Андрей Федоренко: Сузіральнік. Аповесці, апавяданні, эсэ

Андрэй Федарэнка

СУЗІРАЛЬНІК

Аповесці, апавяданні, эсэ

Сузіральнік

Аповесці

Ксю

І

Аляксей Дарафей, ці Леанід Дарафей (у пашпарце і ў ваенным білеце ён пісаўся Аляксей, а людзі, у тым ліку і родная маці, звалі яго Лёня: чамусьці сярод беларусаў распаўсюджана такая блытаніна) — дык вось, у гэтага Леаніда-Аляксея па прозвішчы Дарафей пачала кепска заводзіцца яго «Кіа». Пасля працы ён заехаў у райцэнтр на станцыю тэхнічнага абслугоўвання. Знаёмы механік пакалупаўся і сказаў, што трэба мяняць стартар, назваў суму — восемдзесят даляраў, але ў Мінску на аўтарынку ці ў Ждановічах такія самыя — па трыццаць. Так што калі Дарафей не лянуецца і мае час, прасцей самому з’ездзіць у Мінск. «А я за дзякую пастаўлю…» — «Дзякую ў шклянку не нальеш», — адказаў Дарафей. Ён падумаў і вырашыў ехаць. Не таму, што шкада стала пяцьдзясят даляраў, грошы ў яго былі: крыху даляраў на чорны дзень, крыху еўра; ляжалі беларускія на пластыкавай картцы і на банкаўскім рахунку. Проста даўно не быў у сталіцы, засумаваў па ёй. А тут такая нагода. Электрычкі цяпер хуткасныя, раніцай туды, удзень назад. Да таго ж ён, як чыгуначнік, меў магчымасць бясплатнага праезду раз на год у любы куток Беларусі і яшчэ ні разу гэтым правам не скарыстаўся.

Ён узяў адгул, папярэдзіў маці, што яго не будзе паўдня, і паехаў у Мінск. У першым жа павільёне аўтазапчастак на Ждановічах знайшоўся новенькі, у змазцы, стартар. Да электрычкі хапала часу. Дарафей пакатаўся ў метро, выйшаў на плошчы Перамогі. Пасля падземкі востра, прыемна пахла свежаскошанай травой з газонаў. Стаяў май, свяціла ранішняе сонца, ехала палівальная машына і мыла вуліцу. Высокія кусты белага бэзу цвілі буйнымі суквеццямі — кіпелі, а не цвілі. Дарафей паволі крочыў ад метро ў парк, разглядваючы капоты і зады прыпаркаваных машын, дзівячыся, якіх толькі марак не бывае. Раптам ён уздрыгнуў ад рэзкага сігналу. Азірнуўся. Белы «Лексус» асцярожна зарульваў на вузкае вольнае месца паміж машынамі. І за тую долю секунды, пакуль адчыняліся дзверцы, Дарафей зразумеў (прадчуванне часта абганяе зрок), што сігнал адрасаваны яму, і ўжо ведаў, каго зараз убачыць.

«Не можа быць!» — падумаў ён, узіраючыся ў лэдзі, якая выйшла з машыны. А яна ўжо ішла да яго — нерашуча, збянтэжана, вінавата і міла ўсміхаючыся, ва ўсім белым: сукенка, адкрытыя загарэлыя плечыкі, белая сумачка, белыя туфлі. На шыі блішчэў срэбны ланцужок.

— Ты пазнаеш мяне?

— Ксю…

Яна абняла яго моцна за шыю, прытулілася і абсыпала твар пацалункамі.

— Як даўно мяне так не звалі! Гэта ж колькі часу мінула!

ІІ

Яны пазнаёміліся пятнаццаць гадоў назад. Аляксей якраз вярнуўся з арміі, а перад гэтым была вучоба ў палітэхнікуме, і так атрымалася, што ён гадоў сем, не лічачы кароткіх, на выхадныя, наездаў, практычна быў ізаляваны ад роднай вёскі. За гэты час аднакласніцы павыходзілі замуж, сябры — хто служыў, хто, вярнуў­шыся з войска, адразу ж з’язджаў у горад, балазе, той быў блізка, а там — гіганцкі, на ўсю Еўропу вядомы металургічны завод. Аляксей прайшоў з канца ў канец па вуліцы, дзівячыся зменам. Многа новых хат, і ў старых хатах — таксама нейкія новыя, чужыя людзі.

— Я амаль нічога тут не пазнаю, — сказаў ён дома маці.

— Што ты! Усё памянялася. Старыя паўміралі, маладыя паз’язджалі на металургічны… І ў лес не хадзі, бо заблудзішся.

Загаўкаў сабака, маці выглянула ў акно.

— Жэня сунецца…

Аляксей таксама паглядзеў. Ад веснічак праз двор ішоў незнаёмы мужчына, высокі, дужы, гадоў пад сорак, у клятчатых штанах, з сумкаю ў руцэ, — ішоў дзіўна, віхляючы задам, як жанчына. Зверху да каленяў ногі ў яго былі шчыльна сціснуты, а ад каленяў ішлі ўраскід, нібы ён не меў над імі ўлады, хоць ён стараўся рабіць маленькія крокі. Пастукаў у дзверы, узнік на парозе.

— Ну, з вяртаннем! — Рука ў яго была моцная, мазолістая. — Жэня Бракарэнка.

Аляксей наморшчыў лоб, а Жэня сказаў:

— Не старайся — не ўспомніш. Мяне твая маці толькі памятае, і то ледзь-ледзь. Я не з пустымі рукамі. Вось вам, — пачаў выкладваць з сумкі на стол, — каб не падумалі, што проста выпіць прыйшоў… Вось бу­тэлька, сала, мяса, яйкі свежыя…

— Не трэба! — для парадку, па вясковай звычцы завялася маці. — У нас усё ёсць.

— Такога няма. У мяне замежнае, — Жэня падміргнуў Аляксею. — Сыр, каўбаска, вінаград… А гэта, — працягнуў маці некалькі купюраў, — за клопат. Бяры, бяры, ты не адна цяпер.