Алесь Паплаўскі - Пастка для рэха

Яна з’явілася ў нашым дзевятым «В» з мэтай разбурыць тое апошняе, што ўва мне яшчэ заставалася, — штучны, бутафорскі свет, які я ствараў сабе на працягу ўсіх апошніх гадоў. Адбылося гэта ў сярэдзіне навучальнага года, адразу ж пасля зімовых канікулаў. Яна ўвайшла ў клас, павольна праплыла між партаў, нібы для яе гэта было ўсё звыкла і будзённа, і, не спытаўшыся дазволу, села са мной за адну парту, на яго месцы. Яно, як заўсёды, было незанятым. Ён меў паганую звычку прыходзіць на заняткі перад самым іх пачаткам. Дзе і з кім ён дасюль швэндаўся, ніхто з нас не ведаў. Я зірнуў здзіўлена на дзяўчыну і памкнуўся папярэдзіць яе, што гэтае месца занятае, але чамусьці стрымаўся.

— Як цябе зваць? — нечакана звярнулася да мяне тая і добразычліва ўсміхнулася.

Я разгубіўся і памарудзіў з адказам. Яе смеласць і рашучасць выбіла мяне з каляі.

— Алег, — апамятаўшыся, заспяшаўся я і працягнуў ёй чамусьці сваю руку. Яна засумнявалася спачатку, але потым узяла яе. Патрымала некалькі хвілін і адпусціла. Мяне шыбанула токам.

— А мяне Таня, — адказала яна весела. — Я буду цяпер вучыцца ў вашым класе.

Я моўчкі кіўнуў галавой, а сам падумаў: «Файна! Цяпер я буду сядзець з дзяўчынкай».

У гэтую хвіліну ў клас увайшоў ён — напышлівы і самаўпэўнены. «Ха-ха-ха!.. Палучай, Бонза! Так табе і трэба! — парадаваўся я ў думках. — Будзеш цяпер ведаць, як спазняцца!» Ён зірнуў незадаволена на мяне і, не абмовіўшыся ні словам, пакорліва накіраваўся да першай парты, якая заўсёды была незанятай, бо каму была ахвота сядзець вочы ў вочы з настаўнікамі? Гэты дзень так і мог бы застацца звычайным, падобным на мноства іншых у маім жыцці, каб не тое цяпло ад яе далоні. Яно засталося на маіх пальцах і не хацела выветрывацца. Яно грэла мяне і нагадвала аб ёй на працягу ўсяго дня.

Назаўтра ён прышоў у школу адным з першых, нашмат раней за мяне, і заняў маё месца. Крыўдна мне стала не з-за гэтага, да яго выхадак я быў падрыхтаваны, крыўдна мне стала з-за Танькі, якая пры жаданні, назло яму, магла б перасесці да мяне за першую парту. Як-ніяк, я на яе падтрымку разлічваў. Не ведаю, з якога такога пераляку нарадзілася тое перакананне? Магчыма, мне проста гэтага вельмі хацелася. Яна ж таго не зрабіла, ды і зрабіць не магла. Ад безвыходнасці я ледзь не заплакаў.

Спрачацца з ім не мела сэнсу. І ўсё ж, каб захаваць твар перад класам і Танькай, я адважыўся, падышоў і папярэдзіў, што цярпець яго нахабства больш не буду. Ён лена адарваў позірк ад падручніка, верагодна, што гэта быў не падручнік, а чарговы дэтэктыў, якіх ён чытаў мноства, і неўразумела паглядзеў на мяне.

— Гэта маё месца, — нагадаў я яму настырна. «Ну чаго ты марудзіш? Заедзь яму ў морду, — падбухторваў я сябе. — Давай!..» Мой зняважаны ўнутраны голас, як заўсёды, хлусіў мне. Каб заехаць яму ў пысу, трэба было б нарадзіцца ім.

— Усё роўна сядзець ты тут не будзеш, — упарта паўтарыў я.

Ён не варухнуўся

— Дзе ж я, па-твойму, буду сядзець? — скептычна ўсміхнуўся ён.

— Дзе хочаш, там і сядзі. Мяне гэта мала турбуе. Гэта маё месца, — сказаў я і скоса паглядзеў на Таню, магчыма, я ўсё яшчэ шукаў яе падтрымкі.

На што я разлічваў, дзівак? Дзяўчына зрабіла абыякавы выгляд, даючы зразумець: «Разбірайцеся самі. Гэта не мая справа».

— Ты перакананы, што гэта тваё месца? — перапытаў ён.

— Перакананы, — адказаў я.

— І гэта сцвярджаеш ты, гомік і размазня?.. Людзі, паглядзіце на гэтага дурня, — звярнуўся ён цынічна да класа. — Скажы дзякуй мне, што я цярпеў цябе дасюль. Хто з табой такім сядзе? Яна? Ты хочаш з ім сядзець? — спытаў ён у дзяўчыны.

Тая адказаць не паспела. У клас увайшоў настаўнік.

— Гэй, арлы! — зірнуў ён на нас строга. — Зноў нешта не падзялілі? — перавёў позірк на Таню і загадкава ўсміхнуўся: — А можа, каго?

Я нехаця накіраваўся да першай парты. Злосна кінуў свой ранец пад лаўку і сеў. І тут здарылася тое, чаго я ніяк не чакаў. Маё цела кранулася нечага вострага і калючага. Я войкнуў і падхапіўся ад болю. Інстынктыўна рука пацягнулася да параненага месца. З маіх штаноў на падлогу пасыпаліся кнопкі. Клас разрадзіўся шквалам працяглага рогату. Ад крыўды і безвыходнасці я ледзь не заплакаў. Схапіў прыхапкам ранец і кінуўся да дзвярэй. Зачыняючы іх, азірнуўся. Бонза задаволена жмурыўся. Танька, як мне падалося, таксама ўсміхалася.

Гэты выпадак не стаў перашкодай для нашага з ёю сяброўства. Праўда, атрымлівалася яно ў нас нейкім аднабокім. Яна лічыла мяне сябрам, я яе — не. У мяне да яе былі іншыя пачуцці, тыя, якія сяброўскімі назваць нельга. Магчыма, я закахаўся ў яе. З кожнай новай сустрэчай гэтае пачуццё толькі ўзмацнялася. Мы размаўлялі з ёй аб усім і ні аб чым. Мы дзяліліся з ёю ўражаннямі і тайнамі, мы радаваліся жыццю. Невытлумачальнае задавальненне перапаўняла мяне. Спадзяюся, што ёй таксама было цікава са мной. Але толькі варта было паявіцца яму, як ўся мая радасць некуды знікала. Я раўнаваў яе і не хаваў гэтага. Потым мая рэўнасць паціху перарасла ў нянавісць. Але гэта было потым, а тады...