Максім Клімковіч - Янкі, альбо Астатні наезд на Літве

З борту По-2 было выдатна відаць, як паліцыянты з вайскоўцамі ловяць ды скручваюць чатырохногіх і двухногіх звяругаў. “Студэбекер” нетаропка выязджаў праз гаспадарчую браму.

Знянацку ў змярцвелых навушніках гучна шчоўкнула, і голас таварыша Праніка прымусіў галоўнага сталінскага сокала здрыгануцца:

-- Таварыш Баян, партыя і ўрад усё бачылі. Вы ані ў чым не вінаватыя. Вы ўсе мужна змагаліся, але буржуазныя нацыяналісты і ідэйна несвядомыя звяругі пакуль мацнейшыя. Загадайце, каб ацалелыя таварышы неадкладна забралі параненых і адступалі свінячымі сцежкамі!

-- А як жа янкі? -- ці то з радасцю, ці то са скрухай спытаў таварыш Баян.

-- Я прызначу ім такую сустрэчу, ад якой яны не здолеюць адмовіцца. А мы пераходзім на нелегальнае становішча. Паролі і яўкі застаюцца ранейшымі, -- па чакісцкаму разважліва азваўся таварыш Пранік.

-- Карацей, хавайся ў бульбу, -- уражана прашаптаў таварыш Баян.

Сталінскі сокал з жалезнымі зубамі адціснуў штурвал. Біплан хутка набраў вышыню і неўзабаве схаваўся ў аблоках, што так дарэчы зацягнулі неба над Гародняй.

24.

Вечаровае сонца сагравала вялізныя мармуровыя крыжы Пабернардынскіх могілак, залаціла пёркі на крылах каменных і жалезабетонных анёлаў. Вецер гнаў сухое лісце на гарадзенскі Падол і шаргацеў тапаграфічнай картай, абрусам разасланай на магільнай пліце. Раз-пораз край карты загінаўся. І тады сонца лашчыла надпіс-папярэджанне “Вы яшчэ ў дарозе, а мы ўжо дома”.

Гідкі рабы вусач з люлькай прыціснуў непаслухмяную карту ўломкамі цэглы і вырак:

-- Чалавек праходыт как хазаын нэаб’ятнай Родыны своей. Праўда, таварыш Адзік?

-- Дас іст Райх, геносэ Юзік, -- хударлявы псіхапат з нетутэйшымі тэатральнымі вусікамі гупнуў ботам у надмагільную пліту.

Мундштук трубкі рабога вусача тыцнуўся ў Вільню, Беласток, Брэст і Гародню.

-- Таварыш Адзік, эта будэт Савецкая Беларусь, -- папярэдзіў рабы вусач.

-- Вільня, Брэст -- зэр гут, Савецкая Беларусь. Гародня-Гартэн -- найн! Хальт! Цурюк! Дас іст дойчэ штадт! -- псіхапат пагрозліва вырачыў вочы.

-- А еслі заўтра вайна, еслі снова ў паход? Га, таварыш Адзік? -- нядобра прымружыўся рабы вусач.

-- Іх хабе філе дойчэн зольдатэн унд унтэрофіцырэн, геносэ Юзік! -- ледзь не заплакаў псіхапат, пакрыўджана крутануўся на абцасах і пашыбаваў да ровара-тандэма.

І тут, нібыта ў пацверджанне словаў пра вайну, ад тэатра даляцеў моцны выбух. Над горадам з’явіўся біплан без апазнавальных знакаў.

-- Сталінскія сокалы, таварыш Адзік! -- узрадавана пыхнуў люлькай рабы вусач, -- і в каждым сэрцы пламены матор!

-- Дас іст Люфтвафэ, геносэ Юзік! -- шчасліва бліснуў шклянымі вачыма псіхапат з тэатральнымі вусікамі. -- Шысэн, шысэн!

У заапарку сапраўды заляскалі стрэлы, і гэта змусіла таварыша Адзіка вярнуцца да надмагільнай пліты, засланай тапаграфічнай картай.

-- Польшча капут? -- недаверліва спытаўся ён.

-- Аканчатэльна і беспаваротна. Дык вайна, таварыш Адзік? -- рабы вусач прымірэнча працягнуў руку.

-- Бліцкрыг, геносэ Юзік! -- радасна паціснуў далонь псіхапат з тэатральнымі вусікамі і нашаторыў вушы.

Паўз могілкі гнала авечак малая беларусачка ў васільковым вяночку. Па-над капцамі, крыжамі і пахавальнямі ляцеў крышталёва звонкі дзіцячы дыскант:

З неба зорачка ўпала

Проста міламу ў штаны!

Хай бы ўсё там адарвала --

Толькі б не было вайны!

Рабы вусач незадаволена пыхнуў люлькай, ажно жарынкі разляцеліся:

-- Нэ панымаю меснага нарэчыя!

-- Ніхт фэрштээн! -- пацвердзіў псіхапат.

Малая беларусачка паправіла вяночак і нядобра скасавурылася на раварыстых.

25.

Поўная параза таварышаў чакістых у бітве пры заапарку не збянтэжыла Пярдолка. Ён ведаў: рана ці позна хлопцаў-янак дастануць. Але ж прадбачлівы былы жандар вырашыў інфармацыйна падстрахавацца. З прысабечаным пасведчаннем на імя генерала Дэфензівы Мікалая Хаперніка ён падкаціўся да хаблаватага тэлефаністага на гарадской станцыі. Янукевіч слушна меркаваў, што падобныя фацаты абавязкова супрацоўнічаюць з таемнай паліцыяй. Дэфензіву нездарма называлі “труйкай”: па чутках, ці не кожны трэці пісаў туды даносы на сваякоў, суседзяў і проста на падазроных асобаў.

Хаблаваты тэлефаністы, ледзь толькі пабачыў пасведчанне ў руцэ бела-русага “генерала”, усё скеміў і адразу выструніўся:

-- Цо моген зробіць для пана?

-- Выконваць мае і толькі мае загады ды не ставіць лішніх пытанняў. Ойчызна ў небяспецы, ёй пагражае самая страшная хвароба нашага часу -- беларускі нацыяналізм. Яны -- мужыкі-хамы-быдла, а, прамеджду протчым, на амерыканскім самохудзе ездзяць, шампан п’юць, цыгары паляць, у оперу ходзяць. Нават я сабе такога ніколі не дазваляў. Карацей, слухай, што трэба зрабіць…