Барыс Пятровіч - Плошча. Гісторыя аднаго каханьня

Ён заўважыў тое і падумаў: адкуль у гэтай дзяў­чынкі столькі ўпэўненасьці? Ён уяўляў яе, дакладней, бачыў раней, іншай – ціхай, сьціплай, і думаў, што яна такая і ёсьць… Прыкінуў і вырашыў цяпер быць хітрэйшым і “паддацца” ёй, пабачыць, што будзе. А “гаспадыня становішча” агледзелася, ацаніла сітуа­цыю, падняла вочы на неба, адкуль пачаў туманком імжэць дожджык, і прамовіла:

“Нам не шанцуе. Ва ўсіх кавярнях цяпер месцаў ня будзе... І на вуліцы не пагуляеш...”

“У мяне парасон...”

“Я не люблю дождж ні пад парасонам, ні нават дома... Мяне ён не натхняе...”

“Я таксама не люблю, але сотні паэтаў абагаўлялі дождж, бралі з яго не ваду, ня брыдкую макрэчу, а сум, настальгію, спакой – тое, што ўвогуле называецца лі­рычным настроем.”

“Ага, плаксівасьць, сьлёзы, ныцьцё... Ва ўсіх іх дождж – плача. Пэўна, няма больш зьбітай метафары, чым гэтая. Бр-р-р...”

Яна была не ў гуморы ці што? Нейкая непадобная да сябе той, што бачыў ён на паседжаньні. Там бы­ла мышка – сама ціхмянасьць. Тут – востры позірк, агрэсіўнасьць, узбуджанасьць: тыгрыца на палявань­ні. Ня котка, ня рысь – тыгрыца… Вось адкуль “р-р-ры” у яе імені…

Яны пастаялі моўчкі і ён заўважыў, што яна па­троху адмякла, паспакайнела – пэўна, “завялася” за дарогу, а цяпер “адыйшла”.

“Я ведаю тут адное месьцейка, дзе заўсёды ёсьць вольныя столікі, – сказала яна, – пойдзем?”

“Пайшлі...” – нешта яму гэтае дзяўчо перастала падабацца, ён не любіў, калі на яго “ціснуць”, калі яму нешта навязваюць. Тады хацелася яму схавацца, зьнікнуць, сысьці цішком, але гэтым разам ён стры­маўся, вырашыў усё ж не псаваць ні ёй, ні сабе вечар, а скарыцца абставінам, не губляючы пры гэтым ува­гу і тонус, не забываючы пра асьцярожнасьць: не балбатаць лішняга, але – паспрабаваць максімальна вызнаць у яе: хто яна, адкуль і што з сябе ўяўляе...

З “Дзёньніка” Аляксандра К.

“У горадзе, у якім я нарадзіўся, няма ў мяне лю­бімай мясьціны, няма вулачкі, якую б я любіў больш за іншыя, няма дворыку, пры ўваходзе ў які ў мяне торгнулася б сэрца, напаўзла на вока “скупая сьляза”... Няма. Можа, таму, што большасьць часу, усё дзяцінства, жыў я ў безаблічных спальных раё­нах…

Не скажу, што я не люблю яго. Не. Але ён мне нейкі… не, не чужы – абыякавы.

Ён – проста дэкарацыя майго жыцьця.

Хай сабе гэта нават хвалёнае-перахвалёнае Траец­кае, хай плошча Перамогі з фалічным сім­ва­лам пасярод…

Так, не чужое ўсё гэта мне, але і не шчымліва маё… І, відаць, не ў аднаго мяне такое пачуцьцё. Бо ня стаў наш горад пазнавальным, ці лепш сказаць – літаратурным, а яшчэ дакладней – апетым у літаратуры, у кіно, як Пецярбург, Масква, Кіеў альбо Вільня. Дужа мала ў ім “апорных пунктаў” для памяці…

А можа, мне проста не пашанцавала: бацькі ў свой час не прывілі любоў да родных мясьцінаў.

Зрэшты, не: пра родныя мясьціны… Мая ра­дзіма – вёсачка бабулі і дзядулі, дзе бываў я гадоў з чатырох (як памятаю сябе) ледзь ня кожнае (а дакладней – кожнае) лета: амаль цалкам тры месяцы школьных канікулаў. Вось там я люблю ўсё: і вясковую вуліцу, і кожную хату ўздоўж яе, і рачулку Нарачанку – вузенькую, плыткую, але, з ракамі, акунямі ды плоткамі, азярцо непадалёку, лес... Лес!

І хлопцаў вясковых – сяброў, і дзяўчат...

Дзяўчат. Асабліва адну. Якая сама мяне вылу­чыла сярод іншых. Якая чакала майго прыезду ў вёс­ку і прыходзіла ўвечары да лаўкі каля дзедавага двара. І, што дзіўна для вясковае дзяўчынкі, не саромелася... Не скажу: свайго каханьня да мяне... Скажу, таго, што вылучала мяне сярод іншых і аказвала ўвагу менавіта мне, а не каму іншаму, са сваіх, вясковых ці прыезджых...

Калі яна навучылася пісаць, то даслала мне ў мой прыезд на лета, на канікулы, да дзеда, пасьля яе і майго першага класу, запіску, у якой было на­пісана: “Саша + Наташа = Любоў”. Менавіта так: “любоў”, а не каханьне; любоў, з беларускім “у кароткім” напрыканцы.

Што скажу: я яе таксама вылучыў сярод ін­шых вясковых дзяўчатак. Мы гулялі разам у роз­ныя дзіцячыя гульні, пакуль былі маленькія. Недзе гадоў ў пяць-сем мы шмат разоў гулялі ў “маму-тату”, прычым, гэта яна мяне навучыла гуляць у тую гульню ў дзедавай пуні на астатку леташняга сена, сама паклала мяне на сябе і сама ўпіхнула непаслухмяны стручок, які тыцкаўся міма і міма, куды трэба са словамі, якія я запомніў на ўсё жыцьцё: “во-во-во-во...” і з жаночым поглядам глыбока ў сябе, які я таксама запомніў на ўсё жыць­цё…

Потым мы шмат разоў, гулялі ў гэтую гуль­­ню, прычым ініцыятарам быў я – прасіў, упрошваў яе згуляць, бо мне дужа спадабалася тая гульня. Але пасьля другога ці трэцяга класу мы раптам пачалі са­­ро­мецца адно аднаго і сваіх гуляў (хоць і ха­целася іх, асабліва, думаю, мне) і згулялі ў тую гульню... дакладней паспрабавалі згуляць у яе зноў, толькі калі нам было па сямнаццаць, мы былі “выпускнікамі”, я з маці прыехаў у вёску на майскія сьвяты. Было зразумела, што дзяцінства сканчаецца, хутка школьныя, а потым і паступныя экзамены, Наташа зьедзе з вёскі ў нейкі горад, але ня ў Менск, а хутчэй у Маладзечна, і што далей з намі будзе – невядома...