Андрей Федоренко - Сузіральнік. Аповесці, апавяданні, эсэ

— Ты гуляеш з Ксю, я ведаю. Яна ўжо закаханая ў цябе. Ты неўзабаве паедзеш, паступіш. Канечне, у цябе іншыя планы, што табе да нейкай правінцыялкі. Але павер — яна цудоўная. Добрая, разумная, гаспадарлівая. Чыстая, — зрабіла націск Света. — Табе ўсё роўна трэба будзе жонка, надзейная, памочніца. Калі зрабіць гэта адразу, на пачатку — ажаніцца я маю на ўвазе — ты большага ў жыцці даб’ешся, і хутчэй. Бо інакш ты не столькі будзеш вучыцца, колькі шукаць, і добра, калі пашанцуе і знойдзеш такую, як Ксю. А калі памылішся?

Аляксею страшэнна няёмка было, упершыню ў жыц­ці яго так адкрыта сваталі, і хто — дзяўчына, якая яму самому падабаецца! Яна што, не разумее, што яму ўсяго дваццаць, што ён не ведае жыцця, ён не збіраецца планаваць яго матэматычна, хай яно ідзе спантанна, хай будуць памылкі, расчараванні, але гэта будуць яго памылкі, яго расчараванні, яго вопыт. Якія жаніцьбы!

— А … ты, Света? — спытаў ён.

— Што я?

— Не перадумала? Памятаеш, тады, на ганку, казала…

Зноў вочы ў яе адразу патухлі. Яна не чакала гэтага.

— Мы ж дамовіліся, — стомлена, абыякава сказала яна. У голасе яе знікла шчырасць. — Купляй пляшку ды прыязджай. Я ж толькі на такое і годная.

На гэты раз Аляксей прапусціў міма вушэй яе падазронае самапрыніжэнне. З усёй размовы ў памяці ў яго засталося: «Ксю ў цябе закаханая». Акрылены гэтымі словамі, успамінаючы іх часта, ён кожны раз адчуваў у сабе спакойную, сталую, мужчынскую ўпэўненасць. Во як, дзве адразу! Прыгожыя, даступныя, і абедзве запрашаюць! Заставалася толькі выбрацца ў горад.

VI

Вечарам Аляксей сядзеў у Жэні на ганку і, размяклы, добры, назіраў, як сонца заходзіць у хмару. Да Жэневай хаты пад’ехаў знаёмы дачнік, пасігналіў — маўляў, еду ў горад, у машыне ёсць месца, ці не трэба падкінуць. Жэня яшчэ раней, у чаканні выхадных, напакаваў пляменніцам гасцінцаў. На агародзе ўжо расла маладая бульба, раннія гуркі, познія цыбуля і часнок. Плюс «прысмакі» (яны з Рэвутам нядаўна растрыбушылі чарговы вагон).

Жэня — знарок, вядома, бо не такія цяжкія былі гасцінцы, каб самому не ўправіцца, прапанаваў Аляксею:

— Збірайся, паможаш, — а калі той пачаў муляцца, сказаў цвёрда, загадным тонам: — За кампанію!

На ўездзе ў горад пацямнела, пайшоў дождж, дачнік уключыў дворнікі. Каля ўніверсама Жэня папрасіў яго спыніцца, сунуў Аляксею грошы: «На, збегай. Адной вам хопіць?» Пад’ехалі да блочнага пяціпавярховіка, дачнік у машыне застаўся чакаць, Аляксей з Жэнем падняліся на трэці паверх. Дзверы адчыніла Ксю, і адразу ж на пляцоўку прашмыгнула Наста. Адна шчака ў яе была тоўстая ад ваты і перакрыжаваная лейкапластырам:

— А ў мяне — во!

— Бесталковая, — сказала Ксю, радасна, адкрыта гледзячы на Аляксея. — Дагулялася, дабегалася, пакуль у дзвярах на кухню ледзь шкло галавой не вынесла. Тры швы наклалі.

— Тры! — пацвердзіла з гонарам Наста, растапырыўшы пальчыкі.

Не заходзячы ў кватэру, Жэня паставіў долу ношку.

— Ну, ты пабудзеш? — дзелавіта, нібы між іншым сказаў Аляксею. — Яшчэ два аўтобусы вячэрнія, дабярэшся. А я з дачнікам. Мяне там унізе машына чакае, — патлумачыў ён Ксю. — А дзе Света?

— Спытай што лягчэйшае. У чэха свайго.

— А! Ну, прывітанне ёй, — Жэня нязграбна, віхляючы задам, пайшоў уніз.

— Дык чэх існуе? — разгублена спытаў Аляксей. — Я думаў, ты падманваеш, разыгрываеш мяне…

— Яшчэ як існуе. Знайшоў каму верыць — Свеце. Не ведаю, што яна табе абяцала, але верыць ёй — сябе не паважаць.

— Тады, можа, і я паеду? З імі? Пакуль машына…

— Вось смешны. Куды ты паедзеш? Праходзь! Кавы пап’ём.

У дзвярах на кухню шкла ў ніжняй палавінцы не было зусім. Цікаўная Наста і цяпер круцілася пад нагамі.

— Наста, ідзі спаць, — Ксю ўключыла святло, бо за акном цямнела. — Дождж пачынаецца.

— А ў мяне парасона няма.

— Можа, ён не спатрэбіцца.

— Як гэта?

— Начуй тут.

— А Света?

— У нас два пакоі. Усім хопіць месца. Ды, можа, яшчэ і не прыйдзе яна. Наста, спаць ідзі…

Ён падумаў пра маці, што не папярэдзіў яе. Як малы. Маці пачне хвалявацца, пабяжыць да Жэні. Што ёй Жэня скажа? Што твой сын у маіх пляменніц начуе? Ксю сірата, не разумее, як гэта — калі за цябе перажывае родны чалавек.

— Аляксей, ты есці хочаш? Катлеты з макаронамі.

— Ты ўмееш гатаваць?

— З дванаццаці гадоў усё, што хочаш, — з гонарам адказала яна. — Наста, ты ж паела! — ідзі спаць…

У яго адразу пацяплела на душы. Ён не чакаў, што яна можа быць такой хатняй. Разам з тым яго не пакідала адчуванне, што ўсё, што тут адбываецца, трохі несапраўднае — вось як нібы дзеці гуляюць у «абедкі», ці ў «тату-маму». Але катлеты, макароны, і яго гарэлка, і Жэневы каўбаса з памідорамі — усё аказалася сапраўдным. Аляксей піў і еў, а насупраць яго, стараючыся пераймаць яго рухі, ела Наста. Сама Ксю, як і належыць гаспадыні, за стол не прысела, пакуль не здаволяцца госці. Яна стаяла, скрыжаваўшы на грудзях рукі. Дождж даўно барабаніў па шыбах. Залева! І ад гэтага, ды яшчэ ад хмелю ў галаве, знікала адчуванне часу — здавалася, што вельмі позна ўжо. Нарэшце Ксю адвяла малую Насту з парэзанай шчакою спаць.