Вячеслав Адамчик - Чужая бацькаўшчына

Алеся знiякавелая стаяла за тым нiзенькiм, рэдкiм плотам, украдкам цiкуючы на Франакаву жонку, на гэты рыжы, аж чырванаваты, пухкi каўнер. Яны адышлiся, а знямелая Алеся ўсё глядзела, як у маладзенькай панi мякенька матляўся тоўсты лiсовы хвост i пацялепвалiся, як перабiтыя, цёмныя лапкi.

Нешта горкае запяклося ў Алесiнай душы, знайшлася злосць да Франака, нават нянавiсць. Але забыцца пра яго не мела моцы — нават сталаю, калi хлопцаў не гэтак саромелася, калi ўжо i сватацца да яе пачалi. Спамiнаўся ён нават замужняй, у пасцелi з Мондрым…

Толькi ў млыне, выграбаючы з карыта ў падвешаны мяшок цёплую слiзкую муку i ўбачыўшы, як ён спускаецца сюды, унiз, па рыпучых сходах, была спакойнаю. Дзiвiлася, што ён пабрыдчэў: на шчоках i на карку, як на кормным япруку, нарасло мяса i дзе дзелася тое яго даўнейшае хараство.

Едучы з млына дадому i прыгрэўшыся на гэтых цёплых пасля млiва аўсяных мяшках, прыглядалася да Iмполя — бачыла збоку яго сiнявата-цёмнае вока, выгнутыя i гусценькiя, як асцюкi на маладым жытнiм коласе, вейкi, яго невысокi з гарбком нос. Брала радасць, якi ён прыгожы ды чысты — куды таму Грабянку! Шчакою тыцкалася ў шорсткае Iмполева плячо, як тыцкаецца i трэцца аб чужую нагу маладое натапыранае кацяня, чакаючы, што яго пашкадуюць. I ледзьве ад памяцi не адышла, калi ўжо дома, панасiўшы з воза ў стопку мяшкi, Iмполь знянацку злавiў яе i з усяе моцы абняў каля дзежачкi, што пахла кiслаю старою рошчынаю.

Цяпер яна глянула ў растрывожаную пустую цемнату, дзе спаў ён, Iмполь, убачыўшы толькi невыразнабелаватую падушку.

Там нехта варочаўся з боку на бок — шапацела новая, не перацёртая яшчэ салома.

На сцяне, спяшаючыся, цiкаў i раптам зацiхаў стары гадзiннiк.

За шара-белаватымi, як засланымi густым туманом вокнамi, тоненька, нiбы ў грайку з маладога жытняга сцябла, граў, бухаў раз’юшаны вецер. Скавытаў i дробна ляпаў у комiне непрычыненаю юшкаю.

Алесi прыгануўся ўчарашнi вечар з гэтым лядовым i тугiм, як вада ў рэчцы, ветрам, змэнчаны i ўжо асiплы голас Рэпчыхi, нейкi жалосны рып кола, што хадзiла ўлукаткi, не пападаючы ў каляiну i тручыся аб ляску ў драбiнках. Паўстала перад вачыма Рэпкава хата, адна сярод абветранага поля, калi яны, верасаўскiя бабы ды маладзiцы, прыбеглi паглядзець на Сяргея. Акно, што свяцiлася праз старую радзюжку, свечка на стале каля блiшчастага жалезнага крыжыка, унураныя бабы, што, наспяваўшыся, цiха ўжо сядзелi на лавах, не пазiраючы на нябожчыка, якi ляжаў на двух прыстаўленых i засланых сенам заслонах, трымаючы ў нежывых, нейкiх патанчэлых пальцах аб’еханы абразок…

У стопцы, зноў нарабiўшы груку, нешта скiнуў кот. Мусiць, той самы — Лiтавараў, чорны, з зялёнымi вачмi: абнюхаў, пэўна, у кубельцы тыя два апольцы сала, якiя выхавала з лета старая. Увосень цi не ён пааб’ядаў барана, спэцкаў увесь перад, покуль у стопцы стыла, прывязаная за заднiя ногi, белая, з ружаватымi скабамi тушка.

Скоранька схапiўшыся з ложка, Алеся ўсунулася ў настылыя сенi. Нiдзе нiчога не было чуваць, толькi шапацела порсткiм сенам i варушылася перад вачыма густая цемната.

Навобмацак знайшоўшы халодную жалезную засаўку, Алеся адсунула дзверы.

Пад застрэшкам, як сляпы, нешта шукаючы, шастаў вецер, тоненька грала саломiнка. Востра шумелi i шоргалiся ўпоцемку каля плота голыя вiшнi.

Зайшлiся, зашчымелi ад пякучага холаду Алесiны босыя ногi. Каля шыi ў глыбокi разрэз сарочкi пабег вецер, абняў, як зледзянелымi рукамi, пад пахi. На вулiцы за шарым частаколам мiльганула нечая галава. Нехта здаўся падобны да Сяргея Рэпкi. Алеся, амярцвеўшы, ускочыла ў сенi, грукнула з усяе моцы засаўкай. Не помнячыся, вярнулася ў кiславатую, настоеную духатой хату.

Прыстакнула на мiг каля мужчын, узiраючыся на Iмполя, на яго чорную, з ускудлачанымi валасамi галаву на белай падушцы.

З радасцю ўспомнiлася тая дарога ў млын, шум хвойнiку за рэчкаю, той мiг, калi аддалася Iмполю.

Цiхенька лягла ў не астылую яшчэ пасцель. Заклаўшы за галаву рукi i чуючы пальцамi свае мяккiя валасы, думала пра Iмполя. Да сэрца краўся, поўз слiзкiм халодным вужом страх. А што яму, Iмполю, маладому хлопцу: пазабаўляўся з ашалелаю без мужчыны бабаю, нацешыўся ды i пайшоў далей — хiба ж не знойдзе гэтакую ж дурнiцу.

У гумне ўсё змалочана, асталося коп пяць ячменю: на тыдзень, да самых каляд, не болей, тае малацьбы. Гэты тыдзень ён будзе яшчэ ў хаце, будзе гэтак цiхенька сапцi на разасланым кулi саломы, будзс гэтаксама абдымаць яе ўпоцемку стопкi, лавiць у гумне, калi ўсе павыходзяць i яны астануцца адны.

А далей што?.. Няўжо ж яна звякуе адна тут з гэтаю нямою залувiцаю, што во храпе на ложку, цмокае губамi, як няўежнае парася цеста; з гэтаю свякроўю, што ўсё шавелiцца на печы, каб не апячы бок, падкладвае пад сябе на гарачым чаране анучы i ўсё не спiць, як сава, назiркам пiльнуючы, што ў iх, у Алесi з Iмполем.