Юры Станкевіч - Любіць ноч — права пацукоў

Іх не было.

Паўза.

Юльян Сарока паклаў каменьчык на стол і паціснуў плячыма.

— Я нічога не заўважыў, — сказаў ён.

— Вы не адчуваеце. Гэтаму трэба вучыцца, — стрымана патлумачыў гаспадар. — Існуюць меркаванні, што нават пасля знікнення асноўнай крыніцы сілы на месцы можа захоўвацца яе полевы двайнік. Гэта асаблівасць хранальнага поля існуе доўга. Да таго ж існуе ў адрозненне ад нашага метрычнага пазаметрычны свет, а магчыма — свет без хранальнага і метрычнага рэчываў адначасова: па-за часам і прасторай. Унутры нашага свету могуць існаваць яго аб'екты ў, так бы мовіць, размазаным стане. Ну, як вы растлумачылі, прыкладам, калі б вашы халадзільнік, шафа ці яшчэ што перанесліся ў кватэру суседа праз сцяну без аніякіх пашкоджанняў? А такія факты рэальна адбываліся...

— А вам не здаецца, што вы збочылі з дарогі? — раптам спытаў лекар. — Кажуць: калі чалавек ідзе прама, яго шлях крывы. Вы пайшлі занадта прама.

— Але я іду. Ісці — таксама вынік.

— Пайду і я.

Лекар Юльян Сарока падняўся з крэсла, паклаў у гамец танометр, падзякаваў за пачастунак і развітаўся з гаспадаром.

Але раптам ён звярнуўся да яго зноў.

— З вашага дазволу, — сказаў ён, — я раскажу пра ваш фетыш свайму калегу. Ён таксама аматар нязвыклага, захапленец і цікавіцца такімі рэчамі і, мяркую, захоча пагаварыць з вамі. Мы працавалі некалі разам у клініцы. Яго прозвішча Крамнікаў. Вы не супраць?

— Не, — падумаўшы, згадзіўся гаспадар.

Юльян Сарока спусціўся па лесвіцы і выйшаў на вуліцу.

Па-ранейшаму імжэла. Вецер быў хаця і халодны, але ўжо не такі моцны. Юльян Сарока падняў каўнер плашча і пайшоў, трымаючыся бліжэй да сярэдзіны вуліцы і абыходзячы неасветленыя бакі дамоў і пад'ездаў. Ён ішоў так доўга, больш за гадзіну. Прахожых амаль не было, і толькі непадалёку ад дома, дзе ён жыў, яму сустрэўся мужчына, які папрасіў у яго цыгарэту. Ён быў п'яны. Мокрыя валасы спаўзалі яму на лоб.

— Калі ласка, не біце мяне, — папрасіў мужчына.

— Я не прагну біць вас, — незадаволена сказаў Юльян Сарока.

— Тады пагаварыце са мной.

— Не хачу.

Дробны твар п'янага пакрывіўся. Ён працягнуў руку і памкнуўся затрымаць субяседніка за рукаво. Юльян Сарока рашуча адхіліў гэты яго намер. Ён пайшоў далей, але раптам спыніўся і павярнуўся. П'яны стаяў у той жа позе пасярод вуліцы. Юльян Сарока паклікаў яго.

— Скажыце, — спытаў ён незнаёмца, калі той з гатоўнасцю падышоў, — вы хацелі б, каб зараз, у дождж, хто-небудзь, ну, які музыка, зайграў на скрыпачцы? Ён бы стаяў на сухім месцы, пад якой павеццю, і ціхенька граў, а мы б ішлі праз непагадзь кожны сваёй дарогай і мелодыя гучала б усё цішэй і цішэй?..

Паўза.

Незнаёмец глядзеў на лекара, быццам і не здзівіўшыся такім словам. Ён збіраўся з думкамі, каб адказаць, але Юльян Сарока павярнуўся і рушыў у ноч.

Пад'езд дома, дзе ён жыў, быў асветлены плафонам. Гэтая ледзь не раскошная драбяза больш не здзіўляла яго: і цяпер у слабым святле лямпачкі Юльян Сарока заўважыў на падлозе некалькі выкарыстаных аднаразовых шпрыцаў. Яны валяліся ў куце проста пад нагамі, разам з недакуркамі ад цыгарэт.

У кватэры было холадна. Юльян Сарока павесіў на вяшак мокры плашч, зняў чаравікі і занёс іх сушыцца. Ён наліў сабе шклянку віна, сеў у крэсла і глынуў. Ён сядзеў так, нібы здранцвеўшы, некалькі хвілін. Потым схадзіў на кухню, зрабіў сабе бутэрброд і з'еў, выключыў святло, зноў сеў у крэсла і стаў глядзець у акно, як наплывае ноч. Юльян Сарока не любіў тэлебачанне і не меў тэлевізара. Ён глядзеў, як гусцее цемра, як паступова зліваюцца з ёй галінкі таполяў за падаконнем, як яна становіцца ўсё больш шчыльнай і вязкай і як меншае скрозь туман і імжу святло адзінокага ліхтара на слупе.

Санітары, трымаючы яго з бакоў за рукі, упіхнулі ў дзверы і моўчкі сталі за спінай. Абодва былі маладыя, гадоў дваццаці трох, дваццаці пяці, але розныя і па выгляду і па характару. Звалі іх імёнамі, якімі модна было называць нованароджаных хлопчыкаў у сямідзесятых гадах: Дзяніс і Кірыл. Дзяніс быў высокі, шыракаплечы, з каламутнымі, вадзяністымі вачыма. Ён двойчы балюча ўдарыў яго, калі забіралі ў машыну і па дарозе — па нырках і ў грудзі. Таму Віктар Малец інстынктыўна трымаўся ад яго падалей. Другі — Кірыл — быў смуглявы, чорнавалосы, з чорнымі лупатымі вачыма, тонкі, жылісты і сухарлявы.

Урэшце, у яго не было сілы на супраціў. Ён агледзеўся і зразумеў, што знаходзіцца ва лекарскім кабінеце.