Wiktor Pielewin: Helm Grozy

Monstradamus

Skąd się wzięła nazwa rogów obfitości?

Ariadna

W rogach jest wszystko: ciepłe uczucia, krzywe spojrzenia, wzniosłe słowa, ostateczne decyzje i tak dalej. Prawdziwy magazyn albo śmietnik. Ale ta nieskończona różnorodność tak naprawdę składa się wyłącznie z przeszłości. Jeżeli dobrze zrozumiałam, rogi obfitości wzbogacają przeszłość, podobnie jak w przemyśle wzbogaca się na przykład rudę. Przemieszczając się pod ciśnieniem sytuacji, przeszłość miesza się w nich z całą resztą, wzbogaca i nabiera wartości, skutkiem czego w warkoczu potylicznym powstają bańki nadziei, które przemierzają sekcję przyszłości, mijają zwierciadło Tarkowskiego i ostatecznie zdają się świeżutką, chrupiącą niespodzianką.

Monstradamus

Od dawna czułem, że jest w tym jakiś hak, coś paskudnego, ale ciągle nie wiedziałem co konkretnie. Teraz już chyba wiem. Komu się zdają?

Ariadna

Jak to komu? Asteriskowi.

Monstradamus

Otóż i to. A gdzie niby jest ten Asterisk? Przecież hełm, jeśli dobrze zrozumiałem, skonstruowany został tak, że nie zmieści się w nim ani głowa, ani choćby pięść. Pewnie o to nie zapytałaś?

Ariadna

Nie, nie musiałam. Karzeł sam mi powiedział. Asterisk pojawia się tam, gdzie cała reszta. W wirówce labiryntowej.

Monstradamus

A potem?

Ariadna

Potem ciśnienie sytuacji wtłacza go do rogów obfitości, miesza z całą resztą, wzbogaca i w postaci baniek nadziei rzuca na sito teraz.

Monstradamus

Nie rozumiemy się. Chciałbym wiedzieć, gdzie jest podmiot odbioru całego tego xxx. Ostateczny podmiot. Załapałaś?

Ariadna

Faktycznie nie bardzo wiem, o co ci chodzi z tym ostatecznym podmiotem odbioru. W każdym razie musi być w rogach obfitości, bo gdzie indziej po prostu być nie może.

Monstradamus

Wobec tego skąd się bierze?

Ariadna

Z wirówki labiryntowej. Jak cała reszta.

Monstradamus

I tak w kółko Macieju? Po co?

Ariadna

Nie wiem.

Monstradamus

W porządku. Jeszcze raz. Skąd się bierze odbiór?

Ariadna

Powstaje w wirówce labiryntowej.

Monstradamus

Z czego?

Ariadna

Z przeszłości. Przecież był w przeszłości?

Monstradamus

Był.

Ariadna

Więc dlaczego miałby nagle zniknąć z teraźniejszości i przyszłości?

Monstradamus

Gdzie jest Dziadek? Sam tego nie rozgryzę.

Nutscracker

Cały czas uważnie śledzę waszą rozmowę.

Monstradamus

Zaraz mi się hełm grozy przegrzeje. Słuchaj, sformułuję pytanie inaczej. Jeżeli Asterisk, odbiór i cała reszta powstają w wirówce labiryntowej, dlaczego mówimy, że to Asterisk je odbiera?

Ariadna

Karzeł powiedział, że to po prostu jego właściwość jako produktu wirówki. Inaczej mówiąc, model, w którym to on wszystko odbiera, powstaje w wirówce labiryntowej razem z całą resztą.

Nutscracker

Z czego powstaje?

Ariadna

Z niczego. Trzeba było słuchać.

Nutscracker

OK. Wobec tego też mam pytanie. Jeżeli dobrze zrozumiałem, Asterisk powstaje w wirówce labiryntowej?

Ariadna

Zgadza się.

Nutscracker

I zamiast głowy ma hełm grozy?

Ariadna

Tak.

Nutscracker

Czyli wychodzi na to, że hełm grozy powstaje w wirówce, która znajduje się wewnątrz tegoż hełmu?

Ariadna

No tak, na to wychodzi.

Nutscracker

Ale przecież hełm to coś więcej niż jeden z jego elementów. Jak może znajdować się wewnątrz własnej części składowej?

Ariadna

Karzeł powiedział, że wewnątrz i na zewnątrz istnieją tylko w rogach obfitości. Podobnie jak więcej i mniej. W ogóle w rogach jest wszystko, o czym można i nie można mówić.

Nutscracker

Więc również hełm istnieje tylko w rogach obfitości?

Ariadna

Tak, tak mi się wydaje.

Nutscracker

Czyli w każdym wypadku wychodzi na to, że hełm powstaje w jednej z własnych części. A istnieje wewnątrz innej. Gdzie tu logika?

Ariadna

Jak to gdzie. W rogach obfitości.

Nutscracker

Słuchaj, Ariadno, czy ty się ze mnie nabijasz?

Ariadna

Może i tak. A może nie. Prawdę mówiąc, jestem wykończona. Jeżeli spotkam karła, koniecznie go o wszystko zapytam. Tylko wymyślcie pytania.

Monstradamus

Poczekaj jeszcze chwilkę. Jak skończył się sen?

Ariadna

Po wykładzie wyszłam na korytarz. Nie było tam żywej duszy, wisiało tylko lustro w owalnej ramie. Podeszłam, zajrzałam w nie i zaraz się obudziłam.

Monstradamus

Co w nim zobaczyłaś?

Ariadna

Siebie.

Monstradamus

Nic więcej? Nic niezwykłego?

Ariadna

Miałam na głowie słomiany kapelusik; na jego rondzie leżały dwa bukieciki konwalii spięte z tyłu. Kapelusik miał gęstą koronkową woalkę z okrągłymi dziurkami, przez którą zupełnie nie było widać twarzy. Wszystko razem wyglądało bardzo pięknie, ale nie wiedzieć czemu ogarnął mnie strach. Najpierw nie wiedziałam, o co chodzi, a później rozpoznałam w swoim odbiciu tę spiżową maskę i przeraziłam się, i wtedy sen się skończył. No dobrze, wystarczy, znikam.

Organizm(-:

Od samego początku podejrzewałem, że ten łoś chodzi w wirtualnym hełmie. Słowo honoru.

Nutscracker

Co ma do tego wirtualny hełm? Żaden hełm, to jakiś garnek czy inny szybkowar. Czysta dziecinada. W końcu wiem, jak działa wirtualny hełm, kiedy biorą się za to poważni, dorośli ludzie. Żadnego porównania.

Organizm(-:

A niby jak działa?

Nutscracker

Może i nie za bardzo pamiętam, jak tam w nim biegną impulsy elektryczne i w co się zmieniają, ale za to jestem na sto procent pewien, co człowiek w takim hełmie widzi i myśli. Bo tym akurat zajmowałem się zawodowo. Badałem kwestię wyboru w środowisku interaktywnym. Pracowaliśmy właśnie z takimi hełmami.

Organizm(-:

Nigdy o czymś takim nie słyszałem. Powiedz no, o co chodzi.

Nutscracker

Wyobraź sobie, że sam decydujesz, kto kogo zastrzeli, kiedy oglądasz na przykład film sensacyjny. Jeżeli postanowisz, że w zaraz pierwszej strzelaninie zginie główny bohater, co stanie się z resztą fabuły? Gdybyś naprawdę miał wolny wybór, cała impreza skończyłaby się dość smutno. A sztuka powinna nas cieszyć, a nie smucić.

Monstradamus

Fakt. A nawet jeśli nas smuci, ten smutek powinien nas cieszyć.

Nutscracker

O to to. Dlatego tak naprawdę nie ma żadnej interaktywności, to tylko złudzenie. Albo, powiedzmy, interaktywność jest możliwa jedynie w bardzo ograniczonym zakresie, w którym nie jest w stanie zmienić istoty sprawy. Podstawowy problem polega na tym, żeby wykluczyć wolność wyboru, skutecznie skłonić delikwenta do podjęcia właściwej decyzji i przy tym zachować pozory, że wybór jednak istniał. Naukowo nazywa się to przymusową orientacją.