Вячеслав Адамчик - Чужая бацькаўшчына

— А што, у яго жонка добрая? — спытаўся даўганосы, з косым трохi вокам, што глядзела недзе ўбок, а не на Вунгера, грузчык у злiнялых плацянковых портках са скручанымi i падвязанымi вышай костачак калошамi.

— О, холера ў бок, бабця, як рэпа, — пакруцiў тоўстаю булаватаю галавою Вунгер. — Толькi не з твоiм, Восiп, носам, — i крыва засмяяўся, выскаляючы шырокiя, як лапаты, верхнiя зубы.

— Чаму не з яго? — перапытаў Iмполеў брат Платон, драбнейшы за яго, Iмполя, рыжы, губаты, з рыжымi вейкамi, што сядзеў тут, перабiраючы ў кiшэнях i кiдаючы ў рот вялiкiя сухiя крошкi. — Дзе вывеска, там i крама…

— Гы-гы-гы, — заплюшчыўшы вочы, душылiся ад смеху i налiвалiся чырванню ў тварах грузчыкi. З’ехаўшы з выступу падлогi i ўзяўшыся за жывот, не мог устояць на нагах маладзейшы тут за ўсiх, з рэдзенькаю, яшчэ не чапанаю брытвай, атаваю шчацiны, што занялася каля вушэй i на вострым вуграватым падбародку, верасаўскi Сяргей Рэпка.

— Што праўда, то праўда, — Вунгер выцер рукой чырвоныя, налiтыя слязьмi вочы. — Каб Восiп за парог чапiўся ды на свой нос не абапёрся, то пэўна ўпаў бы.

Восiпава вока пачало касiць, заязджаючы ў куток.

— Глядзi лепш на сябе. Ты майго носа не носiш.

— Скажу, што i табе не лёгка — пацягай гэткi дышаль.

— Пацалуй ты мне, Лялька…

— Ну, знаеш… — Вунгер раптам перастаў смяяц ца. — Адзiн, кажуць, пацалаваў — тры гады аблiзваўся.

Грузчыкi зашмыгалi насамi, запэрхалi сухiм кашлем, адварочваючыся i закрываючы рукамi рот — iх яшчэ рваў смех.

— Ну, хлопцы, што задужа, то не здрова, — Платон Верамей, скрывiўшыся, выплюнуў з рота перамешаныя з тытунём горкiя крошкi i саскочыў на зямлю. — Аднаго можна так i заездзiць. Праўда, Восiп?

Восiп адвярнуўся, затрубiў носам i, адкiнуўшы крысо доўгага паўшубка, памянцiў рукою па злiнялых портках.

Восiп быў трохi як недапечаны, сюды на работу яго прыводзiў Платон. Яны прыходзiлiся сваякамi i былi з Дубатоўкаў, самае блiзкае ад Дварчанаў вёскi, адкуль былi, калi не лiчыць Вунгера i верасаўскага Сяргея Рэпку, усе грузчыкi.

Адсюль, ад станцыi, вёску заступаў напалавiну падкопаны стромы груд: белаваты, як чэрствы хлеб, пры сподзе пазарастаны травою i купешкамi, што, адарваўшыся ад тоўстае губы абвiслага берага, ехалi сюды ўнiз. Пры самым беразе, вывалiўшы, як япрук, гладкi азадак, сядзеў вялiкi ружовы камень. Збоку ад грудка, высунуўшыся белым атынкованым шчытом з цёмнага акенцам, стаяла першая дубатоўская хата. Далей, падступаючы да станцыi, зелянела цёмнае i густое, што атава пад восень, маладое дубатоўскае жыта.

Год пяцьдзесят назад, калi тут вялi чыгунку, казна адабрала палавiну лепшае дубатоўскае зямлi. Сплацiць за яе не паспелi — пачалася вайна, прыйшлi немцы, потым палякi. Дубатоўцы ўжо не ведалi, з каго спаганяць грошы.

Цяпер яны жылi са станцыi — кралi, што нарвецца пад руку: скрутак дроту, кавалак рэйкi, канчар дошкi цi старыя рассохлыя шпалы. Валаклi ўсё, бо ведалi, што ўсё прыдасца ў гаспадарцы. А найбольш пiльнавалiся падхватнае работы: на станцыi, разгрузiўшы вагон солi цi наладаваўшы платформу папяроўкi, можна было зарабiць якi злот.

Работы было вобмаль — дубатоўцы мянялiся: сёння ты робiш, заўтра — я.

Чужых сюды, на станцыю, дубатоўцы не падпускалi. Стычкi былi найболей з Ведравiчамi, маленькаю, хат на трыццаць, вёсачкаю, што сыходзiлася з Дварчанамi з другога боку. Завiнулiся яны даўно, яшчэ за сервiтут — куток пашы, якi нiяк не маглi раздзялiць: дубатоўцы згубiлi свой межавы план.

I цяпер яны ўзялi ў нораў: раз ведраўскi, спуску не давай — бi i не прагадаеш, ён вiнаваты. I бiлi, падпiльнаваўшы дзе на кiрмашы, на фэсце, i не вельмi зважалi — стары цi малы. Скончылася ўсё тым, што ведраўцы зарэзалi Сямёна Качаргу, урэднага i зацятага да бiтвы хлопца.

Было гэта ў леташнюю весну тут, на станцыi.

Сыраватай ранiцай, прыпазнiўшыся i пацепваючыся ад дрыжыкаў, дубатоўцы падышлi сюды, да пакгауза, а тут ужо на выступе падлогi, звесiўшы босыя ногi з аброшанымi калошамi, сядзелi ведраўцы. Рагаталi, жмурачыся ад нiзенькага сонца, чакаючы работы.

Дубатоўцы, знiякавеўшы, спынiлiся каля рампы i ўсе, нават не змаўляючыся, пачалi азiрацца кругом сябе, каб знайсцi што падхватнае ў руку.

— Хлопцы, бi гэтую мошку! (На ведраўцаў была мянушка «мошкi».) — крыкнуў Качарга, першым выдраўшы з рампы важкаваты камень.

Ведраўцам як заняло дух — яны сцiхлi, пераглядаючыся мiж сабою, чакалi, што будзе далей, але, убачыўшы, што дубатоўцы дружна нагнулiся над рампаю, як спуджаныя авечкi, падбiваючыся адзiн аднаму пад ногi, сыпанулi на другi бок пакгауза. I м наўздагон, цяжка круцячыся, паляцелi круглыя ка меннi, дзе цюкаючы i адскокваючы ад рэек.