Юры Станкевіч - Любіць ноч — права пацукоў

У вялікім захламленым пакоі было пуста. Там-сям валяліся ржавыя металічныя дэталі, трубы, вентылі, недакуркі і пустыя бутэлькі, цэгла, ламачча. На цэментнай падлозе пад нагамі храбусцела бітае шкло. У кутку яны ўбачылі брудны матрац. Процівагаз вісеў на цвіку.

— А вось і ложак, — сказаў участковы. — Ну, хіба не гатэль? Хацеў бы я ведаць, дзе яго жыльцы...

— Тут ёсць падвал, дайце ліхтарык.

Некалькі прыступак уніз прывялі іх у цесны брудны склеп, у цэнтры якога на зямлі месціліся рэшткі механізма: махавікі, колы, цыліндры.

— Нікога, — сказаў Ліневіч.

— Хадземце наверх.

— Трэба злавіць яго. Абавязкова. Няхай сабе ён і сам д'ябал.

— Я паведамлю па ўсіх каналах, — згадзіўся ўчастковы Панковіч. — Але надзеі, што мы зловім, няшмат. Хаця транспарт не ходзіць, і ён дзесьці паблізу.

Яны пайшлі да выхаду. Прамень ліхтарыка раптам выхапіў з цемры надпіс крэйдай на ўнутраным баку дзвярэй:

«Не абмяжоўвайце шлях сабе

не ведайце ні схільнасці ні

шчасця ні пагарды...»

Абодва спыніліся і ўтаропіліся ў надпіс. Міліцыянт Панковіч заварушыў вуснамі: чытаў.

— Але ж гэта з ліста нябожчыка, — сказаў ён няўпэўнена.

Герман Ліневіч перасмыкнуў плячыма нібы ад холаду.

— Так. Толькі без кропкі.

— Вы што-небудзь разумееце? То ж кпіны з нас...

— Магчыма, усё жыццё — чыясьці насмешка над намі...

Праз суткі Герман Ліневіч праводзіў Надзею ў горад. Яны крочылі па сцежцы між голых, нібы выпаленых пажарам, палеткаў, дзе паўсюдна віраваў прус, ля дрэў, ужо без аніводнага ліста, жоўтай, амаль пазбаўленай травы зямлі. Затым чакалі машыну, хадзілі па ўскрайку дарогі: ішлі ўздоўж, а потым паварочвалі назад і крочылі да аўтобуснага прыпынку і далей, да вялікага дрэва (гэта была таполя) — тут абяцаў прыпыніцца вадзіцель лесавоза, каб давезці дачку настаўніка Мазура.

Ліневіч раптам сказаў:

— Цэніш тое, што даецца з цяжкасцю, а калі выпадкова — як падарунак лёсу, дык тут, каб ацаніць, трэба ўсё асэнсаваць. Бо не даеш веры.

— Не ведаю, пра што вы, — сказала Надзея. — Хаця я вас разумею.

Ліневіч зірнуў на яе: худая, крыху сутулаватая — ад росту, з прыгожай цёмнавалосай галавой, яна яўна не навучылася хадзіць па зямлі з упэўненасцю, не навучылася, а магчыма, і не здолее ніколі, — падумаў ён. Вочы яе глядзелі, здаецца, на яго і скрозь яго, ці гэта яму здавалася. Але трымалася годна. Не енчыла, не галасіла, нават не самлела ні разу, хаця ён бачыў, што сіл у яе ўжо не засталося.

І ён сказаў:

— Я ў тым сэнсе, што калі ваша сэрца вольнае, то я б заняў там невялічкі куток. Як толькі скончу тут сваю справу, я прыеду да вас. Ты (ён раптам перайшоў на «ты») не супраць?

Яна спынілася і зірнула яму ў твар.

— Не, не супраць. Але так нечакана.

Грузавік пад'ехаў.

— Я хутка вярнуся, — сказаў Ліневіч, — і мы зноў сустрэнемся.

І ён абняў яе.

Як толькі яна села ў кабіну, Герман Ліневіч пайшоў назад. Ён не любіў доўгіх развітанняў і да таго ж спяшаўся на раку.

Самае вялікае воблака саранчы памерам больш за пяць тысяч квадратных кіламетраў зарэгістравана ў 1989 годзе, калі яно пералятала Чорнае мора. Падлічана, што колькасць асобін складала дзвесце пяцьдзесят мільярдаў штук. Іх агульная вага была пяцьсот восем тысяч тон.

Амаль бязгучна вуркочучы маторам, брудны, запэцканы граззю «мерседэс» спыніўся ўсутыч з тратуарам, так што колы яго чыркнулі па броўцы.

Было горача. Жнівень, пэўна, дараваў чарговы са сваіх апошніх пагодлівых дзён. Сонца пакрысе спаўзала на захад, каб неўзабаве схавацца за шэрымі прамакутнікамі дамоў.

Малады бізнесовец Рыгор Вайтовіч — светлавалосы, мажны, з ружовасцю на шчоках, выключыў рухавік і зірнуў на гадзіннік. Потым ён апусціў шкло, і адразу яго ахутала гарачае і нездаровае паветра вялікага горада, насычанае выкідамі фабрык, бензінавымі выпарэннямі, пылам і смогам.

На кароткае імгненне яго ахапіла туга, як гэта здараецца з многімі ўражлівымі людзьмі на той час, калі заходзіць сонца: яму нагадалася раптам, што ў асмужаным паветры і на людных вуліцах патыхала яшчэ такім няўлоўна прыкрым і сумным, як здрадніцтва, няшчырасць і хлусня, і ўвогуле пахам паразы, а гэты пах ён адчуваў ужо даўно. Хоць, падумаў ён, можа, у яго занадта лабільная нервовая сістэма.

Бізнесовец Рыгор Вайтовіч зноў кінуў вокам на гадзіннік. Шэсць. На асфальтавай дарожцы ад пад'езда будынка інстытута замежных моў ён убачыў ужо дзяўчыну, якая ішла да яго, і здагадаўся, што гэта тая самая, якую ён чакаў. Дзяўчына-студэнтка была рэпетытарам яго жонкі. Жонка ў апошні месяц апантана вучылася ангельскай мове і з гэтай нагоды наняла рэпетытара па аб'яве з газеты. Але тыдзень таму студэнтка чамусьці не захацела працягваць заняткі, і жонка папрасіла яго пагаварыць з той.