Міхась Андрасюк - Мясцовая гравітацыя

Знюхаўшы небяспеку, Самахiлаў iнтэлект спрацаваў на ўсю пару. Цудоўны знак, якi зараз трэба было назваць, мабыць i не адзначаўся залiшнiмi прыкметамi арыгiнальнасцi, з другога боку пытай Бомба. Што толькi захочаш пытай. Не зловiш ты Самахiла, не запрэш у цёмны закавулак. I Самахiл сказаў:

— Ну, дзiўны знак, касмiчны. Чатыры зоркi над пушчай злiлiся ў адну. З чатырох бакоў свету ляцелi i якраз па-над нашай пушчай у адно сышлiся. А потым адным, аграмадным святлом на мястэчка накiравалася ўсё. Памаленьку небам плыла тая светласць, быццам бы клiкала: „Iдзi Самахiл, да мяне iдзi.” Аж спынiлася над магiстратам. Ну што тут яшчэ скажаш... Знак.

— Набамболiўся мусь, ды i сышлiся ўсе зоркi ў адну Бомба дабрыў якраз на апошнiя словы. Зубра, што спакойна спачываў у цяньку туяў, ён пакуль не прыкмецiў. Ты што, Самахiл, народ цудамi якiмiсь туманiш? Нiякiх цудаў няма у той момант ён адчуў на спiне стомленае дыханне айца Рыгора i насуперак ранейшым намерам выдаўжыў думку:

— Няма цудаў без прычыны. А тут што?

— А хiба ж i не прычына? плячо Самахiла працягнулася ў напрамку туяў.

Зараз i Бомба згледзiў тое, з чым апошнiя паспелi знаёмiцца раней. Ступiў яшчэ крок: хацелася абмацаць тыя рогi, дакрануцца. Усё ж-такi.... У вялiкiх карых вачох быццам спакойная абыякавасць.... А што чаўпецца ў кудлатым iлбе? Адкуль жа ведаць.

З небяспечнымi людзьмi быў у Бомбы неблагi вопыт, здаралася садавiш асобеня на табурэтку, сам забiваешся за стол, моўчкi гортаеш паперы. Аблiчча камень, вочы шкло. Дзесяць хвiлаў гортаеш тыя паперы, дваццаць няма патрэбы спяшаць. Курыш, струменiш дым зручнымi абаранкамi. Прыкiдваешся чалавекам, якога змарылi справы сусветнага маштабу, а той, згорблены на табурэце нуль, адно мантачыць твой цэнны час. Тады i кажаш: „Так i так мае быць! Усё ясна? Прызнавайся, твая маць, бо iначай....” А вось з зубрамi што i як? не разглядалася на курсах. I Бомба няўпэўнена спынiўся. Азiраючыся на айца Рыгора, здавалася, у яго разумных вачох шукаў падтрымку, падказ нейкi, адно слова, што дазволiць з гонарам адступiць на раней прадбачаныя пазiцыi, ды ў добры момант iзноў узяць iнiцыятыву ў свае рукi. Але бацюшка пакуль маўчаў. Ніколі раней не спаткаўся з ніякімі цудамі, нат самымі маленькімі. Дык і зараз, тое, што тут адбываецца — сапраўды цуд? А калі містыфікацыя якая? Або — грубае ашуканства? Падтрымаць такое, адобрыць сваім аўтарытэтам, вядома, што абазначае: смех вечны і зсылка ў далёкія Бяшчады. Або і яшчэ далей, у Шчэцін. Але зараз і другое прыйшло на думку: А мабыць сапраўдны цуд? А мабыць урэшце рэшт прыйшло змілаванне і на наш панадворак? І тады што? Абмінуць маўчаннем? Абыякава паставіцца? А калі рабіць, дык што рабіць? Месцы назначаныя цудоўнай ласкай увекавечняюцца неяк, адзначаюцца — наогул новымі храмамі. А тут жа цэнтр мястэчка, запоўнены кожны пляц, кожны квадратны метр...

З такімі думкамі абвёў ён зрокам бліжэйшае наваколле, спыніўся на вяршынях дрэў у парку. “Не, не быць такое — розум адразу адагнаў нованароджанае. — Ніхто не дазволіць прыбраць і адно паасобнае дрэўца. Эколагі з усяго свету зараз і азвуцца. Ды што казаць — азвуцца! Верхал падымуць такі, што і ў нябёсы рэхам панясецца. Хіба, калі б... — І зараз у другім напрамку злёталі вочы айца Рыгора. Прагуляліся над магістрацкімі сценамі, кранулі бліжэйшыя блёкі, што выцягнуліся вышэй за магістрацкі дах. “А што, калі б і завяршыць той дах купалам? — падумалася. — Пры нагодзе і прыхавае ён тое сацыялістычнае шматсямейнае і шматпавярховае шкарадзенства. Так, тут можна выпрацаваць які кансэнсус. Мясцовыя людзі — зразумеюць. Не, усё-ткі — не, — дзіўная цеплыня, быццам якія асколкі, быццам воск касмічны ад чатырох зор, пра якія хвіліну раней правіў кандуктар Самахіл, усё гэта яснай палоскай сышло на айца Рыгора. — Яшчэ не, яшчэ не зараз, — прашаптала светлая палоска.

— А я таксама бачыў у небе тое, аб чым тут Самахiл дзесьцi з заднiх раёнаў натоўпу вырваўся нясмелы, дрыжачы голас. Народ скалыхнуўся, усе галовы павярнулiся ў адным напрамку.

— Ён бачыў-ён бачыў-ён бачыў пайшоў шарэнгамi неспакойны шопат. I зараз вярнуўся назад: А хто гэта-гэта-эта?

Значыць трэба паказацца. Невысокi ростам асобень, гадоў за пяцьдзесят, узняўшы руку, быццам вучань, што ахвотнiкам аддаецца пад ацэнку, зараз ужо голасам болей упэўненым паўтарыў:

— Праўду кажа Самахiл. Ён, як ведаеце, не спецыялiст па касмiчна-тэхнiчных справах, мабыць у агульных рысах прадстаўляе праблему. Але у прынцыпе згодна з праўдай. У мяне, як ведаеце, адукацыя тэхнiчная. А хобi вось таксама ж не таямнiца можна сказаць касмiчнае.