Алесь Паплаўскі - Пастка для рэха

Гэты выпадак адмоўна адбіўся на маім далейшым настроі. Усю ноч я не самкнуў вачэй. У галаву лезлі вар’яцкія думкі пра адноснасць і несправядлівасць гэтага свету. Я чапляўся за сапраўднасць і натыкаўся на непаразуменне і жорсткасць. Я заглыбляўся ва ўспаміны, але і там не было ні адной светлай плямкі. «Людзі здольныя палюбіць толькі сябе, — зноў і зноў схіляўся я да высновы. — За што ж іх тады павінен любіць я? Плюй на іх, плюй! Табе добра, а астатняе — трава не расці!» — так думаў я той ноччу.

На ранішняй нарадзе я ўпершыню адкрыта выказаўся супраць Бонзы. Дарэчы, зусім не па прынцыповым пытанні. Мне хацелася паглядзець, што з гэтага атрымаецца. Рэакцыя была імгненнай. У яго позірку я пазнаў Бонзу колішняга, таго, непадступнага і самаўпэўненага, якога пачаў ужо забываць.

Вечарам таго ж дня нас запрасілі на банкет. Свой юбілей адзначаў адзін наш супрацоўнік. Бонза прыехаў з жонкаю. Я спакусліва зіркнуў на Таньку, і ў маіх думках нарадзілася новая авантурная задумка. Нечакана мне захацелася адбіць яе ў яго. «Я разбуру іх сям’ю», — паціраў я ад задавальнення рукі. Вядома, такія справы не робяцца за адзін вечар, але захады былі і раней ужо, проста я вам не расказваў пра тое нічога. Трэба было быць сляпым, каб не бачыць, што Танька не кахае гэтага чалавека. Болей таго, ведалі б вы, якімі загадкавымі і спакуслівымі позіркамі адорвала яна мяне апошнім часам. Усё гэта сяліла перакананне, што мае мэты зусім не беспадстаўныя. Нашы адносіны з ёю з нядаўняга часу сталі больш чым сяброўскія. Але, паўтаруся, я не кахаў ужо яе. Што ж тады рухала маімі пачуццямі? Жаданне разбурыць іх сям’ю? Гэта ж смешна. Ніякай сям’і ў іх ніколі не было, і ў тым, што яны хутка разыдуцца, ніхто не сумняваўся. Іх нічога цяпер не ўтрымлівала. Дзяцей яны не мелі і мець не маглі. А што за сям’я без дзяцей? Але і ў нас з ёю адсутнічала будучыня. Мае пачуцці даўно мінулі. Нічога, акрамя пакут і болю, я даць ёй не мог. А гэтага, прызнаюся вам шчыра, мне не хацелася. І ўсё ж адмаўляцца ад сваіх мэтаў я не стаў. «Я паскору падзеі. Я дапамагу ёй вызваліцца ад гэтага абізгала. Я дапамагу ёй зрабіць першай гэты лёсавырашальны крок», — вырашыў я.

Я запрасіў яе на павольны танец. Яна не адмовіла мне. Бонза прынцыпова ніколі не таньчыў. Пасля мы выйшлі з ёю праветрыцца. Мы курылі і цалаваліся. Дакладней, курыла яна. Потым прыйшоў ён. Было заўважна, што яму гэта ўсё не падабаецца.

— О, ты таксама курыш? З якіх гэта часін? — спытаў ён, хвалюючыся. Я адчуў у яго голасе рэўнасць.

— Я не куру, — заспяшаўся я. — Я проста за кампанію.

— І як даўно ты дзеліш кампанію з чужымі жонкамі? — пацікавіўся ён з’едліва.

— З тае пары, калі зразумеў, што ты погань! — не стрымаўся я і зрабіў перасцярожлівы крок назад.

— Алег! Алег! Ну навошта ты так? — стала паміж намі Танька.

— Няхай гаворыць, — загадаў ёй Бонза і звярнуўся да мяне: — Давай, гавары.

— Ты небяспечны чалавек. Цябе трэба трымаць на адлегласці, — нечакана прарвала мяне. — Ты гаворыш адно, а робіш зусім іншае. Ты — флюгер, куды паверне вецер.

— Гэта ты пра сябе? — ўсміхнуўся ён штучна.

— Алег, перастань! — закрычала Танька і схапіла мяне за кашулю.

— Не лезь! — адхіліў яе ён. — Ты адказваеш за свае словы?

— Адказваю. Ты давёў прадпрыемства да банкрутства. Ты пляваць хацеў на людзей. Каб не твае сувязі…

— І што было б? — спыніў ён мяне.

— Цябе даўно б вытурылі. З-за такіх, як ты, — выціснуў я праз зубы, — увесь гэты раздрай у краіне. Вы небяспечныя людзі.

— А я гадаю, чаго гэта ён такі пакорлівы? У якія гульні ты са мною гуляеш, хлопец? Я цябе даўно чытаю, як раскрытую газету.

— І што ты там вычытаў?

— Тое, што табе давядзецца шукаць іншую працу, — злосна сказаў ён.

— Ведаю, — буркнуў я. — Але ты таксама шмат чым рызыкуеш.

— Не зразумеў?.. Чым гэта?

— Сам здагадайся.

— Ты пагражаеш мне?

Яго вочы наліліся крывёю. Было заўважна, што ён ледзь стрымлівае сябе.

— Ні кроплі.

— Ты намякаеш на… Не, — усміхнуўся ён, — ты нікому не вякнеш, сабака! Розуму на гэта ў цябе, спадзяюся, хопіць. А вякнеш, язык вырву. Зразумеў? На паперах ёсць і твае подпісы. Так што я цябе не баюся. Аднаго не магу толькі зразумець: нашто табе ўсё гэта? Ты мог бы купацца ў раскошы… Ты прафукаў гэта, разумееш?

— Маё правіла — ніколі не азірацца. Я не ўпэўнены, што можна жыць толькі адным сённяшнім днём. Не трэба шкадаваць аб тым, чаго ніколі не вернеш ужо. Ты лічыш, што ты нейкі асаблівы? Чым ты лепшы за мяне?

— Я дырэктар.