Władysław Syrokomla - Wycieczki po Litwie w promieniach od Wilna, tom I

Przeznaczenie téj góry jak mnie się zdaje nie mogło być inne tylko mythologiczne, ku spełnianiu obrzędów Litwy pogańskiéj poświęcone”.

Następują dowody na poparcie tego twierdzenia, całkowicie trafiające do przekonania, których tu przytaczać nie widzimy potrzeby. Oprócz wspomnionéj żelaznéj dziurkowanéj łyżki, któréj użytek przy ofiarach bogom dałby się wytłumaczyć, szanowny hrabia znalazł ślady pieców, ułamki cegieł itp.; ale przypisując to jakiéjś późniejszéj budowli – objawia zdanie, że za dawnych czasów nie było tu żadnéj budowli, gdyż poganie litewscy pod otwartém niebem cześć bogom oddawali.

Opuszczając tę górę i klasztor dominikanów, wychodzimy na ulicę, która ciągnąc się ku mostowi nazwanemu Żelaznym przybiera nazwę Karaimszczyzny: bo tu jest dom modlitwy tego plemienia izraelskiego, tu w ubogich domkach żyją oni sami. Dwa jeziora otacza wąską ulicę – po obu jéj stronach rudery domków sosnowych – bruk odwieczny (kto wié, może pogański) służy raczéj do łamania powozów, niż do zabezpieczania od błota, którego tu pełno.

W jednym z tych szczupłych pochyłych domków na Karaimszczyźnie nad brzegiem jeziora, po prawéj ręce, w dacie mojéj wycieczki mieszkał szanowny starzec Karaim Abraham Firkowicz, znany w uczonym świecie archeolog, członek towarzystw uczonych, dziś nasz kolega w wileńskiéj archeologicznéj komisji, który jako młodszy hazzan Eupatoryjskiéj Synagogi bawił w Trokach dla spraw swojego wyznania. Jako członek st. petersburskiego i odeskiego uczonych towarzystw, zaopatrzony w rządowe pomoce, p. Firkowicz w r. 1840 zbadał pod względem starożytności, tyczących się sadziby tam Izraelitów, Krym, Kaukaz i Małą Azję. Opisywał stare grobowce, zbierał stare rękopiśmienne księgi i przywiózł niewątpliwe świadectwa o niezmiernie dawném osiedleniu się w Krymie Izraelitów, tak rabinistów jako i kaitów. Powiedzmy słówko o pamiątkach przezeń odszukanych.

Текст предоставлен ООО «ЛитРес».

Прочитайте эту книгу целиком, на ЛитРес.

Безопасно оплатить книгу можно банковской картой Visa, MasterCard, Maestro, со счета мобильного телефона, с платежного терминала, в салоне МТС или Связной, через PayPal, WebMoney, Яндекс.Деньги, QIWI Кошелек, бонусными картами или другим удобным Вам способом.

lubo (daw.) – chociaż. [przypis edytorski]

nudota – dziś: nuda a. znudzenie. [przypis edytorski]

doma – daw. forma Msc.; dziś: w domu. [przypis edytorski]

jeno – tylko. [przypis edytorski]

nie mogłem stworzyć, jeno rzecz dorywczą – zdanie eliptyczne, konstrukcja daw. często stosowana; znaczenie: „nie mogłem stworzyć nic więcej jak tylko rzecz dorywczą”. [przypis edytorski]

dla (daw.) – z powodu. [przypis edytorski]

cóś (daw., reg.) – dziś popr.: coś. [przypis edytorski]

wezbrawszy się – wspiąwszy się. [przypis edytorski]

ocenia się – dziś: jest oceniana; może być (odpowiednio) oceniona. [przypis edytorski]

ekwipaż – powóz. [przypis edytorski]

Cyprian biskup metoneński, sufragan wileński – o tym Cyprianie głośnym z kilku wzmianek w dziejach protestantyzmu w Litwie, mamy tu w nocie podać krótką biograficzną wiadomość, ze szczegółów z aktów kapituły wileńskiéj, któréj był członkiem. Dokładną a nad wszelki wyraz mozolną pracę opisania treści tych aktów od początku XVI w. do naszych czasów, podjął i dokonał ks. Mamert z Fulsztyna Herburt prałat wileński i żytomierski pt. Aktów czyli dziejów kapituły Katedralnéj Wileńskiéj itd. przez X. M. z F. H. wiek pierwszy, drugi i trzeci . [przypis autorski]

Obrzęd poświęcenia (…) ze swym opisem uroczystości p. W. Potocki – ob. [skrót od: obacz; zobacz; red. WL] Pamiętnik uroczystego poświęcenia pomnika Św. Jacka w Wilnie na przedmieściu Pohulance itd. , Warszawa u XX. Missyonarzy 1844. [przypis autorski]

przedstawując – dziś: przedstawiając. [przypis edytorski]

krom (daw.) – oprócz. [przypis edytorski]

ledwie – tu: dopiero. [przypis edytorski]

retyrować się – rejterować, uciekać; ewakuować się, wycofywać się. [przypis edytorski]

Tuczkow major rosyjski, retyrując się z Pohulanki – ob[acz] Pam[iętnik] Tuczkowa w Bibliotece для чтенія r. 1835; [uzup. red. WL]. [przypis autorski]

jen. – skrót od (daw.) jenerał : generał. [przypis edytorski]

zatrzęsać – dziś: trząść (z B.: co?) a. wstrząsać (z N.: czym?). [przypis edytorski]

ubóstwo – tu: ludzie ubodzy; biedota. [przypis edytorski]

Bernatowicz, Feliks Aleksander Geysztowt (1786–1836) – autor powieści Pojata, córka Lezdejki, albo Litwini w XIV wieku , opublikowanej najpierw w odcinkach w „Kurierze Warszawskim”, a następnie w wydaniu książkowym w 1826 r. roku, wznawianej regularnie przez cały wiek XIX i początek XX, aż do wybuchu I wojny światowej; powieść ma popularną formę romansu historycznego. [przypis edytorski]

snadnie (daw.) – łatwo. [przypis edytorski]

podobno – tu: podobnie; analogicznie. [przypis edytorski]

N. – skrót od: najświętszej. [przypis edytorski]

poczęli 1597 w Ponarach na gruncie kapitulnym budować pomnik (…) – Ob[acz] cytowane wyżéj Akta ks. Herburta. Jezuici, pomimo hojnego uposażenia, nie wahali się wyciągnąć ręce po drobne datki, nie tylko do możnowładców, lecz nawet do duchowieństwa. Za gorszącą uważamy okoliczność, którąśmy w aktach kapitulnych znaleźli pod r.1577, iż światło ich zakonu, złotousty Piotr Skarga musiał podawać piśmiennie prośbę do kapituły wileńskiéj o pomoc łaskawą do wydrukowania jednego ze swych pism polemiczno-religijnych; kapituła wydała mu 8 kop gr. lit. Jezuici nie byli w stanie swojemu dzielnemu bojownikowi wypłacić téj kwoty! [przypis autorski]

ks. Wysocki (…) był gorliwym procesyj owych promotorem – ob[acz]: Niesiecki, Herbarz polski , wyd. Bobrowicza, [Lipsk 1839–1845], t. IX, s. 460. [przypis autorski]

Metryka litewska – pochodzący z XV w. zbiór odpisów wszystkich dokumentów wychodzących z kancelarii wielkoksiążęcej oraz dokumentów sejmowych. [przypis edytorski]