Эрих Ремарк - Тры таварышы

— Прадалі? — спытаў ён.

— І табе трэба ведаць, ты — жэўжык, — сказаў я. — Вось табе талер. Пабудуй сабе на яго самалёт.

— Значыць, прадалі, — заўсміхаўся Юп.

— Я паеду палуднаваць, — сказаў я. — Але глядзі, нікому ні слова пра маё вяртанне.

— Пан Локамп, — заверыў ён і падкінуў манету ў паветра, — магіла.

— Можна паверыць, — сказаў я і націснуў на газ.

Калі я вярнуўся, Юп падаў мне знак.

— Што здарылася? — спытаў я. — Не ўтрымаў язык за зубамі?

— Пан Локамп! Жалезна! — Ён выскаліўся. — Але «фордаў» дзядзька прыйшоў.

Я пакінуў «кадзілак» у двары і пайшоў у майстэрню. Булачнік быў тут. Ён якраз схіліўся над каталогам колераў. На ім было паліто ў клетку з поясам і шырокай жалобнай стужкай на рукаве. Побач з ім стаяла сімпатычная істота з чорнымі гарэзлівымі вачыма, у расшпіленым палітончыку з аблямоўкай з вылінялага зайца і ў вельмі маленькіх лакірках. Чарнявая істота настойвала на яркім сурыку, але булачнік устрымліваўся ад чырвонага колеру, бо быў у жалобе. Ён выступаў за бляклы жоўта-шэры колер.

— Глупства, — бурчала чарнявая. — «Форд» павінен быць яркі. Інакш — ніякага фасону.

Заклінаючы, яна зыркала на нас, паціскала плячыма, калі булачнік схіляўся над каталогам, крывіла рот і падміргвала нам. Вясёлае дзіця! Нарэшце яны сышліся на зеленаватым колеры. Дзяўчыне хацелася, каб быў светлы верх. Але тут булачнік упёрся: недзе павінна быць жалоба. Ён адстаяў чорны скураны верх. Ён і на гэтым выйграў: верх жа ён атрымліваў бясплатна, а скура даражэйшая за тканіну.

Яны пайшлі. Але ідучы праз двор, спыніліся. Як толькі чарнявая ўбачыла «кадзілак», яна кінулася да яго.

— Паглядзі, пупсік, вось дык машына! Як з казкі! Яна мне вельмі падабаецца!

У наступны момант яна ўжо адчыніла дзверцы і ўселася, у захапленні страляючы вачыма.

— Вось гэта сядзенні! Каласальна! Крэслы, як у клубе! Не тое, што наш «форд»!

— Ну, пайшлі, — незадаволена сказаў пупсік.

Ленц падштурхнуў мяне: я мусіў выйсці на арэну і навязаць машыну булачніку. Я глянуў на Готфрыда, але не сказаў ні слова. Ён штурхануў мяне мацней. Я штурхануў яго і адвярнуўся.

Булачнік з цяжкасцю выцягнуў з машыны свой чарнявы скарб і, крыху прыгнуўшыся, у моцным расстройстве падаўся з двара.

Мы пазіралі парачцы ўслед.

— Рашучы чалавек! — сказаў я. — Адрамантаваў машыну, ажаніўся — малайчына!

— І праўда, — сказаў Кёстэр. — Ён яшчэ парадуецца з яе.

Толькі яны завярнулі за рог, як Готфрыд раз'юшыўся.

— Ты што, Робі, зусім звіхнуўся? Правароніць такую магчымасць! Гэта ж была задача для першакласніка!

— Унтэр-афіцэр Ленц! — адказаў я. — Падцягніце жывот, калі размаўляеце са старшым! Што я — прыхільнік дваяжонства, каб аддаваць машыну замуж двойчы?

Трэба было бачыць, як аслупянеў Готфрыд. Вочы ў яго сталі па талеры кожнае.

— Не жартуй са святынямі, — прамямліў ён.

Не звяртаючы на яго ўвагі, я загаварыў з Кёстэрам.

— Ота, развітвайся з нашым дзіцем — «кадзілакам». Ён ужо не наш. З гэтага часу ён будзе надаваць бляску аддзелу, дзе прадаюцца споднікі. Будзем спадзявацца, што яго там чакае шчаслівая доля. Не такая гераічная, як у нас, затое — больш надзейная.

Я дастаў чэк. Ленц як не разваліўся на часткі.

— Не можа быць! І ўжо аплочаны? — хрыпата прашаптаў ён.

— А як вы думалі, жаўтароцікі? — спытаў я і памахаў чэкам. — Гадайце — колькі.

— Чатыры! — крыкнуў Ленц, заплюшчыўшы вочы.

— Чатыры з паловай, — сказаў Кёстэр.

— Пяць! — крыкнуў ад калонкі Юп.

— Пяць з паловай, — адрэзаў я.

Ленц выхапіў чэк у мяне з рук.

— Немагчыма! Пэўна, не аплоціць!

— Пан Ленц, — сказаў я з пачуццём годнасці, — чэк настолькі надзейны, наколькі ненадзейны вы. У майго сябра Блюменталя хопіць грошай на дваццаць такіх чэкаў. Гэта мой сябра — вы разумееце? Заўтра ўвечары я буду есці ў яго фаршыраванага шчупака. Бярыце прыклад! Пасябраваць, атрымаць задатак і быць запрошаным на вячэру! Вось як трэба прадаваць! Так, цяпер вольна! — Готфрыд з цяжкасцю прыходзіў да памяці. Але ён не здаваўся.

— Дапамаглі мая аб'ява і амулет!

Я падаў яму яго медаль.

— Забяры сваю сабачую бірку. Я пра яе і забыўся.

— Ты прадаў выдатна, Робі, — сказаў Кёстэр. — Дзякуй богу, што мы пазбавіліся ад гэтых саняў. А грошы нам вельмі спатрэбяцца.

— Дай мне пяцьдзесят марак авансу, — папрасіў я.

— Сто. Ты зарабіў.

— Можа, даць табе яшчэ і маё шэрае паліто ў дадатак? — спытаў Готфрыд, падміргнуўшы.

— А ты ў бальніцу не хочаш, варты жалю балбатун-байструк? — спытаў я ў сваю чаргу.