Кастусь Акула - За волю

— Алесь, як я цешуся, пабачыўшы цябе тут! — падаў Алесю руку й пазіраў на Веру.

— Прыемнасьць мая, — сказаў Алесь, устаўшы. — А цяпер прашу быць знаёмым зь Верай Мак. Вера, маеш гонар пазнаёміцца зь пісьменьнікам Шпакам.

— Мне Алесь успамінаў некалі пра сваю прыгажуню, але не казаў што яна аж такая цудоўная з выгляду, — гаварыў Шпак і ўважна аглядаў дзяўчыну. — Прыемна…

— Прыемнасьць мая, — зарумяніўшыся ў твары, сказала Вера. — Я чула шмат пра вас ды й некаторыя вашыя кнігі чытала.

— Так? — зьдзівіўся пісьменьнік. — Але-ж вы налягайце на марожанае, не марудзьце. Алесь, а чаму-ж ты мне не сказаў, што такую прыгажуню ты недзе ўпаляваў? — пабацькоўску спытаўся ён у дзяцюка.

— Але-ж вы ў мяне ня спыталіся, — усьміхнуўся Алесь і падміргнуў Веры, каторая прыглядалася Шпаку. І здавалася Алесю, што дзяўчына запраўды спадабалася яму.

— Калі, прабачце мне, як доўга вы ўжо забаўляецеся разам?

— А ўжо месяцы тры, мусіць, — адказаў Алесь.

— А вы як доўга ў Канадзе, спадарычня Мак?

— Я тут нарадзілася ў адным гарадку на поўначы.

— Вы што? Але-ж запраўды, чаму мне гэта ў галаву ня прыйшло? Прабачце старому дурню. Слухаючы вашу гаворку, я ня думаў…

— Але вось што асабліва цікавае, спадар Шпак, — пачаў задаволеным голасам Алесь. — Калі мы пазнаёміліся, без майго ведама яна ўзялася вучыцца беларускую мову. Аднаго дня, калі яна адчыніла свой роцік, я быў, сьціпла гаворачы, даволі зьдзіўлены. Працуе ў мяне ў Трыфты Тоні, гаварылі мы між сабою да таго часу паангельску, а тут… гэткая неспадзеўка… Ад таго часу я пазнаёміў яе крыху зь беларускай літаратурай, з вашай уключна.

— Аж гэтак? — зьдзівіўся Шпак. Ён наважыўся распытацца ў Алеся пра дзяўчыну пазьней.

— Я люблю бэлетрыстыку, — сказала Вера. — Я чытала рускую, а тады, як Алесь прыйшоў, дык я падвучылася пабеларуску. Я сталася сіратой, як была малая. Ад бацькоў я чула беларускую мову, але замала ведала яе…

Вера змоўкла. Ці не замнога ўжо сказала? Стары воўк Шпак можа што-небудзь западозрыць. Дзе гэта калі было, каб народжаная ў Канадзе дзяўчына ды сама па сабе (так яны мяркуюць) навучылася беларускай мовы?

Ішла гутарка пра штодзёншчыну. Шпак распытваўся Алеся пра ягоныя бізнэсавыя справы.

— Мне трэба йсьці назад да сваёй працы. Дзякую за марожанае, — устаў Шпак з-за стала.

Алесь зь Верай паехалі над возера. Купаліся, вылежваліся на беразе. Вечарам Алесь угашчаў дзяўчыну й Шпака ў рэстаране, а пасьля ўсе пайшлі ў катэдж. На абцягнутай шчыльнай сеткай, — каб адгарадзіцца ад кусьлівых чорных мушак і камароў, — вэраньдзе стаялі крэслы й стол. Алесь прынёс свой пераносны патэфэн ды наставіў кружэлкі з рознымі беларускімі народнымі песьнямі, харавымі канцэртамі Шырмы зь Менску. Зьявілася й брэнды ў таварыстве садовай вады, вэнджаных шпротак і ікры ды заквашаных пабеларуску гуркоў.

Гутарылі мала. Мэлёдыі із забранае зямлі чаргаваліся з журботнымі, — і быццам разьлічанымі на далёкі дыстанс — крыкамі мясцовых люнаў-нурцоў, што пераклікаліся на суседніх вазёрах. Люн-нурэц, вялічынёю з гусь, гэта для некаторых мясцовых людзей — голас канадыйскай поўначы.

Трое ля стала. Яе карэньне на двух кантынэнтах. Выдатны пісьменьнік, ла якога маскоўскія інквізытары вось ужо паставілі пастку. Побач дзяцюк, напоўнены ненасытным і зьнішчальным каханьнем да агенткі маскоўскага актопуса. Тройка гэта знайшла роднае-супольнае ў галасох зь Менску, зьяднаных, адшліфаваных майстрам з Шакуноў, што на Пружаншчыне. Апрычоная супольнасьць на чужой, імі ўжо даволі абжытай зямлі. Разважна, быццам з насалодай, рознымі кароткімі згадкамі з дому заглядаў у мінулае пісьменьнік. Інтымны, настальгіяй перанасычаны вечар. Іншым разам, як ні намагайся, ня створыш такога поўнага і ўзьнёслага духовым міражом, настрою. Ці то песьні беларускіх жнеек так суладна гучалі акордам тых заўсёды галасьлівых люнаў, ці можа брэнды на гэта які ўплыў мела?

Пісьменьнік падзякаваў Алесю й Веры за гасьціннасьць і разьвітаўся, штосьці зноў згадаўшы пра заўтрашнюю працу.

— Тут, як бачыш, ёсьць дзьве асобныя спальні, — тлумачыў Алесь Веры. Галоўны пакой быў умэбляваны самым неабходным: абшырная канапа, стол, маленькі кафэйны столік, пара крэслаў. На сьцяне — здымкі рыбакоў з рыбамі, рэклямны каляндар зь нейкай магутнай лодкай, люстра. Падлога засланая ўжо стоптаным палавіком. І ўсё гэта, — нехта сказаў-бы спартанскае, — разам ізь сьценамі з памаляваных на рудое хвойных круглякоў, тварыла сваю адметную атмасфэру, якую любілі гарадзкія жыхары.