Вячеслав Адамчик - Чужая бацькаўшчына

— Няўжо? — У Мiцi нешта халоднае перавярнулася ў грудзях.

— А гэта што? — яна дыхнула цяплом, ложкам, калi ён увайшоў у хату.

— Палатно… У зладзеяў адабралi.

— Мала табе аднаго вобыску! — закрычаў з-за белаватага ў цемнаце комiна стары Корсак. — Так яшчэ на палатно пайшоў! Шукае твая галава гуза…

Мiця стаяў пасярод хаты, глядзеў у каламутнае акно з белаю ватаю за дубэльтамi, у якую, навыразаўшы, Хрысця паўтыкала папяровых кветак, i не ведаў, што рабiць з гэтым палатном.

Чырвоныя папяровыя кветкi на белай ваце цяпер, уночы, выдавалi чорнымi.

Назаўтра, толькi пачало развiднiвацца, укамянелаю, прыцярушанаю пухкiм снегам дарогаю, з гузамi намерзлай гразi, у Верасава прыйшла чужая высокая баба ў зялёнай суконнай спаднiцы i ў чорным кажусе з белаю апухаю на рукавах. У такт хадзе яна дзюбала сухiм арэхавым кiйком.

Каля першых хат яе стрэцiла Алесiна сучачка. Баба адмахнулася ад яе лёгкiм арэхавым кiйком, сучачка, з перапалоху цяўкнуўшы, адекочылася на надворак i, ужо высунуўшы з непрычыненых веснiкаў голаў, затрасла доўгiмi вушмi.

Баба дайшла да сярэдзiны вёскi i за калодзежам напаткала Ваўчкову Вольгу — расхрыстаную, у лёгкай паркалёвай сукенцы без рукавоў i ў мужчынскiх, на босую ногу, чаравiках. Нават зiмою ў Вольгi з твару i з рук не сыходзiла густое карычневае рабацiнне. На шырокiм, выдзеўбленым, як начоўкi, каромысле Вольга нясла, трымаючы за ржавыя драцяныя кручкi, два пустыя вядры.

— Ой, маладзiца, не пашанцуе мне, — сказала чужая кабета i прыпынiлася.

— Чаму, цётко? — здзiвiлася Вольга, вырачыўшы свае зеленаватыя, як у кошкi, вочы. Выцвiлых, белых вейкаў у яе не было вiдаць. Гаварыла яна не так, як усе верасаўцы, — прыйшла сюды замуж здалёк, з-пад Свiтазi.

— З пустым стрэла, — баба паказала арэхавым кiйком на палiванае вядро з мокрым лапiкам у дзiравым дне. — Гэта ж я ўчарашнiх начлежнiкаў шукаю. Нехта з вашай вёскi конi пасвiў на нашым жыце.

— А скуль жа ж, цётко, будзяцё?

— З Лезнявiч я… Сцяпана Чарняўскага жонка. Можа, чулi? Што з Амэрыкi не вярнуўся.

— Не, цётко. Я во пяты год як замужам тут, а сама то буду здалёк.

— А, хiба што, — баба ў чорным кажусе махнула галавою, паклала руку на руку, абапiраючыся на карычневы, у белаватых вочках, арэхавы кiёк. — Гэта ж сённяшняю ноччу зладзеi ў маю хату ўбiлiся. Палатно ўсё паняслi. Усё!.. Каб iм з гэтага палатна сарочкi на смерць шылi. Цi ж жарты — дванаццаць кускоў! Каб ён дванаццаць дзянёчкаў канаў, каб над iм дванаццаць дзён столь здзiралi, колькi ён забраў мае працы, труду майго… — Голас у бабы змянiўся, яна шморгнула носам, i сухiя, зморшчаныя губы яе пачалi крывiцца, барада дробненька задрыжала, на чырванаватай шчацэ пасунулася сляза, пакiдаючы мокры шнарок, дабегла да краю губы. Кабета злавiла яе языком. — I след як у вашу вёску iдзе.

— Ах, лiха! — рот у Вольгi разявiўся, жоўтыя вочы глядзелi недзе ў сябе. Яна, мусiць, думала, хто ж гэта ездзiў на начлег, перабiраючы ў памяцi ўсiх, хто ў вёсцы меў коней.

— Пайду да солтыса.

— Дак пэўна ж, цётко, — схамянулася Вольга i, не знiмаючы з iржавых драцяных кручкоў сваiх рук, стала паказваць каромыслам на солтысаву хату: — Вуньдзека, як будзе адсюль, трэцяя хата. З белымi вокнамi… Бачыце?

— Чаму ж не, — кабета разагнулася, зняла з кiйка адну руку i зацюкала гэтым лёгкiм, пустым кiйком па цвёрдай умёрзлай зямлi, потым абярнулася i спытала яшчэ: — Кажаце, тая, што з белымi вокнамi?

— Ага, — азвалася з-пад калодзежа Вольга, ловячы абслiзганую з драўляным акаваным вядром жэрдку.

Хмурная ранiца нiзка вiсела над вёскай. Сiвая, як попел, высушаная марозам зямля была прысыпана лёгкiм, нiбы тапалёвы пух, снегам. Шарэлi падсушаныя марозам платы, збуцвелая, прыцярушаная снегам салома на стрэхах. Толькi мох, што ўсю восень цвiў зялёнымi купiнамi на старых хатах i гумнах, цяпер зрабiўся жаўтлявы.

Вольга набрала вады i, гнучыся пад каромыслам i расплюхваючы яе на сiвыя ад пылу чаравiкi, борздзенька пайшла вулiцаю — ёй не цярпелася каму-небудзь расказаць навiну.

Пад полудзень гэтая навiна, як балван з гары, пакiдаючы чорны след i большаючы, дакацiлася да Корсакавай хаты.

Гаварылi ў вёсцы, што сёння ўночы верасаўскiя начлежвiкi пакралi ў Лезнявiчах палатно i што палiцыя лавiла Мiцю Корсака i двух Алесiных малацьбiтоў.

Прынясла гэтую навiну ў хату, вярнуўшыся з сяла, Хрысця.

— Я ж як i чуў, што тое будзе. Падаткнулi дурня! А цяпер дакажы — укроў цi не ўкроў, а адвячаць то прыйдзецца, — загаварыў Корсак, не паднiмаючы галавы i адварочваючыся, каб не глядзець на Мiцю.