Вячеслав Адамчик - Чужая бацькаўшчына

— Ах, каб ты выдах, — Алеся заграбла абедзвюма рукамi гарачы, як прысак, снег, сыпнула на сабаку.

Жмурачы свае дурнаватыя вочы, сабака адскочыўся, але не ўцёк, а загыркаў зноў.

— Вой, ратуйце! — заенчыла Алеся не сваiм голасам, пазiраючы на зеленаватыя ад марозу вокны Ваўчковае хаты.

Зарыпелi намерзлыя дзверы, i, заблiшчаўшы лысiнай, з сяней высунулася Ваўчкова галава:

— Рэкс, пайшоў вон! Рэкс, цi чуеш?

Сабака ўвагнуў голаў, не хочучы, завярнуўся назад.

Азiраючыся на Ваўчкоў двор, Алеся перабегла са сцежкi на гладкi санны след, засыпаны ўмерзлымi конскiмi яблыкамi, — ён заварочваў на лабаты грудок. Уздоўж кароценькай вулiцы, пазiраючы зашэрхлымi вокнамi на чорныя карчыстыя садкi, за якiмi ўжо ў мяккiм кажусе снегу, што абвiс над берагамi, гарачым кiпенем курылася незамерзлая рэчка, стаялi дзве хаты.

За першаю, са стракатымi, як выфарбаванае ў лупiнах ад цыбулi велiкоднае яйка, абмазанымi глiнаю i пабеленымi сценамi, з доўгiм пашаркам: хата, сенi, стопка, гумно, хлеў — усё пад адною страхою, — расцягнулася другая, солтысава. Лiштвы ў вокнах павырабляныя ў розныя цацкi, як аправа на касцельных абразах, i гэтаксама выфарбаваныя ў белы колер.

Алесi здалося, што ад гэтых прыгожа выштукаваных белых вокнаў i ў хаце стаiць светлае хараство.

Але ў вузкай кухнi, куды яна зайшла, доўга шукаючы вобмацкам дзверы, покуль ёй не адчынiлi, стаяў поцемак, разявiўшы чорны, закурэлы чалеснiк, аж да парога высунулася прысадзiстая печ, з прыходу збiлiся настылыя, з абмерзлым цестам карыты i цэбры.

Цесна абсеўшы стол, Вайтовiчы снедалi: трупцелi драўлянымi счарнелымi лыжкамi на цёрле, ловячы ў квасе чорныя, размоклыя, як лапцi, грыбы. У селядоршага, пастрыжанага ў рады хлопчыка пад чорнымi жучкамi вачэй дрыжалi нявыцертыя слёзы, каля вiхра, што завiўся на пукатым лабку, ружавеў пятняк, мусiць, ад бацькавай лыжкi.

— Смачнэго, — Алеся затупала валёнкамi, пакiдаючы на зямлi тонкi, спярэшчаны крыжыкамi снег ад новых галёшаў.

— Так просiмо! — Вайтовiч павярнуў голаў у рэдзенькiх, выкачаных, як у малога дзiцяцi, валасах, прыгладзiў iх рукою.

— I праўда ж, садзiся, Аляксандрачка, — дзюбаносая Вайтовiчава Марыя паднялася з заслона.

— Ой, дзякую, я ж толькi ад стала, — змахлявала Алеся, чуючы, як смокча пад лыжачкай. — Мы сёння рана ўправiлiся. Збiраюся заўтра парсюка калоць, а тутака бяда — старой пагоршала, саўсiм пры смерцi…

Дзецi перасталi есцi, разявiўшы раты, слухалi. Большая дзяўчынка, у якой ужо значылiся пад паркалёваю блузкай, як грыбкi пад кастрыцай, дробныя грудзi, скурчанаю жменькай адкiдала за вуха звiслую пасму нiзка падстрыжаных валасоў.

— А мая ты любка, ды што ж з ёю? — нiзкая Марыля задрала ўгору свой дзюбаносы тварок, цiкуючы, як курыца, адным вокам на Алесю.

— Прастыла во, як Сяргея Рэпкавага хавалi. Ваўчок прызнаў запаленне з двух бакоў.

— Што ты кажаш?..

— Ага… Трэба ж во тастамант скласцi.

Адсоўваючы заслон, Вайтовiч устаў з-за стала, белаю, у рудым рабацiннi рукою выцер губы:

— А сведкi цi маеш?

— А як жа ж! Лiтавар вунь будзе… Толькi ж вы не адмоўце, уважце ўжо, прыдзеця ўзоўтра… Свежыны ж нагатую, — сказала i засаромелася Алеся — шчокi залiла смуглявая, як на зiмовым яблыку, чырвань.

Вайтовiч чмыхнуў i засмяяўся, выскаляючы рэдкiя буйныя зубы.

— Ну, раз так, то трэба ўважыць.

— Вот не здзекуйся з маладзiцы, — Марыля, падважыўшы вiламi, выцягнула з печы вялiкi саган з дробнымi свiнячымi картоплямi, высыпала iх у абкарэлае карыта i, хаваючыся ў ружаватай пары, загаварыла да Алесi: — Не глядзi, што ён выскаляецца. Прыдзя…

— Ага, прыдзеця, — папрасiла яшчэ Алеся, беручыся рукою за настылы, з белай пудрай ад марозу язычок клямкi.

Пасля парнага цяпла кухнi бралi дрыжыкi, пад кароткi кажух поўз холад, студзiў каленi. Пералiваючыся, як вострыя асколачкi ад шкла, церушыўся дробны сняжок. У хмарах кацiлася, то паказваючыся, то хаваючыся зноў, нiзкае белаватае сонца.

На калючым абвiслым дроце загарадзi вецер варушыў абынелыя жмуты набэрсанае конскае валаснi. Успомнiўшы пра Ваўчковага ненавязанага сабаку, Алеся прыгнула калючы дрот i скоранька, каб нiхто не бачыў, задзiраючы спаднiцу, пераступiла яго. Чужымi надворкамi выбегла на сваю вулiцу.

Яшчэ здалёк учуўшы гаспадыню, за веснiкi высунулася аблавухая сучачка, жмурачы мокрыя вочы, завiляла шчуплым хвастом.

— Адна ты толькi i чакаеш мяне ў гэтай хаце. Ну iдзi, iдзi, — прапускаючы паперадзе сябе сучачку, Алеся адсунула далей прысыпаныя снегам веснiкi, падняла голаў i ўбачыла Iмполя. Слiзгаючыся на жаўтаватай, ужо забруджанай сцежцы, ён бег з гумна ў хату. Разгарачаны, у адной рубашцы — мусiць, пiць ваду. У кудзерцы чорных, аж сiняватых, валасоў, што лезлi з-пад кепкi, зачапiўся аўсюком жоўты ячны колас.