Міхась Андрасюк - Мясцовая гравітацыя

„Добра, што разбудзiўся ў час падумаў пан Палiтура. — Навошта ж здабываць тую Маскву нам. Славянская яна ж. I праваслаўная.” А над галавою барабанiлi пятамi ў столь суседзевы дзеткi. I зараз, увайшоўшы ў рэальны свет, аб iх i падумаў Паўлюк: „Слухмяныя жэўжыкi, не скажаш. I дзень добры заўсёды даюць на сходах, нат i кланяюцца з пашанай старэйшым. I ў царкве, а як жа, бачыш iх у нядзельныя поранкi. Калi б вось не тое “цоканне-пшэканне...” Знiкае наша Бацькаўшчына, сто гадоў i след астыне. Хiба ж зараз, у пачатку трэцяга тысячагоддзя яшчэ здараюцца цуды?” Такiя вось думкi таўклiся ў галаве Паўлюка Палiтуры, калi сумным вокам глядзеў ён у акно. А тратуарам, праз дзве гадзiны, самыя пiльныя смургалi будуць ужо маршыраваць у школу. Зазiраючы з перспектывы трэцяга паверха ў загружаныя рукзакi, ён убачыць там усякiя “трылёгii, элемэнтажы”, ды i ўсе апошнiя iнструменты, што не бач калi, хiтрасцю i назойлiвасцю высысаюць душы з маладых целаў. „Куды iдзеце? На смерць iдзеце!” захочацца крыкнуць. Але ён змаўчыць. Адступiўшы ад акна, моўчкi прысядзе за сталом i закурыць. Захочацца плакаць.

Пятнаццаць хвiлiнаў на шостую Агафон Сакалюк яшчэ не спаў. Сядзеў за столiкам у зале рэстарана i заўзята крэслiў на паперы нейкiя лiчбы, словы, геаметрычныя зiгзагi. „Пiва плюс бiфштэкс дае злоты дванаццаць” пасылала iмпульс галава. „Воля плюс роўнасць дае братэрства” у халодную бухгалтэрыю бунтарская душа падкiдала свае гарачыя словы. „Суп злоты два грошаў трыццаць” абмяркоўвалася ў галаве. „А хлеб для ўсiх” з тайных закавулкаў свядомасцi вылiвалася на паперу.

У Агафона быў малы рэстаранчык i вялiкiя мары. Мроiўся Агафону рэстаран аграмадны, не такi як зараз, дзвюма дзесяткамі людзей яго запоўнiш, ды i тыя дзесяткі не склiкаць нат у святочныя днi. Вось, хаця б у апошнi вечар: пяць клiентаў, пасядзелi, выпiлi пiва, а ў касе што асталося? Пуста ў касе. А пры тым у мястэчку шмат галодных i беспрацоўных. Тады i мроiўся Агафону рэстаран вялiкi бы свет, бясконцы, даўжэйшы за неба дах, пад якiм згуртуюцца ўсе жыхары нашай планеты чорныя, белыя i жоўтыя, каталiкi, праваслаўныя i мусульмане. А ён, Агафон Сакалюк усiх накормiць, усiх напоiць, i кожнаму паасобнаму знойдзе добрае слова i ветлiвую ўсмешку. I ўжо нiколi галодных на зямлi.

Пералiчваючы бараноў, што рэзаць iх давядзецца дзеля пачастунку для ўсяе планеты, якраз шаснаццаць на шостую ён заснуў. I спаў да адвячорка.

I вось шаснаццаць пасля пятай здарыўся цуд. Узышло красавiцкае сонца. Быццам бы i штодзень вырываецца яно з абдымкаў супрацьлеглага паўшар’я, падымаецца на неба, вандруе з усходу на захад, але... Светлыя промнi рассыпалiся ўздоўж вулiцы, пабеглi ў сквэр, мiж блёкаў. Як дзеткi, залiшне прызамкнёныя ў цеснай хаце, зараз, знюхаўшы волю, шнырылi ва ўсiх, самых тайных закавулках, адштурхоўваючыся ад тратуара, ўзлазiлi на сцены, на дрэвы, на зубрыны хрбет.

Хто згледзiў той цуд як першы, сёння ўжо невядома. Калi а восьмай ранiцы лясны вартаўнік Гудзейка даваў iнтэрв’ю ў мясцовую газету, ён сказаў: “Я во, перакладаў якраз ногу паўз раму, нат i замарудзiў крыху, i зазлаваў быў на той ровар, што нязручны ён такi, а справы якраз былi неадкладныя, дэфраўданты ж не спяць... Вось, змагаюся з клындаю, а тая нiяк не лезе куды яе месца. Ну Груль думаю няўжо ж iзноў табе пашанцуе?! Няўжо няма справядлiвасцi ў свеце? Раптам, гляджу паблiсквае штосьцi ў туях, зараз над тратуарам. Маладзiк? Не маладзiк? Ды адкуль малады месяц на тратуары? Вiнтоўку з пляча чаму быць, тое i будзе iду. Ступiў крок блiшчыць. Яшчэ крок, i яшчэ а як жа, блiшчыць! Падыходжу блiжэй ужо не падступіш а тут кажу вам не блiшчыць а проста сiяе. Як сонца ў чыстым небе!

Тым часам у пяцi кроках далей, кандуктар Самахiл распавядаў сваю гiсторыю на мiкрафон. I Самахiлу было вельмi прыемна гляньце во, не якiсьцi там надзьмуты начальнiк Кукулка распавядае свету пра самыя важныя справы, а ён, кандуктар. На ягонай асобе засяроджваецца ўвага прысутных. Словы iшлi ў прамы эфiр: “Ну што тут скажаш? Як сумленны працаўнiк чыгункi, нармальна, устаў, памыўся, торба на плячо i ў дзверы. Час разумееце не чакае. Кажуць чыгунка без пунктуальнасцi не ёсць нiякая чыгунка а звычайны бардак. I так сабе iду i думаю: бедная наша чыгунка, ну зусiм небагатая яна. I унiформы вось, самi бачыце. I вагоны, нейкiя такiя абшастаныя, i рэйкi расхiстаныя. Кiраўнiцтва вядома стараецца, ды што тут настараешся. Хаця, дарэчы, не ўсе кiраўнiкi добра працуюць. Iду вось i разважаю: будзе лепш, цi мо горш будзе? А на душы дзiўна неяк, быццам у святло якое ступаў. А калi б так думаю здарыўся якiсьцi цуд.... I не паверыце толькi паспеў падумаць, а зараз з-пад зямлi i высоўваецца зубр з залатымi рагамi.