Алесь Паплаўскі - Пастка для рэха

Таня, як мне здавалася, таксама мянялася з яго паяўленнем. Яна рабілася да непазнавальнасці сумнай і сур’ёзнай. Я адчуваў, што лішні, і сыходзіў, заўсёды з пачуццём спадзявання. Я прывык жыць нязбыўным і недасяжным. Але, нягледзячы на тое, што яна сябравала са мной, замуж яна выйшла за яго.

Пасляшкольны перыяд у нашай сумеснай з ім біяграфіі вызначаецца яшчэ большым шэрагам супрацьлегласцей. Ён паступіў у тэхнікум, я — не, не хапіла некалькіх балаў. Мяне прызвалі ў войска, яго — не, камісавалі па стане здароўя. Спіс гэты можна было б доўжыць да бясконцасці, але я не стаўлю сабе за мэту рабіць гэта. Я і ён — ужо супрацьлегласць. Я толькі акцэнтую вашу ўвагу на тых момантах свайго жыцця, якія, на маю думку, ляпілі з мяне складаную, супярэчлівую асобу.

Служыць мне выпала далёка за межамі краіны. У войску мяне пераследавалі ўсё тыя ж праблемы, што і ў звычайным жыцці. Магчыма, я сам быў праблемай. Ад зневажання і здзекаў ратавала жалезная дысцыпліна. Але ўсё роўна інакш як гомікам мяне ніхто цяпер не называў. Здавалася, што гэтая мянушка прыляпілася да мяне неадчэпна. Я здагадваўся, што ва ўсім вінаватыя мая слабахарактарнасць і смазлівы знешні выгляд. Гэта была данасць, бацькоўскі грэх, і я нёс іх пакорліва. Магчыма, мне і сапраўды трэба было нарадзіцца дзяўчынкай.

Адразу ж пасля войска я падаўся на лесараспрацоўкі. На той час шмат хто з маладых, толькі што дэмабілізаваных з войска хлопцаў заглынуў гэты гачок з абяццанняў аб шчаслівым і рамантычным жыцці. Каму не хацелася падзарабіць грошай і вярнуцца на радзіму заможным і незалежным? Вярбоўшчыкі абяцаць умелі. Сапраўднасць жа далёка не адпавядала таму, на што мы разлічвалі і спадзяваліся. Рамантыка выветрывалася з нашых галоў адразу ж, з першых дзён. Жыць нам даводзілася ў антысанітарных умовах, харчавацца пераважна сухім пайком. Уладкаваўся я на працу кіроўцам лесавоза ў адным з леспрамгасаў. Мне пашанцавала. Мой зменшчык, як выявілася, таксама быў беларусам. Адразу ж пасля знаёмства з ім я перацягнуў свае няхітрыя пажыткі да яго ў барак. Ён быў чалавекам з вопытам, працаваў у тайзе некалькі год ужо. Спачатку ўсё складвалася так, як я і запланаваў. Працаваць даводзілася без выхадных — за гэта плацілі двайны заробак. Жыў пераважна адзін. Свайго земляка я цяпер бачыў рэдка, звычайна калі перадаваў яму вахту. Але адзін выпадак з яго боку, пра які не хацелася б тут распавядаць, зрабіў нас не дружбакамі, а ворагамі. Хаця цярпеў я той здзек яго нада мной яшчэ год.

А перш чым вярнуўся на радзіму, мінула амаль пяць гадоў. Тэрмін не малы, вядома. Тут не тое што засумуеш, тут воўкам ад суму завыеш. Вядома, сумаваў я не па ім, а па радзіме. Але тая пераломная, лёсавырашальная сустрэча, пра якую я вам згадваў напачатку свайго аповеда, адбылася менавіта на гэтым этапе майго жыцця. Цяпер я шкадую, што ўсё так склалася. Магчыма, нам бы з ім лепей было і не сустракаццца. Доўга на яго крыўды я не таіў. На той час я быў зусім ужо іншым чалавекам. Гады службы і працы ў леспрамгасе дарэшты выветрылі з мяне маю «дзявоцкасць» і сентыментальнасць. Я стаў цяпер перасцярожлівым і недаверлівым. Мяне цяжка было правесці на мякіне. Я глядзеў на гэты свет іншымі вачыма.

Прывыкаў я да цывільнага жыцця доўга і марудна. Вяртацца працаваць шафёрам на старое месца не хацелася, і я зноў рызыкнуў паступаць вучыцца. Тэхнікум цяпер не задавальняў мяне. Я лічыў, што гэта выкінутыя на вецер гады. Маёй мэтай цяпер быў інстытут. Паступіць у яго з першай спробы не атрымалася — зноў не вытрымаў конкурсу. Але я не адчайваўся. Я набыў вопыт — добры заклад на будучыню. Цяпер я ведаў усе хады і выхады ў гэтай навучальнай установе. І ўсё гэта мне яшчэ магло спатрэбіцца, быў перакананы я. Пасля няўдалай сваёй спробы авалодаць ведамі я ўладкаваўся па блату на працу ў адну прэстыжную гандлёвую фірму. Мне паабяцалі някепскі заробак, што было для мяне немалаважным, а яшчэ шмат вольнага часу. Яго я выкарыстоўваў на падрыхтоўку да чарговых уступных іспытаў. Я хацеў даказаць усяму свету, што таксама не шылам пабрыты. Але гэта было не самым галоўным для мяне. Мае мэты былі куды больш значнымі. Усе намаганні, веды і вопыт я скіраваў цяпер на вяртанне аўтарытэту, якога, калі прызнацца шчыра, ніколі не меў. У жыцці мне неаднойчы даводзілася сустракаць аўтарытэтных людзей. На іх я цяпер і хацеў быць падобным. Я вылазіў са скуры, абы толькі спадабацца начальству. Мае высілкі мелі свой плён, я зарэкамендаваў сябе з самага лешага боку і стаў адным з лепшых супрацоўнікаў на фірме. Аднак на тым, чаго дасягнуў, я не спыніўся. Я жадаў большага. І чакаў.