Вячеслав Адамчик - Чужая бацькаўшчына

— Ах, божа, ну i храпе. — Алеся зашамацела на ложку саломаю i спытала ў гэтую лiпкую, што павучынаю начаплялася на вочы, цемнату: — Iмполь, цi чуеш, ты спiш?

— Дзе там, — ён павярнуў твар на яе голас, раптам зарадаваўшыся, што яна не спiць, i чакаючы, што яна скажа нешта яшчэ.

Але яна толькi ўздыхнула i рыпнула ложкам, перавярнуўшыся на другi бок. Iзноў у хаце стаiлася смутная, перамешаная з поцемкам цiш. Зноў чахкаў i раптам зацiхаў на сцяне стары гадзiннiк з цяжкаю алавянаю гiраю. Пацмокаўшы губамi, перавярнуўся на бок i сцiх стары Ладзiмер. Ускрыквала, задыхалася, нiбы знянацку ўкiнуўшыся ў ваду, нямая Еўка. Цiха дыхала, мусiць, задрамаўшы. Алеся, а Iмполь усё ляжаў, расплюшчыўшы вочы: пазiраў у цемнату, што варушылася, як падняты ветрам пыл. Сэрца ў яго салодка сцiналася ад гэтых раз’ятраных думак, што зараз не вытрывае i пойдзе да яе на ложак.

Ён нават скiнуў з сябе радзюжку, пачаў цiха падымацца, каб не вельмi шастаць саломаю, i раптам учуў нейкую брыдкасць i страх, што яна закрычыць, спалохаўшыся, i разбудзiць усiх.

Пасядзеў так якую хвiлiну, паслухаў удушлiвую цiшыню хаты. Аблiваючы гарачынёю грудзi, трапяталася, занывала сэрца. Але нешта падганяла Iмполя, што так трэба, што мужчына павiнен першы…

Як сам не свой, ад нечаканае гарачкi, ён скоранька падхапiўся. Узiраючыся ў гэтую мiтуслiвую цемнату i нiчога не бачачы, выставiўшы наперад рукi, пачаў красцiся туды, дзе бялелася акно — там стаяў яе, Алесiн, ложак. Але раптам як абамлеў ад моцнага голасу:

— Iмполь, ты не спiш? — пытаўся стары Ладзiмер.

— Не сплю, — азваўся ён, ледзьве ўжо варушачы перасохлым языком.

— Падай мне вады.

Знiякавелы, усё гэтак трымаючы перад сабою рукi i разводзячы iмi цемнату, Iмполь завярнуў да печы, каб знайсцi на доўгiм дроце вядро i кубак. Невядома чаго зарадаваўся, што так зрабiлася, што гэта на лепшае, i моцна ўздыхнуў, як скiнуў з сябе нешта цяжкае.

Не дайшоўшы да сярэдзiны плыткага броду, конь нагнуўся да вады. Доўга, з прыцмокам пiў. Спадцiшка бушавала ў колах цёмная i, здаецца, тлустая вада, далей ад воза рэчка блiшчала, як блiшчыць, астываючы, растопленае волава i па iм бегае цень. Рваў перагонамi вецер, шапацела сухая пры беразе асака.

За ноч змянiлася пагода — вецер развеяў туманец, што з’ядаў першы раскiслы снег, нарваўшы вострую, халодную iмжу з градам.

Конь фыркнуў i, нiбы лянуючыся, але з натугаю, турзануў наладаваны мяшкамi воз — вада, мусiць, ужо загнала пяском колы.

Густа зашумела пад возам, як у прарванай грэблi, рэчка. Хiснулася, стукнуўшыся ў плячо Iмполю, i войкнула ад перапалоху Алеся.

— Вой, у рэчку ўкiнеш.

Колы цяжка зашапацелi па сырым з берага пяску — фурманка выехала з рэчкi. Трапятлiвай лужынай блiшчала i аставалася ззаду шырокая тут, каля броду, вада. Было шкода, што ўсё далее i далее гэты трапятлiвы i жывы бляск рэчкi, як бывае шкода i неяк непамысна чалавеку, калi ён мiнае сярод ночы хату з жоўтым i цёплым агнём у вокнах.

Алесю ахапiў нейкi пусты смутак. Яна павярнулася i, падабраўшы пад сябе ногi, села каля Iмполя на гладкiх, засланых радзюжкаю мяшках. Паглядзела збоку на яго, смешнага, з салявым мяшком на галаве, патрасла яго за руку, штурханула локцем i сказала ўжо вясёла:

— Чаму маўчыш, Iмполька?

— Во конь разуўся, — сказаў ён, давольны, што зноў, як i ўчора, яна пачынае праманваць з iм.

— I праўда, зiма на носе, а каня не падкавалi.

Конь, слiзгаючыся на галалёдзе непадкаванымi, мусiць, ужо шырокiмi, як лапцi, капытамi i спатыкаючыся на пярэднiя ногi, iшоў пад груд. Скрозь чарнелi нiзкiмi купешкамi кусты маладога ялаўцу — пачынаўся хвойнiк.

Аб камень скрыгнула шына — воз падняло i нахiлiла на адзiн бок.

— Ой, i праўда, скiнемся, — Алеся схапiла Iмполя за руку, сцiснула вышай локця.

— Мацней трымайся, — ён прыцiснуў да бока локаць, з нейкай радасцю чуючы пад сваёю яе руку.

Спомнiлася, як учора вечарам Алеся ляжала на ложку, нацягнуўшы да самае барады злiнялую, у чырвоныя кветкi, радзюжку, i зверху гэтае радзюжкi бялелi голыя да мяккага круглага пляча яе рукi. I ён мацней прыцiснуў свой локаць, бачачы перад вачыма тую самую белую, з гладкiм плячом, руку.

Алеся расшчапiла свае пальцы i падрапала яму за бок:

— А што, будзеш?

— Буду, — абярнуўся ён, ловячы яе за вузкую, з халоднымi тонкiмi пальцамi, руку.

Дарога ўсунулася ў зацiшны ад ветру маладнiк; густая, здаецца, i пальца не ўваткнеш, цемната абвалакла шырокiя, з неацярэбленымi, нiзкiмi лапамi хвоечкi. Як у нейкiм чорным глыбакаватым рове, блiшчала гарбамi няроўная, аблiтая галалёдам дарога i, звузiўшыся, гублялася ў цемнаце.