Лариса Гениюш - Збор твораў у двух тамах. Том 2. Проза

Змушаная кончыць ліста. Усім сэрцам дзякуй Вам за добрыя словы. Вітайце сваю мілую жоначку.

Ваша Ларыса Геніюш.

Госці ішлі яшчэ праз цэлы тыдзень… Дзякуй ім, нашым добрым, простым людзям за тое, што ёсць у іх сэрцы.

Зэльва, 24 жніўня 1980 г.

Даражэнькая Людвіка Антонаўна!

Яўгінні Аляксандраўне я ліста напісала. Як бачыце, не ўсе мае лісты даходзяць да адрасатаў, як і Белакозу. Я напішу ёй яшчэ раз. Перадавайце ёй ласкава мае прывітанні.

Вашай просьбы выпаўніць не магу. Здымка Я. Станкевіча не маю ні асобна, ні ў групе. Усе здымкі іх сям’і загінулі ў Празе. Я ведаю, дзеля чаго Вам гэта патрэбна.

Учора ноччу прыехаў сын. Нявестка з Алесікам прыехалі 19 жніўня. Цяпер яны ў Гомелі, дзе жыве нявесткіна маці і сястра. У мяне час ад часу госці. Усё яшчэ віншуюць з 70-годдзем. Шчырыя, харошыя сябры. Напрыклад, гляжу – стаяць нейкія “джэнтэльмэны” на вуліцы (мы жывем ад надворка) і ўсё паглядаюць у бок маёй хаты. Пасля пачынаецца рогат. Гэта таму, што нехта пазнаў мяне, ведаючы з фатаграфіі. А спыніліся яны ля нас таму, што шукалі кветак для Ларысы Геніюш. Убачыўшы мае флоксы і юргіні, хацелі крыху папрасіць. Міла мне было прымаць іх і гасціць у маёй хаце. Учора было падобна. Я была рада, што прымаў іх сын са мною разам. Вось так амаль кожны дзень.

Канчаю ліст 26 жніўня. Сяння не падае дождж. Збіраемся з сынам на могілкі. Валя з Алесікам яшчэ не прыехалі. Дастала крыху мяса, дзве качкі, так што маю чым прымаць гасцей. Спякла шарлотку з яблыкамі. Сын усё хлебча піва альбо чорную каву. Калі захоча есці, дык сам шукае. Зупы ніякае не есць. Кажа, што яна надаела яму ўдома. Найлепей любіць гурочкі са смятанаю. Гарэлкі не п’е.

Бегаю, як у 20 гадоў, хоць ногі мне пабольваюць. Спакойна, нарэшце, сплю, бо не баюся. Пасля адной будзе сумна і страшнавата. Спяшаюся. Цалую Вас сардэчна. Усім-усім прывітанні.

P.S. Калі б Вы звярнуліся да Галіны Тумаш, дык яна, напэўна, той здымак для Вас (Вас яна асабліва шануе) дастала б.

Яшчэ раз цалую – Ваша Ларыса Геніюш .

Зэльва, 12 верасня 1980 г.

Шчыра паважаны і дарагі Язэп!

Даруйце ласкава, што спазнілася з адказам. Дзякуй Вам за добрае слова аб маіх вершах. Яны ўжо не тыя, што раней. Старасць – болей стрыманая, павольная. Выдаючы “Невадам з Нёмана”, мяне ніхто не пытаўся, дзе я нарадзілася. Усім нечаму здавалася, што ў Гудзевічах. Я нарадзілася ў Жлобаўцах. Гэта 12 км ад Гудзевіч, два – ад Воўпы і, мусіць, 8 – ад Рэплі. Гэта быў фальварак майго таты.

Некалі тата мой загневаўся на дзеда Паўла. Пакінуў на полі каня і баронку, а сам уцёк на японскую вайну. На шчасце, вайна ўжо канчалася, і тата прывёз з сабою толькі высокую, кудлатую шапку і медаль: “Да вознаградит вас Господь в своё время”. Пасля, калі мы падрасталі, а тата часам падпіваў, мама казала яму: “Да вразумит вас Господь в своё время”.

Дзед сустрэў сына па-біблійнаму. Першае: адмыў яго ў лазні. Склікаў гасцей, зарэзалі парася і баранчыка, а пасля, дзеля спакою, ажаніў яго. Мама мая родам з Завадзіч. Гэта сяло ля Чарлёнай. З роду Манютаў. Дзед арандаваў чужыя маёнткі. Свайго не меў, бо вучыў дзяцей. Вось тады мой дзед Павел (гудзевіцкі) купіў у графа Красінскага на банкаўскі доўг невялікія Жлобаўцы. Мама яшчэ крыху дакупіла зямлі за свой пасаг. Там, 27 ліпеня 1910 г. (па старому стылю) я і нарадзілася па смерці каханай, першай дзяўчынкі – Ліды. Была, казалі, вельмі капрызная, худая. Аднойчы вецер ледзь не панёс мяне ў неба.

Вучылася я ў Ваўкавыску. Жаль, дарагі Язэп, што Вы тады гэтага не ведалі. Цягнік хадзіў ноччу, аўтобусаў тады не было, коні мелі заўсёды шмат працы, дык не раз, калі вельмі хацелася дамоў, я бегла цярэспале з Ваўкавыска ў Жлобаўцы. Гэта было якіх 30 км. Тата дзівіўся лёгкасці маей і адвазе. Аднойчы падыходжу сваім балотам да Жлобаўцаў, а каровы рыкаюць на балоце, сабраўшыся ў купу, аж страх. Не відно пастуха. Калі прыбегла, дык тата аж збялеў. “Ці не сустрэлі цябе ваўкі?” Не, кажу. “Толькі што бычка разарвалі за могілкамі”. Дык вось чаму рыкалі каровы...

Я была вельмі непрыгожая і нікому не падабалася. Гэта пазней ужо пачалі панічы страляцца ды выкрадаць мяне ад бацькоў, аж пакуль досмерці не замацаваў мяне харошы і дарагі мой с.п. Яначка.

Пасля гімназіі я была ўдома. Вучыць далей мяне не было грошай, бо надта быў цяжкі бацькоўскі доўг на Жлобаўцах, бязмерна высокія падаткі. На працу не бралі дзяцей “багатых” бацькоў, і гэта было маё шчасце. За гэтыя гады, ужо з асветаю, я яшчэ цясней зжылася з беларускай народнай стыхіяй, якая ад народжання бурліла ўжо ў маім неспакойным сэрцы. Такую мяне і ўбачыў с.п. Муж.