Міхась Андрасюк - Мясцовая гравітацыя

— А хто гэта? паўтарылася пытанне. Паколькi як выяўляецца i асобень, i яго прафесiйныя ды хабiстычныя квалiфiкацыi ўсё яшчэ не паказалiся даступнымi шырокай публiцы, трэба зрабiць тут невялiкую рэкамендацыю. Можна было б сказаць так: калi вам спатрэбiцца чалавек, якi на жыццёвым шляху размiнуўся з голасам душы, чалавек, якi насуперак снам i мроям, замест у каляровыя, араматныя ды квяцiстыя лугi прымушаны быў павярнуць у абмежаваны матэматычнымі законамi свет бяздушных лiчбаў i геаметрычных зiгзагаў, калi вам цiкавы такi чалавек, загляньце ў нашае мястэчка. I пытайце аб Сашку Тытуньчыка. Ён зараз ужо вядомая ў мястэчку асоба. Неабходныя каардынаты атрымаеце ў першай крайняй краме, у адмiнiстрацыйнай установе, або звычайна на вулiцы. А калi заглянеце ў мястэчка ноччу, мабыць пашанцуе вам напаткаць Сашку ў такую хвiлiну, калi ягоная душа, сэрца i цела, аб’яднаныя ў шчыльную структуру, на крылах прыдбанага ад савецкiх базарных турыстаў люнета, узлятаюць у зорнае неба.

— Кажа спадар Самахiл вось, здарыўся цуд... Праўда, можна i так сказаць. Але дзеля дакладнасцi я скажу iначай. Я скажу пацвердзiўся цуд жыцця. Цуд iснавання матэрыi i думкi. Бо дакладна хачу тут зазначыць у мяне таксама была нагода ў апошнюю ноч сачыць за тым, што глядзеў спадар Самахiл. Раней чыталася аб тым у кнiжках, у газетах, глядзелася на тэлебачаннi. I заўжды здаралася такое дзесьцi ў свеце, дзесьцi далёка. А то ў Амерыцы, а то ў Англii, а то ў Францыi, цi другiм, вядомым месцы. А сёння пад ранiцу i нас наведалi. Значыць i наша мястэчка не горшае за другiя, i нашы людзi не абы хто, калi тут якраз аб’явiлiся Яны за апошнiм словам Сашка ўзвёў вочы ў сiняе неба. Следам пайшлi i апошнiя, мабыць усё яшчэ спадзяючыся на прысутнасць таямнiчых Iх у застылай над магiстрацкiм дахам вышынi. Неба стаяла чыстае, дзе-нiдзе красавiцкiмi, пярыстымi воблакамi засланяўся блакiт.

— А якiя Яны? Хто Яны? пан Кастусь Шыла, зведаўшы адзiн цуд вачыма, другi вушамi, цi не канчаткова забыў пра ранейшыя спадзяваннi.

— Гм пан Сашка таямнiча ўсмiхнуўся. Яны госцi за якiмi сачыў я ўсё жыццё. Нашы, безумоўна старэйшыя браты....

— Значыць расіяне? — радасным воплескам выскачыў з натоўпу голас Паўлюка Палітуры. — А я так і думаў — не яны тут абдорылі нас? Золата ў Расеі, во, пад завязку. Усіх зуброў азалаціць у пушчы — тое, што і сплюнуць для Расеі.

— Э там. Зараз — расейскі той зубр. Калі б расейскі, тады не рогі, хучэй ужо зубы былі б у яго залатыя, — скептычна адазваўся Бомба.

Сашка Тытуньчык шукаў тым часам словы, якiмi скажа зараз пра ўсе недаспаныя ночы, пра неба цаля за цаляй абшныранае халодным шкельцам люнета, пра скептычныя заўвагi жонкi Алiмпii, што вырваўшыся спрасоння пасярэдзiне ночы, ні раз, ні два разы паўтарыла: „Кiнь жа дурноты, за працу вазьмiся. Людзi во якiя бiзнесы параскручвалi.” Думаў пан Сашка расказаць пра сваю бязмежную, матэматычнымi перападлiкамi пацверджаную ўпэўненасць у iснаванне другiх сусветаў, другiх земляў, запоўненых фантастычна пакручастымi iстотамi. Цi адну ноч рысаваў iх на службовай паперы? Нат калi i трэба было, згодна з загадамi начальства зусiм другое вылiць на паперу нейкiя, бяздушныя схемы, аловак міжвольна раскрываўся цудоўнымі зявамі — двухгаловымі, трохногімі, крылатымі.

За туямi, за вокнамi магiстрата, малады павятовы сакратар вядучай партыі падняў тэлефонную трубку. Збiраўся ён званiць у Варшаву, знаёмаму мiнiстру, ды як пачаць размову зараз i не ведаў. Значыць, што? Так i так сказаць, вось абявiўся зубр з залатымi рагамi, ляжыць побач з магiстратам, народ гуртуецца, аб цудах правіць... А мiнiстр спытае: якi зубр, чаму ён тут, адкуль узяўся, цi не якая ён палітычная правакацыя? А дазвол ляжаць зубру побач з магістратам дала ўлада? І асноўнае — у чыёй справе разлажыўся ён? Каго падтрымоўвае лежачы там?

На такія пытанні не адказаць у названую хвіліну. І сакратар пасадзіў трубку на ранейшае месца. Задумаўся. Вось табе i заварэнцыя. А ўсё добра было, спакойна. І зараз, за прычынай кудлатай чатырохногай жывёліны гэты спакой разбураўся. Штосці пагрозлівае, некантраляванае, нябачнай птушкай разгарталася над мястэчкам. Яшчэ няўмела, пакуль хаатычна і навобмацкі. Але ж усялякія катастрофы, на якіх правалялася любая ўлада, ці не з нуля пачыналіся? Ад аднае кулі, што трапіла ў цэль або абмінула яго, ад аднаго слова — сказанага, або прамоўчанага.

І сакратар яшчэ раз падняў трубку, набраў нумар. “Раз казе смерць!”

Прагудзеў адзін гудок, другі, трэці, аж электронныя вантробы азваліся знаёмым голасам.