Вячеслав Адамчик - Чужая бацькаўшчына

«Божа, дзе ж яна, дзе тая мая зорка?» — Алеся подбегам пайшла, то спатыкаючыся аб вузлаватыя карэннi, то, глыбока ступаючы ў калдобiны, губляла, то бачыла зноў за высокiмi i вострымi, падобнымi да крыжоў, вяршкамi елак сiнюю мiгатлiвую зорку.

Лес загiнаўся падковай — яго чорную высокую сцяну прашыла вузенькая калдобiстая дарога, — мiж пераплеценых i касматых лапаў яснай радасцю сiнеў пасачак неба, у самюткiм канцы яго, зачапiўшыся за голы пруткi вяршок сухога дрэва, вiсела сiняватая зорка.

«Там калея, там поезд!.. Там — канец усяму…» — Алеся памаленьку, як у цёмныя сенi, каб не зачапiцца за што, усунулася ў лес. Па галаве i плячах зашморгалi нiзкiя яловыя лапы. На твар церушылася сухая кастрыца. Ногi падалi ў калдобiны — дарога была няроўная. Выставiўшы наперад рукi i ўзiраючыся на ясны прагал неба, Алеся брыла ў гэтай варухлiвай цемнаце, што пахла вiльготным мохам, карою сырых асiн, трухлявымi гнiлымi пнямi.

Дарога спускалася ў лагчыну — i аднекуль пацягнула кiслаю, як воцат, вiльгаццю, атрутным багуном, як з-пад зямлi iшоў гук: «Кум, кум». Кракталi жабы. Алеся ўспомнiла, як яшчэ малою бегала ў Ельнiк з большымi хлопцамi, што шукалi качыных гнёздаў, i ўлезла ў багнiска. Яно дрыжала i калыхалася пад нагамi, i там гэтаксама нешта стагнала — «кум, кум», — яна, перапалоханая, кiнулася назад i ўвалiлася ў лёху.

«Чаму я не ўтапiлася тады? Нашто жыла на свеце? Што добрага бачыла?» Яна ўспомнiла замуства, Радзiвона. Божа, як не любiла нi яго, нi злое свекрывi, нi нямое залувiцы. Гэта ж праз iх хацела накласцi на сябе рукi, душыла свой жывот, каб не было дзiцяцi. А потым каялася, шкадавала тую дзяўчынку, што радзiлася нежывою, пахаваўшы яе на грудку, на моглiцах, дзе хавалi нехрышчоных дзяцей, дзе каля ялаўцовых кусцiкаў па сiвым пухкiм моху цэлымi чачоткамi растуць адна на адной сакаўныя зялёныя скочкi. Цяпер заўсёды ў жнiво яна ходзiць туды i выкладае там з гэтых скочак крыжык.

Яна ўспомнiла дзiця — i яе ахапiў жаль. Слёзы нейкай пякучай гарачынёю заслалi вочы. Яна ўжо iшла, нiчога не бачачы. Гнуткая, у дробных лiсцiках, лапа секанула па твары, ногi ўзбiлiся на нейкi абымшэлы пень.

«Божа, куды я iду? Мусiць, заблудзiлася?» Алеся стаяла на адным месцы. Густая цемната лесу вiсела над ёю. Нешта, здаецца, як варушылася ў гэтай цемнаце, i недзе блiзенька i невысока ў елках прарэзлiва крычала ўстрывожаная пташка. I раптам закугакала, як, заблудзiўшыся ў лесе, дзiця: «Куга! Ага! Ага!» — «Што гэта? Божа, няўжо мне здаецца?» Яна адступiлася, i раптам у чарнаце мiж дрэў зноў заблiшчала зорка. Ужо не разбiраючы дарогi, наступаючы на сухi буралом, закрываючыся локцямi, абдзiраючы аб сукi ногi, натыкаючыся на сухiя, нiзкiя i калючыя лапы елак, пайшла наўгад.

Пад нагамi шуршэла леташняе лiсце, пахрумствала сухое галлё, блыталiся дубцы асiннiку.

Лес нечакана расступiўся. Яна i праўда выйшла да нейкага балотца. Недзе блiзка, мусiць на цяпло, крумкалi жабы. Цягнула прэснаю вадою.

Яна стаяла, апусцiўшы паколатыя, што пяклi, як агнём, рукi. Зорка блiшчала ў другiм боку. Там зноў грукаў, тачыўся ў поцемку ночы поезд.

«Яна ж у другiм боку. Куды ж я iшла? Няўжо ёсць бог, няўжо ён вядзе мяне не туды?»

Але грукат мацнеў, блiзiўся. За чарнатою нейкiх высокiх кучаравых дрэў, мiльгаючы жоўтымi вокнамi, прайшоў пасажырскi поезд. Там, дзе ацiхаў яго грукат, вiсела, трохi ўжо знiзiўшыся i зжоўкшы, тая самая ядраная зорка.

Па росным балотцы, мiнаючы крумкат жаб, каб не ўсунуцца дзе ў гразь, Алеся падышла да грудка. На iм, звесiўшы галлё, радком чарнелi старыя высокiя бярэзiны — туды на чыгунку бег гасцiнец.

«Скарэй, скарэй!» — нешта ўжо гнала яе. I яна, змакрэлая, ледзьве перастаўляючы акрываўленыя, паколатыя ў лесе ногi, павалаклася цвёрдым сухiм гасцiнцам. Ён падымаўся на грудок. За iм яснаю палосаю, што расцягнулася з захаду на ўсход, свяцiлася неба. Слепаватым агнём тлела акенца ў пераезнай будцы. Чорным грабенцам уздоўж чыгункi цягнулiся нiзкiя густыя елачкi.

Не даходзячы да пераезнае будкi, Алеся звярнула з гасцiнца, цераз маладое, што яшчэ не скруцiлася ў трубку i пахла прэсна травою, жыта дайшла да елачак. Закрыўшыся рукамi i зноў абдзiраючыся аб калючыя, як восцi, сухiя лапкi, прашылася праз густую шчотку ельнiку.

На высокi насып чыгункi паднiмалася памаленьку, як на нейкую стромую гору. Доўга глядзела на тугiя з мутнаватым, як лёд, бляскам рэйкi. Як дзве балючыя струны, яны звужалiся i гiнулi ўпоцемку.

«Не, не тут. Трэба далей, хоць трохi адысцiся ад будкi», — азiрнуўшыся i ўбачыўшы, як цiхенька гарыць жоўты агонь у акне, падумала яна, але iсцi ўжо не мела моцы.