Вячеслав Адамчик - Чужая бацькаўшчына

Пад старым, залапленым новымi жоўтымi дошкамi мостам густа шумела, недзе падаючы ў шчылiны паднятых заставак i выгiнаючыся шырокiм пасам, цяжкая вада. Пырскала дробным шнурочкам пацерак, разбiвалася аб слiзкiя ў зялёным моху каменнi, кiпела, што на агнi. Было вiдаць, як па нiзкай, за мостам, рэчцы плыве, круцiцца да берага белы шум.

Ад возера пахла прэснай, гнiлою вiльгаццю. З сiвага, абкуранага мукою млына з чорнаю прорваю адчыненых дзвярэй быў чуваць глухi, як зпад зямлi, грукат.

— Ого, да полудня цi змелем? — Iмполь азiрнуўся на фурманкi i саскочыў з воза. Накульгваючы на наседжаную нагу, перакiнуў цераз каня лейцы.

— Два камяне… Няўжо не ўправiмся? Пайду ж гляну, — трымаючы на локцях аб’еханую з плячэй вялiкую суконную хустку, Алеся абышла размешаную нагамi гразь i схавалася ў цемнаце млына.

Iмполь закруцiў за дуплявую вярбу лейцы i, павесiўшы на галаву каня торбу з аўсом, глядзеў на чорную прорву дзвярэй з белым, закураным мукою вушаком. Едкi мучны пыл абцерушыў аж да чырвонага чарапiчнага застрэшка сухую ў косых шчылiнах сцяну. Белым было i ластаўчына гняздо, што прыляпiлася пад самым вiльчыкам.

Сiвая, падпудраная мукою маладзiца вызiрала на двор — яе брала цiкавасць, хто прыехаў яшчэ.

Iмполь, злавiўшы пiльны, востры позiрк, пазнаў Вацю. Сэрца яго аблiлося пякучай раптоўнаю гарачынёю, страпянулася.

Яна скрывiла губы, здзiвiўшыся, што ўбачыла тут яго. I пайшла сюды, смеючыся i паказваючы жаўтаватыя зубы са свiшчом у верхнiм радку. Кругом яе поўных сцёгнаў i лытак круцiлася фалдамi паркалёвая спаднiца. Нешта ўжо чужое злавiў Iмполь у яе хадзе, у паставе — яна, здаецца, гэтак нiколi не ўцягвала галаву ў плечы. Яго ўзяла брыдкасць за тое даўнейшае, што ён наравiў яе. I ўчуў, што зноў, быдта зашчэмленая ў руцэ пташачка, сцiшылася сэрца. Яму зрабiлася толькi неяк непамысна, што яна тут, заварушылася нават злосць, што яна падыходзiць да яго i смяецца, крыва расцягваючы губы, выскаляючы гэтыя дробныя, жаўтаватыя, са свiшчом уверсе зубы.

— Ой, i ты тут!

— Тут, — сказаў ён, нешта перасiльваючы ў сабе. Яна падняла свой поўны, з абсiверанымi, як у лусцэ, шчокамi твар, зацярушаны дробненькаю пудраю мукi. Глядзела з-пад белых, таксама абсыпаных мукою, броваў.

— З кiм жа ты прыехаў? Дзе ты цяпер?..

— Блiзка тут. У Верасаве.

— Цi не Корсакава Алеся з табою?

— Ага.

— Во, харошую знайшоў! Гэта ж некалi да яе ўсе хлопцы сваталiся, — нейкая зайздрасць была ў яе голасе.

— Я ж не музыкант — не перабiраю. Якую ўжо бог даў, — Iмполь чуў, што не можа схаваць сваю злосць, раздражняла гэтае распытванне — быдта сляпцом лезлi ў душу. Ён паставiў на возе мяшок i, павярнуўшыся да яго спiною, цераз плечы, падняўшы локцi, узяўся абедзвюма рукамi.

— Пачакай, хачу нешта сказаць табе, — яна заступiла яму дарогу.

Ён стаяў, прыгнуўшыся i трымаючы нахiлены да плячэй поўны, гладкi мяшок.

— Бойся ты яе.

— А чаго я маю баяцца? — ён падтрос на плечы мяшок.

— Харошая надта. А з хараства, кажуць, вады не нап’ешся. Жыць трэба. Мужыка першага са свету звяла… Род ужо iхнi гэдакi… — на яе шырокiм гладкiм лобе сабралiся дробныя шнаркi. Поўныя, абсiвераныя, як у лусцэ, шчокi пачалi сiнець ад холаду.

— А чаго ты мне гэта гаворыш?

— Шкадую цябе.

Ён ускiнуў на плечы мех i, коўзаючыся па размешанай, як цеста, гразi, што чвякала пад нагамi, панёс яго ў млын. У душы асядала чорным накiпам нейкая брыдкасць, нiбы зрабiў што каму гадкае.

У млыне пахла пылам, цёплаю падпаленаю мукою. Пад нагамi дрыжала падлога. Цяжкi грукат камянёў глушыў чалавечыя галасы — яны пералiвалiся, як пералiваецца голас у гаркавага чалавека.

Распаўнелы, у хромавай тужурцы, год пад трыццаць мужчына з чорнымi, нiзенька падбрытымi вусiкамi, што толькi зачапiлiся за край чырвонае тлустае губы, гаварыў нешта сухому даўганосаму мельнiку ў сiвай ад мукi кепцы. Гэта быў Грабянка — асаднiкаў сын, гаспадар млына.

Мельнiк, дробненька перабiраючы пальцамi, пачухаў каля вуха белыя ад мукi валасы, заплюшчыўшы вочы, махнуў галавою i пайшоў да карычневых скрыняў, што траслiся сярод млына. У насыпаным ледзьве не да берагоў зеленаватым жыце вытачылiся неглыбокiя лейкi. Мужчына ў кароткiм жоўтым кажушку са зморшчанымi рукавамi спускаўся пад падлогу — там недзе ў абелiзганы скрэблам жолаб сыпалася цёплая, слiзкая i рудаватая мука.

Астатнiя сядзелi на мяшках у цемнаватым кутку — чакалi свае чаргi.

Iмполь круцiўся з мяхом на спiне, вызiраючы, дзе яго скiнуць.

— Сюды, Iмполька, сюды, — адтуль, з цемнаватага кутка, аказалася Алеся.