Міхась Зарэмба - З павагай да зямлі і да людзей...

Я ўвесь гэты час не спускаў вачэй з бацькі. Ён асцярожна, без плёскату, браў нашыя снасці-драцянкі, кідаў іх, наструненыя, кудысьці пад наплывісты, спавуцінены дробным лазовым карэннем бераг.

Малінін упаўголаса сказаў:

— Андрэевіч, трэба будзе зрабіць у кузні доўгі штыр, каб ім прыштырваць лодку. Якраз у боцях, пасярэдзіне лодкі, калечкі ўробім, і ў тое, каторае будзе пры беразе, прадзяваем штыр... Шарах — і лодка на якары!

— Правільна, такі штыр трэба. — Бацька ўсё яшчэ ўзіраецца пад берагавую навісь. Нарэшце як не ў роспачы заўважае: — Лаўкі пакідалі, а от як нам іх даставаць з гэтага прадоння? Ускочыць бабёр у каторы, намуціць... Пакуль мы дабярэмся да яго, ён і захлынецца, прападзе звер у нас на вачах.

— Хай толькі патрапіць — кавілкай лавок падчаплю і дастаўлю бабра ў лодку, як міленькага, — запэўніў бацьку Малінін.

— Кавілкай нязручна, кажу, — хмурыцца бацька. — Хлуды трэба начапіць на кожны лавок. — I — да мяне: — Пачынай там шарудзіць... Гані баброў!

Я падвёў Джульбарса да нары, некім праломленай ужо, і ён — які малайчына! — смела ўсунуў галаву ў прадушыну, стаў прынюхвацца. Нарэшце і зусім знік пад зямлёй, прытым са шворкай, і я мусіў сказаць аб гэтым:

— Сабака ў нары!.. Я не паспеў павадка адчапіць.

— Джульбарс не гаўкае. Няўжо няма бабра? — Малінін пакінуў лодку, прыйшоў мне памагаць. Яму не верылася, што нара пустая.

I мне ў гэта не хацелася верыць. Бо, нават бацька не вытрымаў — карабкаецца з лодкі, трымае ў руцэ металічны шчуп, знарок затуплены на канцы. Гэтай прыладай зараз пачне абследаваць бераг. I праўда, адразу ж запусціў шчуп у зямлю паблізу ад вады, знайшоў нару, пустую, з дзіркаю што. Пасля ўзяўся шукаць новую, жылую. Аднак такой не выявіў. Парушаная нара аказалася не вельмі каб і мудрагелістай: была без адноркаў, толькі з адной лёжкай, над якой якраз і зеўрыў пралом.

— На Глупцы саўсім іначай усё, — кажа бацька Малініну. — Там скрозь, дзе ні ступіш, торф, норы капаць лёгка, бераг увесь збузаваны — проста вісіць на вадзе. А тут, на рацэ, выходзіць, бабрам лацвей жыць: адну-дзве нары выведуць куды-небудзь пад куст, на сухое, дзе каровы не ходзяць, пакінуць над лёжкай танюткі пласт зямлі, каб дыхаць можна было праз яго, паветра каб прасочвалася, і ўся мудрагель. Калі хто і папудзіць часам, хавацца ёсць куды — у раку, у свае запасныя норы. На канавах ды азёрах, дзе вады мала, бабры мусяць рабіць мноства хадоў у падзямеллі, дзе і хаваюцца ў крытычны момант.

Бацька мусіў здзейсніць сваю задуму — сабраўся ісці ў лазняк і насекчы там пруткіх, як грабільны, палак, і таўсцейшыя канцы іх, крыху сцясаўшы, сагнуць, начапіць на лаўкі й дротам, ціска, акуратна перавязаць сугібы. Лепш, здаецца, і не прыдумаць. Да ўсяго гэтага верхнія канцы палак намерыўся абкарыць, каб іх добра было відаць на вадзе. Малінін заўпарціўся, сказаў, што ўсё гэта лішняе, адно трата часу — і прывязаў да пяці лаўкоў драцяныя павадкі. Бацька не запярэчыў, і мы падаліся далей.

Чарговая нара была таксама нежылая, хоць і не парушаная нікім. Джульбарс, праўда, і ў ёй пабыў — панюхаў, пахліпаў носам дый вылез вонкі. Абтрасаўся доўга і старанна. Усё-ткі ён для бабровых нораў велікаваты.

Праз колькі метраў лодка зноў была прышвартаваная — Малінін надзейна прывязаў яе за лазовы куст. Джульбарса я ні на крок не адпускаў ад сябе. Бацька тым часам старанна ўкладваў лавушкі ўсутык да берага — адну пры адной, упобачкі. Ён спяшаўся — гэта каб не ўпусціць зручную хвіліну: пакуль спрасонку бабры расшалопяць, што іх патурбавалі не пастухі, а паляўнічыя, дык ужо і ў абкладзе апынуцца, зачыненыя.

— Гатова! — сказаў бацька натхнёна і заспяшаўся з лодкі на бераг.

Сабака цярпліва чакаў, затое, калі пачуў «гатова», яго ўжо няможна было ўтрымаць — валок мяне, як конь, да пралому, што быў спраўна заглушаны абкоранымі лазовымі цурубалкамі.

— Джульбарс нервуецца — значыць, бабры тут! — Бацька радуецца, як дзіця. — Зачынілі хэўру!.. Сашка, скачы ў лодку, пільнуйце там удвух, а я ім зараз прачуханку ўстрою. — I ўзяўся асцярожна намацваць шчупам нару. (Шчуп — гэта звычайны сталісты прут з ручкай, абкручанай ізаляцыйнай стужкай, каб пры рабоце не так націралася далонь). — Ды не спяшайцеся — чуеце? — цягнуць: няхай увесь у лавок зойдзе... Гарачку мне не парыце!

Я сеў у носе лодкі. Нарыхтаваў вясло і трымаў яго напагатове. Малінін сабраў у руку павадкі ад лавушак — ці не ўсе пяць? — I не спускаў вачэй з доннага, падобнага на шырокі раўчук, бабровага хода.