[354]
BVerfGE 45, 363, 371; 86, 288, 313; 105, 135, 154 f.; 120, 224, 241.
[355]
BVerfGE 105, 135, 154 f.
[356]
BVerfGE 105, 135, 156 f.
[357]
Vgl. BK- Rüping , 60. EL 1990, Art. 103 II Rn. 70 ff.; Schmidt-Bleibtreu/Klein/Henneke- Schmahl , GG, 14. Aufl. 2017, Art. 103 Rn. 69.
[358]
BVerfG 45, 363, 370 ff.; BVerfG NJW 2008, 3627, 3628.
[359]
So etwa Baumann/Weber/Mitsch/ Eisele , AT, § 7 Rn. 14; vgl. auch Krehl , ZRP 2014, 98 ff.
[360]
Vgl. BVerfGE 126, 170, 194, 199, 226 ff.; 130, 1, 43; 143, 38, 52 f.
[361]
BVerfGE 71, 108, 115; 73, 206, 235; 92, 1, 12; 124, 300, 338; 126, 170, 197; 130, 1,43.
[362]
BVerfGE 95, 96, 132.
[363]
BVerfGE 71, 108, 115; 82, 236, 269; 87, 209, 225; 87, 399, 411; 92, 1, 13; 105, 135, 157; 126, 170, 197; BVerfG NVwZ 2012, 504, 505, Rn. 38; NJW 2014, 2777 f.
[364]
Vgl. BVerfGE 28, 175, 183; 48, 48, 56; 57, 250, 262; 126, 170, 200 ff.; 130, 1, 44 ff. Skeptisch Krey/Esser , Strafrecht AT, 6. Aufl. 2016, § 3 Rn. 89 ff.
[365]
Vgl. die Beispiele aus der Rechtsprechung bei Schmidt-Bleibtreu/Klein/Henneke- Schmahl , GG, 14. Aufl. 2017, Art. 103 Rn. 72.
[366]
Vgl. nur Lewisch , Verfassung und Strafrecht, 1993, S. 75; MK- Schmitz , 3. Aufl. 2017, § 1 Rn. 61; Lackner/ Kühl , § 1 Rn. 6.
[367]
Vgl. Baumann/Weber/Mitsch/ Eisele , AT, § 7 Rn. 18. NK- Hassemer/Kargl , § 1 Rn. 95; SK- Rudolphi/Jäger , 8. Aufl. 2014, § 1 Rn. 35.
[368]
BVerfG NJW 2008, 3627, 3629.
[369]
BVerfGE 92, 1, 13; 126, 170, 197.
[370]
BVerfGE 7, 111, 119; 25, 269, 284 f.
[371]
v. Mangoldt/Klein/Starck- Nolte/Aust , GG, 7. Aufl. 2018, Art. 103 Rn. 117; Schmidt-Bleibtreu/Klein/Henneke- Schmahl , GG, 14. Aufl. 2017, Art. 103 Rn. 73.
[372]
BVerfGE 109, 113, 172; vgl. auch Dannecker , Das intertemporale Strafrecht, S. 260 ff.
[373]
Radbruch , SJZ 1946, 105, 107 f.
[374]
Die Bundesrepublik Deutschland hat ihren ursprünglichen Vorbehalt zu Art. 7 Abs. 2 EMRK (BGBl. 1954 II S. 14) am 5.10.2001 zurückgenommen, vgl. BGBl. 2003 II S. 1580.
[375]
BVerfGE 95, 96, 131 ff., vgl. ebenso BGHSt 39, 1, 14 f.; 39, 168, 181; 40, 241, 250; 41, 101, 111 f. Ähnlich, wiewohl nicht ganz so weitgreifend: EGMR, NJW 2001, 3035, Rn. 70 ff. – Streletz, Kessler und Krenz .
[376]
Vgl. Schmidt-Bleibtreu/Klein/Henneke- Schmahl , GG, 14. Aufl. 2017, Art. 103 Rn. 79. Gleichsinnig Dreier , JZ 1997, 421, 430; Classen , GA 1998, 215 ff.; v. Mangoldt/Klein/Starck- Nolte/Aust , GG, 7. Aufl. 2018, Art. 103 Rn. 124 ff. A.A. Starck , JZ 2001, 1102, 1105.
[377]
BVerfGE 25, 269, 285; 46, 88, 192 f.; 81, 132, 135; 95, 96, 131 f.
[378]
BVerfGE 95, 96, 132; Dreier- Schulze-Fielitz , GG, Band III, 3. Aufl. 2018, Art. 103 II Rn. 50.
[379]
Maunz/Dürig- Schmidt-Aßmann , GG, 78. EL 2016, Art. 103 Rn. 236.
[380]
BVerfGE 24, 33, 55; 25, 269, 284 ff.; 81, 132, 135.
[381]
Vgl. BVerfGE 25, 269, 287 ff.; ferner BVerfGE 50, 42, 47 f.; kritisch Dannecker , Das intertemporale Strafrecht, S. 323 ff. Auch nach der EMRK stellt eine Verlängerung der Verjährungsfrist nach dem Tatzeitpunkt keinen Verstoß gegen das Rückwirkungsverbot dar, vgl. Dörr/u.a.- Kadelbach , EMRK/GG, Konkordanzkommentar, 2. Aufl. 2013, Kap. 15 Rn. 36. Auf diesen EMRK-Standard nimmt der EuGH bei Auslegung von Art. 49 Abs. 1 GRCh Bezug; Verjährungsfristen seien strafprozessuale Vorschriften, die nicht zum rückwirkungsfesten materiellen Recht gehörten, vgl. EuGH, NJW 2018, 217, Rn. 55 ff. – M.A.S. und M.B. (Taricco II) .
[382]
BVerfGE 11, 139, 146; 24, 33, 55; 45, 272, 297; 65, 76, 98, ebenso EGMR RJD 2000-VII, Rn. 147 – Coëme .
[383]
Vgl. Jarass/ Pieroth , GG, 14. Aufl. 2016, Art. 103 Rn. 74; Schmidt-Bleibtreu/Klein/Henneke- Schmahl , GG, 14. Aufl. 2017, Art. 103 Rn. 74.
[384]
Baumann/Weber/Mitsch/ Eisele , AT, § 7 Rn. 35.
[385]
BVerfGE 95, 96, 137.
[386]
Vgl. BVerfGE 81, 132, 136 f.; BVerfG NJW 2008, 3769, 3770. A.A. wohl Krey/Esser , Strafrecht AT, 6. Aufl. 2016, § 3 Rn. 56.
[387]
BVerfGE 46, 188, 193; 81, 132, 136.
[388]
BVerfGE 81, 132, 136; Maunz/Dürig- Schmidt-Aßmann , GG, 78. EL 2016, Art. 103 Rn. 237.
[389]
So etwa BGHSt 48, 197, 205; BK- Rüping , 60. EL 1990, Art. 103 II Rn. 63; Brodowski JuS 2012, 892, 894.
[390]
Maunz/Dürig- Schmidt-Aßmann , GG, 78. EL 2016, Art. 103 Rn. 241; Schmidt-Bleibtreu/Klein/Henneke- Schmahl , GG, 14. Aufl. 2017, Art. 103 Rn. 77.
[391]
BVerfG NJW 1990, 3140, zu BGHSt 37, 89, 91 ff.
[392]
Vgl. Maunz/Dürig- Schmidt-Aßmann , GG, 78. EL 2016, Art. 103 Rn. 240 f.; Dreier- Schulze-Fielitz , GG, Band III, 3. Aufl. 2018, Art. 103 II Rn. 53; Albrecht , Dencker-FS, S. 1 ff.
[393]
Vgl. BVerfGE 74, 102, 126; 83, 119, 128.
[394]
Maunz/Dürig- Schmidt-Aßmann , GG, 78. EL 2016, Art. 103 Rn. 244; a.A. Kinzig , NJW 2001, 1455, 1456 f.; ders. , NJW 2011, 177, 180 f.
[395]
BVerfGE 109, 133, 167 ff., vgl. auch BVerfGE 109, 190, 217; BVerfG NJW 2006, 3483, 3484; NJW 2010, 1514, 1515 ff.
[396]
BVerfG NJW 2009, 980, 981.
[397]
Vgl. BVerfGE 128, 326, 376 f., 392 f.; 131, 268, 306, Rn. 116. Näher Peglau , NJW 2011, 1924, 1925; Grabenwarter , EuGRZ 2012, 507, 508.
[398]
EGMR EuGRZ 2010, 25, Rn. 87 ff., 103 f., 120 ff. – M . Vgl. ferner EGMR, 7.6.2012, Nr. 61827/09, Rn. 84 ff. – K. ; 28.6.2012, Nr. 3300/10, Rn. 84 ff., 91 ff. – S .
[399]
BVerfGE 128, 326, 392.
[400]
BVerfGE 128, 326, 374, 376 f.; 131, 268, 306.
[401]
BVerfGE 128, 326, 388 ff.; vgl. auch BVerfGE 131, 268, 315; 133, 40, 55 f.
[402]
Vgl. Karpenstein/Mayer- Sinner , EMRK, 2. Aufl. 2015, Art. 7 EMRK Rn. 24; Schmidt-Bleibtreu/Klein/Henneke- Schmahl , GG, 14. Aufl. 2017, Art. 103 Rn. 54a. Vgl. auch die positive Bewertung von EGMR, NJW 2012, 2093, Rn. 54 – Mork .
[403]
Gesetz zur bundesrechtlichen Umsetzung des Abstandsgebots im Recht der Sicherungsverwahrung, BGBl. 2012 I S. 2425.
[404]
Näher Renzikowski NJW 2013, 1638, 1642 f.; Peglau JR 2016, 491, 494 ff.
[405]
EGMR EuGRZ 2016, 352, Rn. 95 ff., 181 – Bergmann ; 2.6.2016, Nr. 6281/13, Rn. 59 ff. – Petschulies ; zum Ganzen Pabel/Schmahl- Renzikowski , IntKomm EMRK, 2016, Art. 5 Rn. 230 f.
[406]
BGBl. 2010 I S. 2300.
[407]
BVerfGE 134, 33, 80 f.
[408]
Jarass/ Pieroth , GG, 14. Aufl. 2016, Art. 103 Rn. 98; früh bereits Fliedner , AöR 99 (1974), 242, 254.
[409]
BVerfGE 56, 22, 32; Uhle , HdBGrdR V/II, 2013, § 129 Rn. 89.
[410]
Maunz/Dürig- Schmidt-Aßmann , GG, 78. EL 2016, Art. 103 Rn. 260 f.; Möstl , HStR Bd. VIII, 3. Aufl. 2010, § 179 Rn. 57.
[411]
Dazu BVerfGE 65, 377, 380.
[412]
Vgl. Dreier- Schulze-Fielitz , GG, Band III, 3. Aufl. 2018, Art. 103 III Rn. 13; kritisch v. Mangoldt/Klein/Starck- Nolte/Aust , GG, 7. Aufl. 2018, Art. 103 Rn. 179 ff.
[413]
BVerfGE 3, 238, 251; 12, 62, 66.
[414]
Vgl. z.B. BVerfGE 3, 248, 252 f.; 9, 89, 96; 12, 62, 66, unter Rückgriff auf RGSt 2, 347, 348 f.; 8, 135, 137 f. Zur Normprägung vgl. auch Maunz/Dürig- Schmidt-Aßmann , GG, 78. EL 2016, Art. 103 Rn. 265.
Читать дальше