Михась Южик - Перакулены час

А між тым, папракаючы сябе ў двухаблічнасці, цьмяна разумеў хлопец, што іначай і быць не можа. Бо неспадзеўкі прыдбаны скарб ведаў, які няўрымсліва распірае яго каторы год, імкнучыся вонкі, скарб, які нясцерпна хочацца камусьці паказаць, кагосьці ім ашчаслівіць, гэты таемны ўнутраны скарб – пагібель для паэта ў жорсткім матэрыяльным жыцці. “Молчи, скрывайся и таи и мысли и дела свои…” – даўно сказаў вялікі паэт. Як усё геніяльнае, гэтыя словы актуальныя і зараз. Нібы цнатлівая дзяўчынка, што намалявала і песціць для сябе крылаты вобраз бездакорнага белага прынца, так мроіў Васіль Сурмач аб вузкім коле таварышаў-аднадумцаў. Аб гэткай літаратурнай фемідзе, дзе за кубачкам гарбаты можна прачытаць сваё запаветнае, не баючыся згледзець кплівых ухмылачак, пачуць паблажлівага шэпту ў свой адрас. Ён нават знаў, што існуе такі літаратурны свет, але не ведаў туды пралазаў.

У грубым жа рэальным свеце было ясна відаць адно: слабакоў і ўшчэмленых – калек, меланхолікаў, гомасэксуалістаў – здаровы натоўп не любіць. Мала таго, ён з іх здзекуецца, ён іх б’е, вынішчае. Гэтакі прыродны адбор. Далоў усё недалужнае, занадта чулае і вонкава непрыгожае! Менавіта з вышэйпрыведзеных прычын і Васіль Сурмач – хлапчына з выгляду дужы, прывабны для жаночага полу, нахрапісты ў паводзінах напаказ – мусіў трывала хаваць ад брудных лап рэчаіснасці сваю пяшчотную існасць паэта. Каб жыць, каб не пазбавіцца работы, куска хлеба, каб не быць вышпурнутым людскім калаўротам на самую ўзбочыну жыцця.

…Увайшоўшы ў памяшканне сектара, Васіль не аглядваўся па баках, а хутка заняў сваё працоўнае месца. Уткнуўся ў экран кампутара. Але, яшчэ калі прамінаў “засек” Маскаленкі, напрактыкаваным бакавым зрокам заўважыў, як начальнік правёў яго позіркам і штосьці чыркнуў у рабочым журнале. Сурмач ведаў, што гэтак Пятро Яфімавіч пазначае парушальнікаў і прагульшчыкаў. Праз некаторы час галоўны выклікаў у свой кабінет аднаго падначаленага, і Васіль, скарыстаўшыся гэтым, перасеў да найбліжэйшага тэлефона.

Набраў нумар Змітра Куліка, да якога два дні запар не мог дазваніцца.

– Але-э-э… – раздалося пасля некалькіх гудкоў няўцямнае мыканне.

– Змітрок? – узрадаваўся Сурмач.

– Ён самы… З кім маю гонар? – прывычна дурыўся на тым канцы лініі не то сонны, не то п’яны прыяцель.

– Ты што, не пазнаеш, душа пусцяковая? – Васіль не быў схільны да жартаў. – Дзе ты прападаў двое сутак? Я ж у штанах твайго бацькі цяперака пражываю.

– Ды не хвалюйся, бацька ўжо згледзеў… прапажу… Ух-хе-хе. Тут такое было! Карацей, не тэлефонная размова!

– Ну ты, спадзяюся, мяне адмазаў?.. – мімаволі пераходзіў на кулікоўскі жаргон Сурмач.

– Не бойся, усё нармалёва, усё на мазі…

– “На мазі”! – ускіпеў Сурмач. – Ты мне мае штаны калі вернеш?

– А… твае… – па тоне Змітрака Васіль западозрыў, што са штанамі не ўсё так проста. – А твае, брат, яшчэ шукаць трэба. Тут, прабач, такое было! Бацька Хрэну ўсю морду расквасіў, а рэчы ягоныя за ім на лесвіцу выкінуў… Мо й порткі твае… ха-ха… паляцелі да кучы.

– Я табе, юрод, аблічча пакарабачу! – зароў Сурмач і тут жа спахапіўся, прыпаў вуснамі да самай трубкі і зашаптаў: – Я ж па тваёй міласці дома не жыву, я сабе бёдры рэменем намуляў, твае кароткія штаны апускаючы… А яму смех! Чакай, заеду я да цябе сёння!

– Ані! Не рабі глупства! – усклікнуў напалоханы Кулік. – Продак мой яшчэ не астыў – звер зверам. Я сам толькі сёння дамоў вярнуўся… з павіннай. І не думай нават!

– Ды зразумей жа, галава, я ў бліжэйшыя дні дамоў – не хадок: мне фізію на вашым раёне прычасалі ды па кішэнях прайшліся… А ў портках тваіх цесных няўцерп мне болей хадзіць. Мазалі паміж ног ускочылі.

– Пацярпі, пацярпі, браток… – па-дзіцячаму ўпрошваў Зміцер. – А я штанцы пакуль адшукаю і праз некалькі дзён… Ды мяне ўсё роўна дні тры-чатыры дома не будзе – у Польшчу зматацца трэба… Дакладней, да мытні пад’ехаць.

– А ідзі ты ў задніцу! – Раз’ятраны Васіль кінуў трубку.

У гэты час крыкліва адчыніліся грувасткія ўваходныя дзверы, і ў памяшканне сектара ўляцела ўзрушаная Зоська Шальговіч.

11

Твар Васіля пачаў распаўзацца ў кіслую, гідлівую міну. Так, Зося Шальговіч з некаторых пор выклікала ў яго выключна нізкія пачуцці. Напружыўшы волю, хлопец стварыў на сваім абліччы адносна зычлівы выраз, злёгку хітнуў Шальговіч галавой – маўляў, усё нармалёва – і хуценька перасеў на працоўнае месца.

Удаваць рупліўца на ніве канструявання заставалася нядоўга – прыкладна паўгадзіны. Сурмач выдатна разумеў, што ўвесь гэты час Зоська будзе пільнаваць яго неадступна. І самае кепскае, што выйсця ў яго, Васіля, няма ну ніякага. Шлях дамоў яму да канца тыдня закрыты, гэта як лёду. А за хлеб, дах і ложак трэба расплачвацца, патураць усялякім прыхамацям палюбоўніцы. Між іншым, Шальговіч яшчэ ўчора ноччу залучылася Васілёвай згодай ехаць на выхадныя да яе бацькоў у вёску. Прывезці на рэйсавым аўтобусе сала, бульбы ды яшчэ той-сёй агародніны. Вядома, прыйдзецца папрацаваць фізічна.