Юры Станкевіч - Любіць ноч — права пацукоў

Зблізу гэта аказалася аднапавярховая кампрэсарная ці помпавая станцыя, ад якой да ракі ішоў вузкі канал з цэментаванымі рагамі. Ліневіч успомніў пра кіламетры ржавых труб на паплавах і здагадаўся, што станцыя даўно не працуе.

Ён прыхіліў ровар да жэрдак і падышоў усутыч.

Ля дзвярэй былі свежыя сляды. Тут зусім нядаўна нехта хадзіў: трава прымялася, а на пяску ля ганка ён убачыў адбітак падэшвы.

Герман Ліневіч пастукаў у абітыя бляхай дзверы, але адказу не дачакаўся. За бруднымі, пакрытымі слоем пылу вокнамі панавала маўчанне.

Ліневіч пастукаў зноў.

Раптам пачуліся нейкія гукі, а затым дзверы адчыніліся, і ён убачыў мужчыну ў майцы і спартыўным стракатым трыко. Рукі і плечы ў таго былі голыя і блішчэлі ад поту. Ліневіч пазнаў: перад ім стаяў той самы чалавек, які разам з дзяўчынай сачыў за ім у бінокль. Ліневіч нават уздрыгнуў ад нечаканасці, бо чалавек быў у процівагазе.

Мужчына ўтаропіўся на Ліневіча праз шкельцы, а потым рэзка пацягнуў да сябе дзверы, зачыніў з трэскам і зашчапіў іх знутры.

Герман Ліневіч пастаяў з хвіліну, але ніхто больш не выходзіў, і ён павярнуў назад. Ён быў вельмі здзіўлены.

Цяпер ён сам спяшаўся да настаўніка Мазура. Але не толькі дзеля таго, каб вярнуць яму ровар: Ліневічу карцела спытаць у яго тое-сёе.

Маёнтак настаўніка Мазура быў звычайнай вясковай хатай пад дахам з шыферу. Побач стаялі невялічкая пуня і хлеў. Участак зямлі, як адзначыў сабе Ліневіч, складаў сотак дваццаць, не больш. На ім раслі старыя, гадоў па пяцьдзесят, яблыні і вішні. У лісцях, а таксама на пажоўклай ад спёкі траве пад імі, як і паўсюль, панавала саранча.

Настаўнік Мазур быў дома, і Ліневіч зайшоў у хату.

Ён упершыню ўбачыў жытло Мазура знутры: у пакоі было чыста прыбрана, усе рэчы, здаецца, ляжалі ці стаялі на сваіх месцах — і стол, і крэслы, і невялікі чорна-белы тэлевізар, і прыёмнік, і такі-сякі інструмент.

Гаспадар ляжаў апрануты на ложку і, як толькі Ліневіч зайшоў, падхапіўся і сеў. Ён быў бледны з твару і, як адзначыў Ліневіч, чамусьці моцна нерваваўся.

— Калі вы спіце, то не буду перашкаджаць, — сказаў Ліневіч. — Я паставіў веласіпед на месца.

Але настаўнік Мазур нібы спалохаўся:

— Пабудзьце крыху, калі маеце час. Я вам нешта скажу. Я хацеў зайсці да вас яшчэ раз.

Герман Ліневіч сеў у крэсла.

— Дык я вас слухаю, — сказаў ён насцярожана.

— Справа ў тым, — дзіўна пачаў настаўнік Мазур, — што ў свеце існуюць сілы, якія накіраваны на тое, каб перасекчы нашы сувязі з Небам. Вы не задумваліся над тым, колькі ў нас апантаных, імі нехта нібы кіруе. І зноў жа ўсе гэтыя паморкі, нашэсці, паводкі, пажары, землятрусы і смерчы.

— І што?

— А тое, што за імі ідуць голад, войны і спусташэнні. Я вось знайшоў старажытны спіс усіх здарэнняў і бедстваў, якія ў нас раней адбываліся. Вы паслухайце: дзвесце пяцьдзесят трэці год ад Нараджэння Хрыстова: «Из земли бо и из моря и из рек и из озёр ветром нужным износило дыхание смрадно, яко гной мертвых телес, и от сего тяжкие и неисцельные болезни, погибель человеком...» Гэта хранограф заходне-расейскай рэдакцыі. А вось яўрэінаўскі летапіс. Тысяча пяцьсот трыццаць чацверты год: «...прышла саранча і паела жыта, траву і ярыну...». А вось летапісны сказ Пятра Залатонава. Тысяча шэсцьсот восемдзесят шосты год: «Дажджы. Пры гэтым нашэсце чарвякоў чорных памерам з вусеня...» А вось тысячны год. Моцны землятрус на ўсім зямным шары. Тысяча трыста сорак дзевяты год. Полацак: «Мор бысть на люді...» Тысяча чатырыста трыццаць шосты год: «Голад ад дажджэй, много лиха, много кровопролития сталося, брат брата своего рожоного убивал». І так амаль пастаянна: тысяча пяцьсот восемдзесят восьмы год — «великий мор», тысяча шэсцьсот чацверты — «великое поветрие», гэта значыць эпідэмія, тысяча семсот трыццаць трэці — «...поморок явывся и там ляхов, козаков и жидов много вымерло...». І зноў — голад, засуха, дажджы, прузіша, чэрві, вусені... Але вось што цікава: у трынаццатым стагоддзі, прыкладам, саранча прыходзіла аж васемнаццаць разоў. А вы не задавалі сабе пытанне, чаму ўсе прыродныя бедствы супадаюць з нашэсцямі, войнамі, міграцыямі? У тым жа трынаццатым стагоддзі за саранчой татары з'явіліся. Кроў палілася, цемра прыйшла...

— То было ў мінулым, — перабіў Ліневіч, — мяркую, прагрэс чалавецтва зараз выключае падобныя з'явы.

— Лухта, — не згадзіўся настаўнік Мазур. — Прагрэс — гэта слова-неданосак. Ну, дайце магчымасць тым жа кітайцам атрымаць кожнаму па машыне ну й па трактару на сям'ю і — гатова: экалагічная катастрофа. Рэгіён не вытрымае такой колькасці выхлапных газаў. Вось вам і прагрэс.