Барыс Пятровіч - Плошча. Гісторыя аднаго каханьня

Прыблізна так усё выйшла: на прыпынку бы­ло ня­шмат людзей, але яны з дзяўчынай доўга адзін аднаго “ня бачы­лі” і толькі, калі паказаўся тралей­бус (ён трывожна падумаў: а раптам яе?) – яна сама павярнулася да яго і прыязна, як знаёмая, усь­міхнулася... І добра, бо ён, мажліва, так і не адва­жыўся б падыйсьці да яе, а тут – не было куды падзецца і ён усьміхнуўся ў адказ...

На тралейбусе яны весела гамонячы (самі сябе за­водзячы – так бывае ад узаемнай сімпатыі) да­еха­лі да яе дому, выйшлі, селі на лаўку і ніяк не маг­лі разьвітацца. Ён быў, як ніколі, гаманкі, яму хацела­ся спадабацца дзяўчыне, ён распавядаў і распавядаў, абы не маўчаць, а яна слухала, з хітрынкай зазіраючы ў вочы, быццам верачы і ня верачы пачутаму... Ён быў старэйшым за яе гадоў на пяць і сёе-тое ў жыцьці пабачыў, яшчэ больш вычытаў з кніжак, і, калі не саромеўся, – быў цікавым суразмоўцам. Іншая спра­ва, што звычайна быў ён, ціхмяным, запаволеным, замаруджаным, да таго ж меў адзін істотны недахоп, з якога, дарэчы, і вырасла большасьць ягоных комп­лексаў: калі хваляваўся, пачынаў заікацца. Але гэ­­­тым разам – ад хваляваньня! – ён забыўся пра сваё заіканьне і за вечар ні разэчку не запнуўся нават...

Хвіліны беглі шпарка і радасна, бы разьняволеная, талая вада ўвесну, і трэба ўжо было разьвітвацца, і варта было б дамаўляцца на новую сустрэчу, а як? Ён ня ўмеў.

Па-праўдзе, гэта было ягонае першае спатканьне з дзяўчынаю. Вось так – жыў, жыў і неяк зусім ня думаў – не было калі! – што ёсьць на сьвеце ін­­шае жыцьцё, што можна жыць іначай, цікавей, зьмястоўней… Што можна мець сябра… сяброўку, з якой так добра проста быць побач… Цікава: а ці ёсьць у яе “сябар”? Пэўна ж – ёсьць... Такая прыгожанькая ня можа быць, адною...

“У цябе ёсьць тэлефон? – пачуў ён скрозь думкі. – Дай мне нумар – я табе патэлефаную”.

Ад нечаканасьці ён забыўся свой нумар і доўга, напружана, згадваў яго. Нарэшце, назваў.

“А ў цябе?”

“Я сама патэлефаную табе...”

“Ну, добра...”

Разьвіталіся: ён па-вучнёўску патрымаў яе руку ў сваёй... Ах, якая то была рука… Тонкая, белая, бяз­важкая, прахалодная – так і хацелася падняць яе і сагрэць вуснамі…

Ён ішоў дамоў, несучы ў сабе памяць пра руку дзяў­чыны – лёгкую, белую, мілую… згадваў яе пос­таць, плячук побач, тонкі, асаблівы пах валасоў, які так хваляваў яго, маленькае вушка з нясьмелым ра­баціньнем на ім... і быў шчасьлівы тым, што нарэшце зразумеў, чаго ў жыцьці яму не хапала. Маці, згадаў ён, так, разумніца-маці, ня раз пра тое яму казала, і намёкам, і наўпрост, у лоб: займеў бы ты сабе дзяўчыну… А яму не да таго было, усё выдумляў сабе нейкія заняткі: дуду, вершы… і ня слухаў маці: пэўна, да гэтага ён павінен быў прыйсьці сам.

З “Дзёньніка” Аляксандра К.

“Учора быў на мітынгу. Па горадзе, нават на пад’езь­дзе майго дому, віселі аб’явы-запрашэньні, і я пай­шоў.

Мітынг быў каля опернага тэатру – між ім і помнікам Багдановічу. Уся гэтая прастора бы­ла занятая натоўпам, шмат людзей стаяла пад дрэвамі, проста на траве.

Выступоўцы разьмясьціліся на прыступках. За­помніўся незашпілены прарэх у аднаго з іх, з якога віднеліся сінія трусы... Усе бачылі гэта, але ніхто яму таго не падказаў…

Пра што казалі? — казалі праўду, пра жыцьцё і пра дыктатуру. Але мяне не зачапіла. Відаць, як і большасьць прысутных, якія чакалі чагосьці іншага, а чаго, як і я, мусіць і самі ня ведалі… Ка­лі так і да­лей пойдзе, то хутка на гэтыя мі­тынгі зусім ніхто хадзіць ня будзе, апроч саміх выступоўцаў…

Пайшоў да прыпынку, адыйшоў дзясятак мет­­­раў – якая дыктатура? Людзі мітусяцца – жывуць, як звычайна: хто з крамы, хто ў краму, хто з працы, хто на працу, а хто і ў бальніцу, што насупраць, адведаць хворага, якому таксама пляваць на дык­та­туру, дыктатара і ягоную зьнерваваную ды невядома чым заклапочаную апазіцыю...

Бо ўсе гэтыя размовы пра свабоду, незалеж­насьць, а тым болей культуру, мову – толькі за­­баўка для інтэлегенцыі, студэнтаў, а народ здаўна жыве іншымі праблемамі.”

Ён плыў дамоў у паўзабыцьці, у смузе сьвядо­масьці, плыў згадваючы пра што яны з дзяўчынай гама­нілі, што патроху-патроху расказвала яна пра сябе: гэтак асьцярожненька, нібыта хвалілася. Значыць, таксама хацела быць лепшай, чымсьці ёсьць насамрэч, зна­чыць, хацела спадабацца яму... Добра... Гэта добра… Вельмі добра...

І толькі цяпер дайшло яму, што ён жа ня ведае на­ват, як яе завуць... Сыйшліся на прыпынку быццам знаёмыя, казалі ўвесь час адно аднаму “ты”, а як каго завуць – не назваліся, быццам бы ведалі з таго чытаньня вершаў... Яна то, можа, яго імя і ведае, за­помніла, бо чытаў вершы тады апошнім, але ж ён – прыгадаць ня мог, хоць і памятаў, што на тым паседжаньні яе называлі па імені і прозьвішчы. Як?.. Галя? – не... Сьвета? – не... Нейкае зусім простае, звы­чайнае імя. Іра – не... Таня – не... Не-не-не... Яе там, здаецца, называлі поўным імем: Галіна... Сьвятлана... Тацяна... Алеся… не...