Міхась Зарэмба - З павагай да зямлі і да людзей...

— Гэта ўсё ад няўмельства, Аляксадравіч. Ад нявопытнасці, — заўважыў бяскрыўдна бацька. Ішоў ён па беразе, часта прыпыняўся і назіраў, як мы, двое недалэгаў мардуемся з лодкай. Яшчэ б! Яму не вельмі падабаўся наш спрыт. — Сомік грабе толькі злева і павольна, спакойна, гоніць лодку нячутка, без плёскату... Сомік умее!

Джульбарс быў яўна незадаволены непрадбачлівай затрымкай — нервуецца, з сілай тузае павадок, так і глядзі, што парве. З дакорам, нецярпліва пазірае на бацьку, як не скажа: не стой, паляўнічы, не чакай гэтых валтузаў — хадзем хутчэй да баброў.

Малінін недзе правароніў, усчаўшы грэбці толькі злева. Нас пачало разварочваць. Ён паспешліва перакінуў вясло на правы бок, стаў выпраўляць лодку.

— Мы з табой, Сашок, да вечара гэтак во кантавацца будзем, ніводнага бабра не зловім, — смяецца яўна з сябе Малінін, са свае нязграбнасці. — Андрэевіч, на буксір вазьмі!

— Не лезьце дужа на глыб, паўз бераг трымайцеся — лягчэй будзе, — дае парады бацька.

I праўда, як толькі прыблізіліся да берага, лодка пайшла шпарчэй. Стоячы ў носе, я арудаваў доўгім і вузкім вясельцам, якое, пэўна, і прыдумана для такой грэблі. Малінін па-ранейшаму веславаў з пырскамі й шумам, а то і зусім цаляў папіхнуцца ў бераг.

Мы не проста спацелі, а добра ўваўрэлі, пакуль, трымаючыся ўвесь час левага берага, падняліся да Сінявіра, мясціны надзіва маляўнічай, з адхоннымі, аплыўшымі дзёрнам берагамі, якія густа зараслі кучмастым ліпняком, калючай шыпшынай і кустоўем здзічэлай смуроды, спрэс запалоненай разгата-тлустымі касмыкамі дзядоўніку.

Берагі прыкметна пачалі аддаляцца, стужка ракі ўвачавідкі шырэла. Плынь памацнела. Дно Проні стала добра відаць. I вось лодка застапарылася — села на мель. Малінін чартыхнуўся і назваў мяне лоцманам-варонай — не папярэдзіў капітана, пасадзіў судна на грунт! Ён рупна скочыў у ваду, узяў ланцуг і, як бурлак, пацягнуў лодку за сабой. На глыбокім зноў усеўся ў карму. Мы троху ўжо налаўчыліся грэбці, прызвычаіліся, не паддаемся плыні.

Справа ад нас — да самага лесу — зіхціць на сонцы блакітная стужка старыцы, якую тут называюць Крынкаю. Раскошныя берагі яе ўвіты густой кучаравістай лазой.

Бацька папрасіў каб перавезлі яго. Падрульваем да берага, і ён з ходу ўсаджваецца ў нос лодкі — як сініца на кол: гатовы, вязіце! Джульбарс прыляпіўся побач, ля ног, глядзіць у бок старыцы, прынюхваецца — прагна ловіць аднаму яму даступныя і, пэўна, хвалюючыя пахі. Лодка яшчэ і не пабукалася з берагам, а ён ужо спружыніста-мякка — не ўтрымаўся! — гупнуў на пясок. Не пабег уцякаць — стаў і здаволена азіраецца, віхляе хвастом. Бацька таксама скокнуў, пры гэтым так падладзіўся піхнуць лодку нагой, што яна стала носам наперад, як і трэба нам, грабцам.

Праз які час каўчэг наш павярнуў у старыцу. Плыні няма, і Малінін лёгка ўпраўляецца з лодкай адзін. Тут, у старыцы, куды ні глянь — усюды, асабліва ля берагоў, плавае свежая, здаецца, гэтай ноччу пагрызеная лаза. Там-сям між кустоўя цягнуцца ад вады ўверх, на бераг, коўзанкі-сцежкі, на якіх поўна слядоў, падобных на гусіныя. Трава мясцінамі паўз ваду так згамзана, так паклычана, нібы ўсю ноч бабры адно і качаліся па ёй. Усё гэта, як заўважыў Малінін, і ёсць бабровыя палазы. Выходзіць, бабры й сапраўды недзе тут, зусім блізка.

Кучомкі лазы звісаюць над вадой, укрываюць утравелы бераг. I не толькі — навісь зацяняе прыбярэжнае дно, таму на глыбіні ўваходы ў бабровыя норы няпроста ўбачыць. Затое ў надводнай паласе іх добра відаць. Гэта верхнія норы. Як правіла, яны пустыя. Хаця, калі верыць Малініну, дык і ў такіх норах, верхніх, ёсць таксама насельнікі: жывуць там звычай-на норкі, а то і выдры нават.

Бацька чакае нас — рашыў сесці ў лодку. Джульбарса даручыў мне.

I вось — я на беразе. Іду паволі, лодку не абганяю. Джульбарс аж высільваецца — цягне наперад, і яго даводзіцца злёгку асаджваць.

Бачу, насцярожыўся нечага бацька, прыгнуўся і засяроджана ўзіраецца ў бераг. Ён раптам падняў руку ўверх — даў знак Малініну, каб прытрымаў лодку. А тут, як на грэх ні кусточка лазы на беразе — прагалінка выдалася, няма за што ўхапіцца, і Малінін запускае руку ў асаку, але шорсткія сцяблінкі вострай, як лязо брытвы, травы абрываюцца, раняць пальцы, далонь. I тады ён кавілкай вясла чапляецца за сухі, зрэзаны бабрамі на конус, збуцвелы пяньчук. Лодка нечакана зыбнулася, бацька згубіў раўнавагу і ўпаў грудзьмі на лавушкі. Усчаўся бразгат, шум і гамана. Малінін ушчыльную падцягнуўся да берага і прывязаў лодку за пяньчук.