Міхась Андрасюк - Мясцовая гравітацыя

— Адкуль узяўся ў мястэчку цудоўны зубр? — выскачыў з натоўпу голас Бомбы.

— І хто расплаціцца за яго? Ці якраз не мы, беспрацоўныя і рабочыя? — з задніх шарэнгаў вышпарылася чарговае пытанне.

— На маю думку расіяне, зусім бясплатна абдорылі нас, — паспяшаў з адказам Паўлюк Палітура.

— Э, там. Зараз — расіяне. Калі б расейскі ён, тады не рогі, хучэй ужо зубы былі б залатыя, — скептыцызмам паўтарыўся Бомба.

У гэты момант трэба было дыскусію спыніць.

— Пытаеце і стаўляеце адказы — часта вельмі цікавыя, але ж і вельмі складаныя. А свет не такі ўжо і скамплікаваны. У свеце, таксама ў свеце палітыкі ўсё мае канкрэтную прычыну. За злом ступае кара, за дабром — узнагарода.

— А нас за што узнаградзілі? — яшчэ адно пытанне ўваткнулася ў словы сакратару.

— А звычайна, за тое, што мы ёсць, — усміхнуўся сакратар. Зараз безбалесным і натуральным шляхам трэба было пераходзіць да мэрітум справы. І сакратар перайшоў. — Вы добра ведаеце нашага міністра. Ён заўсёды з намі, у добрую хвіліну і ў благую. Днём і ноччу. І зараз ён тут — думкамі і душою — удакладніў, бо людзі зірнулі цікава ў бок, шукаючы добра вядомую постаць.

— Значыць, што? Міністэрскі гэты зубр?

Сакратар зноў усміхнуўся. Чакаў, даводзячы іх сумняванні і цікавасць да межаў вытрымкі. І калі гэтая цікавасць узнялася на самы высокі паверх, ён сказаў:

— Так дарагія сябры, вы ідзеце ў слушным напрамку. Шмат якое дачыненне мае наш міністр да гэтага цудоўнага зубра. Ягоны гэта дарунак. А ён, міністр — дарунак нябёсаў нашаму мястэчку, — апошнія словы сакратар безумоўна адрасаваў айцу Рыгору. “Як цудоўна ўсё атрымалася”, — падумаў.

Але нябёсы якраз прыхоўваліся за чорнымі хмурынамі. Адвёўшы ўсю ўвагу важкім, але ж зямным справам, яны праваронілі той момант, калі ў небе мяняюць антуаж, прыбіраецца са сцэны ідылічнае афармленне, а яго месца запаўняецца больш драматычнымі рэквізітамі. Такія ракіроўкі неабходныя. У другіх выпадках чалавек забываецца на вартасць святла, добраахвотніцкія частункі ўспрымае як належны сабе паёк і пачынае дамагацца — больш давай, і больш.

Першая кропля дажджу пакаўзнулася па зубрыных рогах і апала залатой слязой у траву. Затым яшчэ адна, і яшчэ. Ніхто пакуль да гэтых кропляў не прыкладаў залішнюю ўвагу. Нават і добра, нават і трэба — хучэй падымецца, раскрасуецца ў агародчыках вясновая трава, вясновая кветка.

А хмурыны замацоўваліся на нябесных пазіцыях. Дождж гусцеў і ад кожнай кроплі на бліскучым золаце зубрыных рогаў вырастала дзяружная шрама.

— А гэта што? — Яўхім Гаворка апынуўся ў першай шарэнзе. Паказальным пальцам каўзануўся па зубрыных рогах і палец набраў бляск. І Яўхім узводзіў высока-высока залаты палец, прэзентаваў яго ўсім прысутным, і ўсяму сусвету. І яшчэ раз, зазіраючы ў вочы маладому сакратару, пытаў Яўхім — А што ж гэта такое?

Пытаў лішне. Сакратар і сам сляпы не быў. З першай кроплі дажджу адсачыў усё, што трэба. Але ж...

Чалавек — наогул істота аптымістычная. Бачыць тое, што хочацца бачыць, на што спадзяецца сэрца. А калі абразкі разыходзяцца, калі сварацца між сабою, спрачаюцца, тады чалавек закрывае вочы, раскрывае, закрывае зноў. І так у бясконцасць, аж вобразы вачэй і сэрца спалучацца ў згодную пару, прагучаць адным акордам.

А тут прагучаў голас Яўхіма Гаворкі — гучна, груба. Забіўся цвіком у сэрца, і сэрца зрабілася нямое ды сляпое. “І што ж зараз будзе? Што будзе? Гэтыя на вуліцы, хрэн там. Ім усё можна патлумачыць, што толькі захочаш. А вось міністр.....”

Слова “міністр” забівалася паасобным, самым вялікім і самым вострым цвіком. “І які чорт падшапнуў тэлефанаваць адразу ў Варшаву? Які д’ябал?”

Шукаючы адказ на такія пытанні, ён шукаў таксама самы зручны, самы ананімны шлях для эвакуацыі з гэтага месца.

Тым часам маладыя гарцэры, выштурхнёныя наперад пачуццём грамадзянскага абавязку, разгарнулі над зубрынай спіной вялікі парасон. Але дождж, абмінаючы заслону, рабіў сваю працу паспяхова. Падпіраючыся рэзкім ветрам, наступаў з аднаго боку, з другога, адбіваўся рыкашэтам ад туяў. Праз хвіліну ні залатая кропля, ні заблытаны праменьчык, ні які колечы ўспамін ад незвычайнасці не астаўся ў зубрыных рогах. А чорныя хмурыны ападалі ўсё ніжэй і ніжэй. Прысаджваліся на крышу магістрата, на паштовыя будынкі, разгарталіся на абліччы людзей, кандэнсаваліся ў вачах сакратара. І бы праз чорнае шкло ён бачыў заўтрашні дзень. Адчуваючы халодны, сыры подых будучыні, малады сакратар паставіў крок назад, потым яшчэ крок, і яшчэ, аж апынуўся ў бяспечных абдымках кабінета. Глянуў на тэлефон, з агідай падумаў пра вучоных канструктараў, што прыдумалі такую тэхніку, абвёў зрокам абвешаную партрэтамі сцяну. Фізіяномія Яўхіма Гаворкі, заўжды задумёная і сур’ёзная, зараз разгарталася ўсмешкай на ўвесь пратэз. А можа сакратару тое проста ўявілася? Ляснуў дзвярыма з усяе сілы — няхай абарвецца той Яўхім, няхай праваліцца ў бяздонную пропасць!