Лариса Гениюш - Збор твораў у двух тамах. Том 2. Проза

Учора быў дождж, а мяне пацягнула з апошнімі юргінямі да с.п. Яначкі. Ледзь давезлі мяне, на дарозе падабраўшы, дамоў… 21 кастрычніка быў дзень народзінаў нашага сына. Было аб чым “пагаварыць” са с.п. мужам. Сыну не пісала нічога. Няхай добры Бог ім усё даруе. Я вылечуся, безумоўна, але след застанецца да смерці. Богу дзякаваць, хоць што ўнукі ўмеюць думаць, і жыццё яшчэ не пакарожыла ім душаў.

На наступны год я прыеду на дзень Вашых народзінаў. Напэўна. Суседкі тут мяне даглядаюць. Прыходзяць нанач. У хаце – цёпла. У душы – халадно… У Язэпа Найдзюка крыху “бяда”, але гэта зусім не бяда! Я ім усё напісала, і яны згодныя са мною. У іх нарадзіўся ўнук у Люцынкі, наймалодшай дачкі, якой 29 год. Яна выкладае ангельскую мову ў Мед. акадэміі ў Беластоку. Выгадуе сына сабе на радасць і без бацькі!

Цалую Вас сардэчна і ўсіх шчыра вітаю – Ваша Ларыса Геніюш .

Зэльва, 17 лістапада 1980 г.

Шчырапаважаны сябра Мікола!

Цешуся, што атрымалі маіх пару слоў. Жадаю Вам поспехаў у працы для юбілею Купалы. Усіх навінаў, аднак, Вы мне не напісалі. Адна студэнтка з эканамічнага факультэта БДУ гаварыла мне, што жанчына, якая выкладае ў іх палітыку, сказала ім, што беларусы прынялі ўжо замест сваёй рускую мову. Ну, “Песняроў”, сказала, яшчэ прызнаваць можна. А Вы пра такую важную “падзею” мне – ні слова! Ці гэта ўжо правіла і факт, ці толькі пажаданне данай выкладчыцы?

Разумееце, стратай для агульналюдскай культуры было б спыненне нашай культуры і мовы! У нас не прымітывізм і адсталасць, а чысціня пачуццяў, адносін чалавечых, працавітасць і павага да людзей, ды чысціня, пакуль што, рэк і вадаёмаў! Гэта выпрацавана вякамі, і таму я часта ў вершах сваіх падкрэсліваю нашую чалавечнасць у масах. На жаль, слабее ўжо гэта пад уплывам іншых “культур”. Напластаванне мудрасці жыццёвай пакаленняў, цесна звязаных з жыццядайнаю прыродай і яе законамі.

Урбанізм – гэта не тое, што выратуе людскасць! Патрэбная вартаснасць і працягласць жыцця, а не гультайства, карыслівасць і танны, п’яны аптымізм наваколля! Патрэба кахаць сваю Маці, а не ад Яе адракацца. Патрэбна бачыць сапраўдныя вартасці. Не лапці і не сярмягу, а глыбокую этыку, здаровыя карэнні, эстэтыку ў працы нашых бабак, вытрываласць у бяздоллі і змаганне за волю нашых дзядоў!

Не гневайцеся за мае словы. Нельга, каб загінула нашая мова, а нашыя славянскія скарбы бяспраўна перайшлі іншым, як сутнасць нашай гісторыі.

Я ўсё хварэю. Колюць мяне. Цяпер даюць АТФ. У нас цяпер часова святар айцец Васілій, які быў у Маладзечне. Хораша гутарыць па-беларуску. Я ведаю, што Вы – атэіст, а ў мяне гэта ўсё – традыцыі і глыбокае разуменне хрысціянскае філасофіі. Гэта Вас не палохае?

Усяго Вам добрага – Ваша Ларыса Геніюш .

Зэльва, 18 лістапада 1980 г.

Родная мая, дарагая Людвіка Антонаўна!

Пацяплела ў нас, і зальвяне зноў дапамагаюць калгасам выбіраць буракі. Я зноў раскісла і пастанавіла не выходзіць з хаты. Прыйшла з уколу. Робяць мне толькі АТФ (30 уколаў). Рабілі яшчэ Б-6 (вітамін) і папаверын. Да гэтага я моцна перастыла. Забылася, што трэба асцерагацца. Хаджу ўжо дабра, мала задыхаюся. АТФ колюць зноў пасля двухтыднёвага перапынку.

Цешуся, што пісаў Вам наш дарагі Зыгмунт Абрамовіч. Жаль, не адудзячыла наша зямля яму за супольныя намаганні адраджэння народу ў цяжкія часы царызму. Вам усім за гэта належыць вялікая ўдзячнасць. Што ж, яна глыбока ў сэрцах патрыётаў…

Як хораша, што ў Дзень Задушны і Вы былі на могілках. Адведалі і сваіх родных і дарагіх адышоўшых народу… Вадзіў мяне с.п. А. Клімовіч на магілу Ядзвігіна Ш. Ён расказваў мне пра многія магілы і ксяндзоў беларусаў ці сімпатыкаў нашага адраджэння, і іншых дарагіх нашых адышоўшых. Магіла Ядзвігіна Ш., здаецца, блізка ля ўваходу на могілкі? Я ўжо забылася крыху. Дзякуй міламу Славе за хрызантэмы на іх магілкі. У нас хрызантэмаў няма.

Прыбілася да мяне нейкая малая, брыдкая-брыдкая сучачка. Не адыходзіць ад мяне. Спіць у сенях і брэша, калі хто шарахнецца ля хаты. Ці Хвораст адзін? Думаю, што ягоная сяброўка пры ім. Каб хоць пры ім быў нехта, каб хоць паправіўся.

Найдзюкі назвалі ўнука Марцінам. Язэп піша: “У мінулую нядзелю адведаў нас Мар’ян Пецюкевіч. Мы многа гаварылі ды ўспаміналі Вас і п. Людвіку Войцік. Яна ўсцяж яшчэ актыўная, працавітая ды мае добрую памяць. Як будзеце пісаць да яе, успомніце калі ласка, што мы памятаем пра яе і жадаем ёй добрага здароўя і ўсяго найлепшага”. Яшчэ піша, што быў тры дні ў Беластоку і не мог наглядзецца на свайго ўнука. Люцынка з сынам жыве якраз у студэнцкім доме (мае там пакой), які знаходзіцца насупраць дому, у каторым жывуць нашыя. Сын – добры педыятр, дык Люцынка яго часамі выклікае. Думаюць, што на Коляды, калі Марцінка падрасце, дык прыедзе разам са сваёй мамай да іх у госці. Яны цяпер шчаслівыя з унука, і няхай будзе ім добра.