Лідзія Арабей - Пошукі кахання - Аповесці, апавяданні

— Што з табою? — спытала Таня.

— А вы хіба не ведаеце? — сказала Клава такім тонам, што жанчыны адразу зразумелі — нешта здарылася, і ўставіліся на Клаву, чакаючы тлумачэння, як удару.

I Клава сапраўды ўдарыла:

— Віктар Паўлавіч памёр...

Першае Таніна адчуванне — нязгода з тым, што пачула,— няпраўда, немагчыма, не можа быць. Віктар Паўлавіч хварэў, ну, так, але ці мала хто хварэе, людзі хварэюць, потым ачуньваюць, а Віктар Паўлавіч жа малады, яшчэ не дайшоў да пенсіі.

— Хто сказаў, адкуль ты ведаеш? — спытала Люба, паволі скідаючы акуляры.

— Уся рэдакцыя ўжо ведае, сёння ноччу памёр... Інфаркт... У яго ж увесь час было слабое сэрца,— Клава шчыльней затулілася ў хустку.

Рэакцыя Любы аказалася нечаканай. Яна надзела акуляры, якія толькі што скінула, заявіла:

— Скажыце, чаму добрыя людзі паміраюць, а нягоднікі жывуць?

— I нягоднікі паміраюць,— ціха сказала Клава.

— Так, паміраюць,— ужо спакайней згадзілася Люба,— але... Але яны больш жывучыя...

А Тані здалося, што да яе дакранулася нешта вялізнае, шурпатае, страшнае і абыякавае ў сваёй жорсткасці. Людзі перад гэтым вялікім і шурпатым бездапаможныя, смешныя ў сваіх страсцях. Здаецца, кожнаю смерцю жыццё вучыць нечаму, вучыць і ніяк не навучыць.

Зайшоў намеснік рэдактара, выгляд у яго быў пануры. Па тым, як маўчалі яны ўтраіх, здагадаўся, што і сюды прыйшла ўжо вестка пра смерць. Загаварыў да Любы, паглядаючы і на Таню, што павінна было азначаць — звяртаецца да абедзвюх.

— З’ездзіце, калі ласка, у пахавальнае бюро, закажыце вянок ад рэдакцыі...

Нельга было не паслухацца, адгаварыцца якой прычынай, трэба было хоць як паслужыць Віктару Паўлавічу, яго памяці.

Ехалі на тралейбусе, потым ішлі пехатою. Таня ніколі не была ў пахавальным бюро, калі памерла маці, усё зрабілі добрыя людзі — маміны супрацоўнікі, суседзі, яны з Ленаю толькі плакалі. I цяпер яна баялася заходзіць у гэтую ўстанову, думала, што там стаіць плач. Нясмела, услед за Любаю, пераступіла парог.

У невялікім пакоі было даволі многа людзей, некаторыя, сабраўшыся групкамі, гаварылі між сабою, другія сядзелі вакол круглага стала, нешта пісалі. За перагародкаю з вялікаю дзіркай-акном стаяла поўная жанчына ў выцертым чорным халаце, у квяцістай хустцы, завязанай пад падбародак. Жанчына прымала заказы, і да яе стаяла чарга ў некалькі чалавек.

Таня з Любаю сталі ў тую чаргу. Яны чулі, як голасна, па-дзелавому распытвала жанчына заказчыкаў, выпісвала квітанцыі, брала грошы і пасылала ў другі пакой, да мастакоў, што пісалі тэксты на жалобных стужках.

Таня з Любаю схамянуліся, што і ім трэба скласці тэкст, параіліся, як напісаць, і Люба села за круглы стол, узяла лісток паперы. «Дарагому Віктару Паўлавічу Захарчуку ад супрацоўнікаў рэдакцыі...»

Вярнулася да Тані ў чаргу, сказала з недаўменнем, са здзіўленнем, паказваючы лісток:

— Ніколі ў жыцці не думала, што сваёю рукою буду пісаць яму вось гэта...

У перагародцы адчыніліся дзверы, і з іх выйшаў высокі мужчына ў чорным халаце з плямамі бронзавай і сярэбранай фарбы, з сівымі растрэсенымі валасамі. У руках, запэцканых такою самаю бронзаваю і сярэбранаю фарбамі, ён трымаў стужку са свежанапісаным тэкстам. Таня паспела на ёй прачытаць: «Дарагой Аксане...»

— Хто тут Перабінос? — спытаў густым голасам.

Да яго падбег невысокі худзенькі мужчына ў сіняй балоневай куртцы.

Таню разанула па сэрцы гэта смешнае прозвішча побач з трагічным, што вісела тут, здаецца, у самім паветры. Ёй здалося, што і чалавек, які стаяў перад імі ў чарзе, ухмыльнуўся.

Мужчына ў балоневай куртцы асцярожна, стараючыся не пакамячыць, не пашкодзіць фарбы, браў у мастака стужку з надпісам: «Дарагой Аксане...», гаварыў голасам, поўным шчырасці:

— Дзякуй вам... Вялікі дзякуй...

Пачуццё трывогі і страху, з якім Таня пераступала гэты парог, паступова праходзіла, вельмі будзённая, звычайная была тут абстаноўка, і ніхто тут не галасіў, не плакаў. Падышла іх чарга, і жанчына прыняла ў іх заказ, узяла грошы. Пакуль Люба вяла дзелавую размову, Таня глядзела, як там, за перагародкаю, жанчыны ў чорных халатах рабілі вянкі з хвоі, са штучных кветак. Некалькі гатовых стаялі, прыхіленыя да сцяны. Жанчыны, што рабілі вянкі, спакойна перагаворваліся паміж сабою, усміхаліся.

«Ну так, канечне,— думала Таня,— у іх жа тут работа, звычайная работа, не могуць жа яны з дня ў дзень бедаваць чужою бядою...»

Труну з целам Віктара Паўлавіча паставілі ў клубе журналістаў. Над труною, на сцяне, вісеў яго партрэт. Чорная стужка апаясвала правы рог. На партрэце Віктар Паўлавіч быў малады, прыветлівы позірк скіраваны на людзей, на вуснах ледзь прыкметная ўсмешка. Не верылася, што васкова-жоўты твар з сіняватаю плямкаю на скроні належаў таму самаму чалавеку. Таню вельмі ўразіла гэта сіняватая плямка — жыццё не спынялася ні на міг, яно ішло, ішло далей і пасля смерці, хоць і ў іншых цяпер формах.