Лариса Гениюш - Збор твораў у двух тамах. Том 2. Проза

Пару слоў, Язэпка, я ўжо Вам напісала, але трэба паўнейшы адказ на пытанні.

Мой юбілей закончыўся трагічна. Прыехаў мой “высокакультурны” сын, прыехала і яго жонка з Алесем. Абое надта наракалі, што не маюць грошай (я ў іх нічога не пытала). Пасля сын пачаў нудзіцца, наракаць на тое, што трэба ехаць яму, “светавому інтэлігенту”, у нейкае захалусце, бо “выпадае” хоць раз у год паглядзець на старую маці. Даслоўна гэта. Я, безумоўна, звольніла яго з падобных “абавязкаў” на будучыню. А пасля ён паказаў такую “культуру”, так закончыў светлае маё, сяброўскае сардэчнае святкаванне, што ратуюць цяпер маё сэрца нітрагліцэрынам і інш. Падняўся і ціск крыві. Крышку мне ўжо лепей. Бачыце, сумленне – рэч зусім не модная. У руку яго не возьмеш, яно не аплочваецца. Але, калі яно хоць крыху захавалася ў майго нашчадка, дык думаю, што сам ужо ніколі не пасмее пераступіць парог гэтай няшчаснай, асірацелай, спаганенай імі, а дарагой усім добрым людзям хаты. Яна – бедная, старая, сялянская, але добрыя людзі яе не мінаюць.

Што да Вашай дачкі, дык мне аб гэтым сказала нявестка. Дачка Ваша разумная, сама ведае, што робіць. Я раджу Вам прыняць і благаславіць тое, што народзіцца і не пытацца нават пра таго “бацьку”, якога яна ні знаць, ні назваць Вам не хоча. Часы мяняюцца. Гэта яе справа. Вам давядзецца толькі дапамагаць. Так здарылася і ў маёй знаёмай. Маці яе з гора памерла. А яна гадуе цяпер свайго Вадзіма. Працуе асістэнткаю ў знамянітага прафесара, шчаслівая.

Язэпка, мілы, прамоклі мы тут наскроз. Бульба ў нас – як гарэхі. У гародзе толькі – крыху часныку, буракі ды морква. Яшчэ ўсё падымаюць палеглае жыта. Пагоду не заплануеш. Да яе трэба нейк дастасоўвацца. У адных – ліўні, а ў другіх – засуха. І людзі сталі нейкія ненармальная. Адзін стары бацька пару тыдняў таму засёк сына ноччу. Забіў нявестку, трое ўнукаў і сам пад раніцу павесіўся. Адзічэў, адурэў чалавек начыста. Доўга мы не маглі прыйсці да сябе пасля гэтай падзеі. Нейкі цень лёг на душы людзей. Валачыўся ён недзе па цэлым свеце, а на старасць вярнуўся дамоў. У нашым народзе падобнага яшчэ не было.

Вельмі добрае ўражанне пакінулі па сабе ўнукі. Толькі з малодшым нявестка не дала мне нават пагаварыць… Ён вельмі шчыры і мог бы шмат расказаць. Няхай Бог ім памагае і дасць розум майму “культурнаму” сыну-лекару, хоць такі, як у ягоных продкаў земляробаў малапісьменных. Між іншым, так некалі сын завяршыў і мае 60-годдзе. Яшчэ адзін яго візіт, і па мне будзе. Як ратаваць яго, як дапамагчы?

Жыву адна. Днямі бывае поўна людзей, а начамі – зусім адна. Страшнавата. Што пішуць Вашыя? Куды паехала маладая пара ў шлюбнае падарожжа? Якія перспектывы далей? С. п. Муж мой лічыў іх самымі чэснымі і добрымі людзьмі. Я – таксама. Учора перадавалі выступленне літаратурнага аб’яднання з Наваполацка па тэлебачанні. Высокі інтэлектуальны ўзровень і сапраўдныя таленты, ды вернасць зямельцы нашай маладых літаратараў. А якая мова! Такія будуць бараніць гуманныя вартасці культуры свайго народу, каб дастойна ўнесці іх у скарбніцу агульналюдскай культуры.

А цяпер наказ вам абоім: глядзеце сябе ўзаемна, свайго здароўя. Бяда, калі людзі ўміраюць. Калі родзяцца, дык гэта – шчасце! Богу дзякуйце за ўсё, што Ён пашле Вам і ўсёй душой будзьце пры мілай Люцынцы, бо, напэўна, нялёгка ёй, беднай. У гэты час і заўсёды будзьце найлепшымі сябрамі пры ёй.

Жадаю Вам шчасця і здаровячка! З павагай і цеплынёй да вас абоіх – Ваша Ларыса Геніюш.

Нечаму не піша мне Міхасёк. Не піша ён і дзяўчынцы, якая тут сохне па ім… Ці хоць там усё ў парадку?

Зэльва, 23 кастрычніка 1980 г.

Даражэнькая Людвіка Антонаўна!

Даруйце ласкава маю нетактоўнасць. Я ведала, што дзень Вашых народзінаў увосені. Па тэлефоне гаварыла пра гэта і мілай Данусі (яна непакоілася Вашым маўчаннем). Але думала, што крыху пазней. Яшчэ была адна прычына. Гэта – маё нікуды не вартае сэрца. Задумалі пакласці мяне ў больніцу, але я адпрасілася. Выпісалі 6 гатункаў розных лекаў. Хаджу штодня на траякія ўколы. Жыву яшчэ, безумоўна, але ці будзе лепей? Гэта ўсё пасля вельмі дрэннай элекракардыяграмы. Я захісталася крыху і болей эгаістычна падумала пра сябе. Нечаму пачала ратавацца. Сяння думаю, ці варта было? Я ж тут – нікому ўжо не патрэбны чалавек, а шмат хто чакае ўжо нават маёй смерці...

Мастака з Рыгі, здаецца, ведаю. Гэта наш Слава Целеш, напэўна. Цешуся, што наведалі Вас такія мілыя госці. Алега Лойкі толькі нечаму я не люблю. Аднак гэта толькі мае капрызы, з якімі справіцца цяжка.