Вольга Гапеева - Рэканструкцыя неба

Запалкі ёсьць?

Ён пайшоў далей, і я ня стала яму крычаць усьлед, што ў мяне няма запалак, але ёсьць запальнічка. Ён жа пытаўся запалак.

Не, я не палю, прост часам дзе-нідзе выключаюць сьвятло - і я на ўсялякі выпадак цягаю з сабой запальнічку. Раней у мяне была лямпачка, свая, уласная. Я думала: ну вось, цяпер і ў мяне ёсьць нешта сваё, роднае, як у кожнага нармальнага чалавека. Аднак мая лямпачка ня доўга зіхацела. Не, яна не перагарэла, яна ўсяго толькі зьмяніла месца жыхарства. Паехала рэклямаваць беларускую вытворчасьць на замежны рынак. Мая сяброўка Надзея парадзіла абзавесьціся лямпачкамі айчыннай вытворчасьці (мясцовымі, значыцца) і з задавальненьнем прадэманстравала мне свой нядаўна прыдбаны экзэмпляр. Год як яна карыстаецца сваёй лямпачкай і так прызвычаілася да яе, што ўжо ня можа й гадзіны безь яе пражыць. Я за Надзею радая.

Мне 14 гадоў. Я вучуся ў звычайнай школе. Самай звычайнай. Там існуюць свае законы й парадкі. Мне падабаецца дапамагаць людзям, часам здаецда, што гэта тое, чым я павінна займацца ўсё сваё жыцьцё. Больш я нічога ня ўмею. (I, як даводзіць практыка, - нават гэтага.) Мне ўсё яшчэ 14 гадоў, і нас зь сяброўкай пасылаюць да старой жанчыны. Аказваецца, мы ўзялі над ёй шэфства. Дакладней, ня мы, а нашая школа. Я даведалася пра гэта зусім нядаўна, і калі даведалася, то згубілася ў часавым вымярэньні, бо тое, што мусіла здарыцца са мной, ужо адбылося гадоў 60 таму. Часавыя дзіркі такога кшталту запаўняюцца ў сьвядомасьці чым заўгодна, толькі ня тым, што ёсьць насамрэч. Прыкладам, я еду ў трамваі. Мне не халодна, бо ідзе сьнег. Калі ідзе сьнег, халодна быць ня можа, можа быць па-дзіўнаму сумна (па-сумнаму дзіўна). Я еду праз старыя будынкі яшчэ не старога гораду, хутка іх пачнуць бамбіць, ля крамаў выцягнуцца доўгія чэргі, а я ўсё буду ехадь, не разумеючы, які цяпер час і куды я еду.

Наша падапекаванка не была бабуляй, яна была старой жанчынай. Бабуля - гэта такое добрае зь вясёла-сумнымі вачыма стварэньне, якое пахне мёдам-сырым цестам-спакоем-упэўненасьцю-самадастатковасьцю й стомленым дыханьнем. Яна памятае тое, на што я ўжо забылася. Потым усё будзе наадварот.

Старая жанчына жыла ў двухпакаёвай кватэры. Здаецца, у яе нават быў муж. Гэта мяне страшэнна абурала, бо я не разумела, чаму ён не прыбірае за сваёй жонкай. Яна была надобная на самку-павучыху, а ён на самца, якога яна праз сваю хваробу не пасьпела зьесьці. Ёй было цяжка хадзіць, і таму большую частку свайго нецякуча-застылага часу яна праводзіла ў ложку, які пакідала толькі зрэдку - адчыніць дзьверы сваім “прыбіральшчыцам”. Яна не выказвалала асаблівай удзячнасьці і ўспрымала нашую прысутнасьць як належнае, чаго нельга было сказаць пра нас. Toe, як яна аддавала за гады, выклікала адчуваньне, што гэта я была вінаватая ва ўсіх ейных хваробах і ў тым, што была малым дзяўчо, якое спрытна гэтак рухалася па ейнае тэрыторыі. А рухалася я так спрытна, таму што мела толькі адно жаданьне - як мага хутчэй выбегчы з гэтага клінічнага сьвету, дзе ўсё сьмярдзела лекамі - потам - лекамі - урынай - лекамі - пазалеташняй ежай - лекамі лекамілекамілека мі ле кам і лекамілекамілекамілекаміле каміле камілекаміле камі калекамі і гэтыя пахі ўжо не былі пахамі, яны мутавалі ў гукі й нахабна гэтак чапляліся за мяне, за мае валасы, за рукі, за ногі й абараніцца не было чым. Свайго паху я пакуль на займела. Хоць з гэтым можна паспрачацца.

Мне 19 год. Ён нахіляецца да маёй галавы й кажа, як цудоўна, але ты пахнеш нічым, нічым штучным. Калі б ты была вышэйшая ростам - я намаляваў бы зь цябе Вэнэру. Сядзедь перад камэрай чужых вачэй і ўсьведамляць, што цябе ня бачаць, бо зараз ты мітычная істота з чужым імем і чужой біяграфіяй. Не, усё ж добра, што я не такая высокая. Мне ўсё яшчэ 19, і ўжо другі ён абдымае мяне, уцягвае пах маіх валасоў і кажа, ты ніколі ня вырасьцеш, таму што пахнеш малаком. Я прыкладаюся да ягонага вуха, як да марской ракавіны, і слухаю.

Малака я ня п’ю, я яго не люблю.

Я п’ю каву. Я п’ю каву на кухні - другі кубак запар сёньняшнім ранкам. П’ю, бо не магу ня піць. Як не магу стаяць, таму я апускаюся на падлогу, паволі праяжджаючы сьпінай па белых паліраваных шафах, за дзьвярыма якіх жывудь слоікі розных памераў і формаў. Большасьць зь іх пустыя, але гэта неістотна. Істотна тое, што блытаецца патэфон з патысонам, Колас з Купалам, а разынкі здаюцца асобнай расьлінай, прычым нават дрэвам. Мая сьпіна адчувае вострую ручку шафы, і вось я на падлозе. Я на падлозе. Я п’ю каву і пра нешта там думаю. Думаю, вазьму-тка я “Пэрвэрзію” пачытаць ці што. I вось я ўжо чытаю, я на кухні, п’ю каву, чытаю пэрвэрзію і пра нешта там думаю. I вось калі я амаль перапыняюся думаць, чую як зьлева ад мяне з падваконьня тое, пра што я думала, скідае гаршэчак з пальмай. Ягоны гук ляціць хутчэй за яе самую, таму я спачатку чую, а потым бачу. Я гляджу на пальму, якая ўжо на падлозе зьлева ад мяне. I я ўжо ня п’ю кавы, не чытаю “Пэрвэрзіі”, але думаю.