Вячеслав Адамчик - Чужая бацькаўшчына

— Пайшла вон! — крыкнуў Iмноль на сучачку, высунуўшыся з веснiкаў.

Колы мясiлi рэдкi, як зацiрка, снег — ён ужо не браўся за шыны. Шарэла на возе глухая Радзюкова спiна, плюхаў з-пад капытоў сiняватымi пырскамi снег. Iмполь яшчэ пастаяў, паглядзеў, як выязджае на шашу фурманка, як сцелецца, хавае старыя бярэзiны з доўгiм карычняватым галлём сiняваты туманец, закрывае пярэстае ад белых разораў поле, i вярнуўся ў гумно.

Тут канчалi падсяваць авёс — старая ўжо ляскала далонямi па жоўтым абечку лёгкага рэшата. Шастаючы на сухiм току змеценым, як кукса, памялом, стары малацьбiт гарнуў у горбу едкi пыл.

— Ну што там? — спытаў ён, кiнуўшы ў зацемак каля дзвярэй памяло.

— Ды iхняга Мiцю на пастарунку пабiлi.

— Не чуў — за што? — малацьбiт знайшоў гладзенькi, точаны з дрэва, шуфель, каб зграбцi ў яго пясок.

— Ды за палатно ўсё, мусiць, цягаюць, — старая павесiла на крук, што быў убiты ў шула, сваё рэшата.

— А хто гэта дакажа? — малацьбiт махнуў шуфлем, высыпаючы за палавiну дзвярэй сухi пыл. — Хiба ў яго знайшлi гэта палатно?

— Так уся ж вёска гаворыць на яго.

— Цi мала што скажуць? — стары малацьбiт адвярнуўся, схаваў вочы. — Цяперашнiм светам толькi слухай.

Хiлiлася на вечар. Шары поцемак паднiмаўся ў гумне, мяшаўся з сухiм горкiм пылам.

Вярнулася Алеся ў бацькавым суконным паўшубку з цялячым рудым каўняром — акрылася, каб цяплей было iсцi дадому, — выдаючы цяпер шырэйшаю i прысадзiстаю.

— Што ж там сталася? — падняў з-пад калматае шапкi свае вочы стары малацьбiт — яго, пэўна, трывожыла гэта пагалоска пра палатно.

— Што!.. — насупiлася Алеея. — Збiлi хлопца на горкае яблыка.

— Яны так… I спытай за што? — ён узяў шаснастку з падсеяным аўсом i панёс да поўнага высокага мяшка.

— За што цяперака б’юць? — Алеся разагнулася, трымаючы мяшок. — За палiтыку ўсё.

— Во, за гэта i б’юць, — пакруцiў авечаю шапкаю малацьбiт i засмяяўся — рады, мусiць, што на пастарунку не ведаюць пра палатно.

— Ды мала ашчэ, — сказала старая, абiваючы дзвюма рукамi з сябе пыл. — Ад бога адраклiся, камуню цяперака ўсё выдумляюць. Як перад канцом свету, пачало рабiцца… Вуньдзека ўсе панi ў мястэчку ў портках ходзяць… Нi стыда, нi брыдкасцi.

Алеся зiркнула на старую, але нiчога не сказала — пачала завязваць гэты астатнi мяшок з аўсом. Разам са старым малацьбiтом падала яго Iмполю на плечы. Каля кадаўба з абмеццем стаялi яшчэ два, на заўтра на млiва.

Выходзячы з гумна, усе атрасалiся ад пылу. Гусцеў нанач туманец — з’ядаў гэты першы снег. Цурком, як цэд, лiлася са страхi i пляскала тут, каля парога, па лужыне, што пачала ўжо збiрацца, снегавая вада. З хлявоў пахла распараным свiнячым гноем.

Iмполь, трымаючы навыварат абедзвюма рукамi мяшок i трохi гнучыся пад цяжарам, асцярожна мацаў нагамi налiты вадою, слiзкi снег. Алеся iшла паперадзе, паслiзнулася ў ямцы, замахала рукамi, але не ўпала i засмяялася, азiраючыся на Iмполя:

— Яма тут… Ты ж хоць не ступi сюды.

— Калi раз выкупаюся…

— Ага, самая пара, — сказала яна, адчыняючы сенi i праз iх уваходзячы ў рэдкi поцемак стопкi.

Ён, прыпыняючыся, каб не зачапiцца мяшком за вушак, пераступiў нiзкi парог, увайшоў следам за ёю ў стопку. У ёй пахла кiслым, як вiно, хлебам, што ляжаў тут недзе на палiцы. З выразанага на адну дзеравiну i не застаўленага шклом акенца знадворку дыхала евежым скразняком.

— Сюды, Iмполька, сюды iдзi, — сказала яна, засланяючы гэтую яснасць.

Павярнуўшыся спiною, ён спусцiў на зруб засека доўгi мяшок.

— Давай сюды руку, — ён злавiў яе халаднаватыя пальцы i перавярнуў на сашчэпленыя рукi доўгi, што япрук, мяшок, у цёмны калодзеж засека шухнуў i густа зашамацеў авёс.

— Ой, якi ты цёплы, — сказала яна, цiснучы яго руку. Абвыкаючы да цемнаты, Iмполь убачыў круглы, зацярушаны змрокам Алесiн твар, яе вочы, што адсвечвалi халаднаватую яснасць маленькага акенца.

Ён выпусцiў з рук пусты, аб’еханы мяшок i абхапiў яе за плечы, за шыю, учуўшы пад сваёю рукою каля хусткi яе мяккiя валасы, гарачы твар, казытлiвае, нiбы падстрыжанае, брыво.

— Ой, божа, задушыш, — цёпла i мякка яна дыхнула яму ў грудзi.

Свет яму засланiўся. Ён чуў усю яе ў сваiх руках i, ужо як звар’яцелы, трацячы ўсякi сорам, брыдкасць перад ёю, як адыходзячы ад памяцi, пачаў шукаць сваiмi губамi яе губы, наткнуўшыся на халаднаваты нос. Яна трохi папрутчэла, тулячыся да яго i падступаючыся на пальчыкi. Iмполь знайшоў мяккае вiльготнае цяпло яе губ i задыхнуўся, чуючы, як замiрае i заходзiцца сэрца.

Яна апомнiлася першаю, лёгка ўперлася рукамi яму ў грудзi.