Вячеслав Адамчик - Чужая бацькаўшчына

— Садзiся — у нагах, кажуць, праўды няма. — Гура паказаў галавою на крэсла з вялiкаю, выцiснутаю на фанерцы кветкаю. Голас у яго быў тоўсты.

Мiця сеў, аглядаючы невялiчкi пакойчык з адным, забiтым жалезнымi прэнтамi, акном, з вялiкiм, як шафа, сейфам у кутку, з точанаю драўлянаю вешалкаю, на якой вiсеў шынель i шапка з доўгiм, акутым на канце брылём. З пакоя выходзiлi яшчэ адны дзверы.

— Значы, Корсак? — нагнуўшы голаў, Бубель неяк далiкатна прытаптаў свой кучаравы чубок.

— Ага, — сказаў Мiця, узiраючыся на яго белыя з ружаватымi пазногцямi рукi.

Бубель адхiлiўся ад стала, выцягнуў да палавiны сярэднюю шуфлядку i дастаў сiнi тоўсты сшытак — Мiця пазнаў, што сшытак быў яго — на вокладцы вялiкiмi лiтарамi выведзена: «вершы». Тут было ўсё, што складаў за апошнiя два гады.

— Значы, бавiмся вершыкамi? — Бубель суха папляваў на пальцы, перагарнуў сшытак — там Мiця ўбачыў нейкiя чырвоныя крэскi.

Выцягнуўшы шыю, Гура таксама заглянуў у сшытак, потым падняў чорныя, што зраслiся на пераноссi, бровы:

— Па-расiйску пiшаш?

— Не, па-беларуску, — сказаў Бубель, хмыкаючы i адкрываючы неяк з аднаго боку рот — там блiшчаў верхнi залаты зуб.

— А-а, — Гура пацягнуў рукою па шорсткай, мусiць, з учарашняе ранiцы не голенай шчацэ. — Гэта з тых, што Беларусь шукаюць.

— А нашто яе шукаць, яна пад нагамi, — Мiця спадылба цiкаваў на Гуру.

— I праўда, што пад нагамi, бо наверсе не была i не будзе, не, — заплюшчыўшы вочы, Гура пакруцiў галавою. — Пастарунак будзем саломаю крыць. Бiрачкi з венiкаў выразацьмем. — Гура пацягнуў за медны на мундзiры гузiк: — Бо з чаго iх зробiш — медзi няма…

— А пастарункаў, можа, i не будзе…

Гура разявiўся i задраў голаў. Мiця ўбачыў, як зграблася, нiбы лiст лопуху на агнi, яго шырокая тоўстая рука. I раптам учуў удар — кароткi i пякучы, нiбы ткнулi ў вока гарачым асмалкам. Гэта бiў Бубель — тою белаю рукою з ружовымi пазногцямi. Мiця адхiснуўся, але ўдарылi з другога боку — у вуху глуха зазвiнела, як што адарвалася. Ён учуў, што падае разам з крэслам, што б’юць ужо нагамi ў жывот — там востра аддаецца боль.

Мiця скурчыўся, уткнуўся лобам у каленi, закрываючыся рукамi, хаваў голаў.

Вострыя жалезныя падкоўкi секлi па спiне, пападалi ў патылiцу, зноў, нiбы каменем, смальнулi ў вуха.

Як кавальскi мех, соп i чырванеў ад натугi Гура, i папраўляў, прытоптваючы рукою свой змакрэлы чубок, Бубель. Бiлi абодва сваiмi цяжкiмi акутымi ботамi.

«Заб’юць, знявечаць… Усё, капец, не вытрываю», — халоднаю вадою аблiў Мiцю страх. I ён заенчыў. Крычаў, не помнячы што. Нават не ўбачыў, што перасталi бiць. Чуў, што рэжа, як касою, жывот, што боль доўгiм тупым цвiком сядзiць у галаве; працiнае бок, шчымяць i заходзяцца рукi, аблiваецца гарачынёю вока.

Цяжка паварушыцца, адплюшчыць вочы. Усё кружыцца i плыве, як у п’янага. I, як п’янага, пачынае ванiтаваць.

— Можа, вылежаўся, можа, досiць? — засоп, аддыхваючыся, Гура. — Во, толькi рукi вывадзгаў у смаркачы. Цьфу ты! Слабец, нацiна. А яшчэ хвост падымае. Пiсар знайшоўся… Вершыкi… Ты, брат, дзесятаму закажаш.

Бубель маўчаў, хадзiў па пакоi — рыпелi, як на крохкiм снезе, i пагруквалi жалезнымi падкоўкамi наваксаваныя боты.

Мiця злавiў рукамi лёгкае крэсла i, чуючы, што гудзе нейкаю пустатою галава, звiняць, як туды набралася вады, вушы, падняўся на каленi.

— Ты, брат, ягнятка, i дурное яшчэ, — Гура хустачкай выцiраў лоб, — тое самае, што, задраўшы хвосцiк, скача каля ямы. Гоп — i ўвалiўся, а вылезцi не можа.

У Мiцi яшчэ дрыжалi i падгiналiся ногi.

— Можа, цябе хто падвучыў так гаварыць? Можа, знаешся з кiм? — шырока палажыўшы локцi, Бубель прысеў за нiзкi столiк.

— Не, нi з кiм, — адвярнуўшыся, Мiця глядзеў, як за акованым жалезнымi прэнтамi акном гнала вялiкi, косы снег. На душы рабiлася холадна, па спiне бегалi мурашкi.

— Так, так, — Бубель паляпаў рукою па стале. — Ну што ж, на сёння мо даволi. Можаш iсцi. А зэшыт астанецца ў нас, для гiсторыi. Ты пiшаш не для сябе, так?

— У нас не прападзе. А ўдома скураць, сала ўкручваць будуць, — Гура зарагатаў, узяўшыся ў бокi i расставiўшы кароткiя ногi.

Мiцю здушыла нейкая пустата, што ты нават не адпомсцiш iм, гэтым двум, што цябе вось так затаўкуць, знявечаць i нiхто не ўчуе нi твайго крыку, нi болю, нi страху.

На ганку Мiцю зрабiлася лягчэй ад гэтай прэснай вiльгацi, ад снегу, што, круцячыся i мiльгаючы чорным роем, плыў з жаўтлявага каламутнага неба, ад пасiвелай калматай травы пад мiгатлiвай, як сiта, драцяной сеткай, ад белых каўпакоў на цэментовых слупках.

На другi бок вулiцы заварочвала фурманка, да колаў лiп снег, за возам аставаўся чорны след. У палукашку адно да аднаго плячмi сядзелi тыя самыя людзi, што былi ў пастарунку. Кабета з карычняватым струпам на шчацэ, накрыўшыся паласатай радзюжкай, трымала на каленях завязаную ў белую хустку падаянку.