Эрих Ремарк - Тры таварышы

Я перадаў Готфрыду вазу. Ён уручыў яе Ліне. Яна, запінаючыся, адмаўлялася. Яе вочы неадрыўна глядзелі на Магдаліну, якая каялася. Ёй здавалася: калі яна возьме вазу, то кавалю аддадуць карціну.

— Я захапляюся мастацтвам, — вымавіла яна. Яна стаяла, хвалюючыся ад жадання, і кусала чырвоныя пальцы.

— Шаноўная паненка, — сказаў Ленц з велікадушным жэстам і павярнуўся да нас, — як ваша думка?

Патрыцыя Хольман узяла карціну і аддала яе кухарцы.

— Гэта вельмі прыгожая карціна, Ліна, — сказала яна з усмешкай.

— Павесь яе над ложкам і помні, — дадаў Ленц.

Ліна забрала яе са слязьмі на вачах. Ад удзячнасці яна аж заікала.

— А цяпер цябе, — у роздуме сказаў Ленц, звяртаючыся да дзіцячага вазка. Вочы Ліны, нягледзячы на шчасце ад валодання Магдалінай, зноў загарэліся прагным агнём. Каваль сказаў, што ніколі не ведаеш, калі такая рэч можа спатрэбіцца, і засмяяўся так, што ўпусціў бутэльку з віном. Але Ленц не аддаў ім вазок.

— Хвілінку, я там нешта ўбачыў, — сказаў ён і знік.

Праз некалькі хвілін ён узяў вазок і пацягнуў яго некуды.

— Усё ў парадку, — сказаў ён, вярнуўшыся без яго. Мы селі ў «кадзілак».

— Як на каляды, — шчасліва сказала Ліна, трымаючы падарункі і падаючы нам чырвоную лапу на развітанне. Каваль адвёў нас яшчэ на хвілінку ўбок.

— Слухайце, — сказаў ён. — Калі вам спатрэбіцца каго адлупцаваць— я жыву на Лейбніцштрасэ, 16, задні двор, на другім паверсе справа. Калі іх, магчыма, будзе некалькі чалавек, я збяру сваю кампанію.

— Дамовіліся, — адказалі мы і паехалі.

Калі мы ад'ехалі ад плошчы, Готфрыд паказаў у акно. Мы ўбачылі свой дзіцячы вазок, сапраўднае жывое дзіця ў ім, а побач бледную расстроеную жанчыну, якая разглядала вазок.

— Добра, праўда? — спытаў Готфрыд.

— Занясіце ёй яшчэ і мішак, — усклікнула Патрыцыя Хольман. — Яны там будуць дарэчы.

— Можа, аднаго, — сказаў Ленц. — Аднаго пакінем сабе.

— Не, абодвух.

— Добра. — Ленц выскачыў з машыны, кінуў плюшавых лялек жанчыне ў ахапак і, не даўшы ёй вымавіць ні слова, быццам наўцёкі, заспяшаўся да машыны. — Так, — сказаў ён, уздыхнуўшы з палёгкай. — Цяпер мне ад майго высакародства аж дрэнна зрабілася. Высадзіце мяне каля «Інтэрнацыяналя». Мне абавязкова трэба выпіць чарку каньяку.

Ён вылез, а я павёз дзяўчыну дадому. Сёння было не так, як мінулы раз. Яна стаяла ў дзвярах, і ліхтар кідаў водбліскі на яе твар. Яна выглядала выдатна. Мне вельмі хацелася пайсці з ёй.

— Дабранач, — сказаў я. — Спакойнага сну.

— Дабранач.

Я пазіраў ёй услед, пакуль не пагасла святло. Потым я паехаў. У мяне было дзіўнае пачуццё. Я адчуваў сябе не так, як звычайна, калі вечарам захочацца дзяўчыны. Было куды больш пяшчоты. Пяшчоты і жадання пазбавіцца нечага ў самім сабе. Пусціць, каб паляцела, няведама куды.

Я паехаў да Ленца ў «Інтэрнацыяналь». Ён быў амаль пусты. У кутку сядзела Фрыда са сваім сябрам, кельнерам Алоісам. Яны спрачаліся. Готфрыд сядзеў з Мімі і Валі на канапе каля стойкі. Ён быў далікатны, не пакідаў без увагі нават Мімі, бедную старую кабету.

Дзяўчаты неўзабаве пайшлі. Ім трэба было на працу. Цяпер была самая пара. Мімі вохала і ўздыхала — балелі ногі. Я падсеў да Готфрыда.

— Ну, выказвайся! — сказаў я.

— Навошта, хлопец, — адказаў ён на маё здзіўленне. — Усё правільна, так і дзейнічай.

Мне стала лёгка ад таго, што ён успрыняў усё так проста.

— Мог бы і раней добрае слова сказаць, — сказаў я.

Ён махнуў рукой.

— Глупства.

Я заказаў рому.

— Ты ведаеш, — сказаў я потым. — У мяне ніякага ўяўлення, хто яна і што. Не ведаю, што ў яе з Біндзінгам. Ці гаварыў ён табе тады што-небудзь?

Ён зірнуў на мяне.

— Цябе гэта трывожыць?

— Не.

— Я так і думаў. Між іншым, паліто табе добра пасуе.

Я пачырванеў.

— Няма чаго чырванець. Усё нармальна. Я хацеў бы, каб і ў мяне так было.

Я хвіліну памаўчаў.

— Чаму, Готфрыд? — спытаў я нарэшце.

Ён глянуў на мяне.

— Таму што ўсё астатняе — дзярмо, Робі. Таму што сёння няма нічога, што мела б вартасць. Прыпомні, што табе ўчора гаварыў Фердынанд. Ён мае рацыю, гэты стары таўстун, які малюе нябожчыкаў. Ну, давай, сядзь да скрынкі ды сыграй некалькі старых салдацкіх песень.

Я сыграў «Тры лілеі» і «Аргонскі лес». У пустым шынку песні прагучалі прывідна, калі мець на ўвазе той час, у які мы іх спявалі…

Праз два дні Кёстэр паспешліва выбег з майстэрні.

— Робі, тэлефанаваў твой Блюменталь. Прасіў цябе прыехаць у адзінаццаць на «кадзілаку». Ён хоча зрабіць пробную паездку.