Władysław Syrokomla - Błogosławiony Sadoch

Polską słońce poranne płynie —
Nie nad żyznémi pola rozłogi 1 1 płynie (…) nad (…) pola rozłogi – dziś z N.: nad rozłogami. [przypis edytorski] ,
Bo same pustki, trupy, pożogi,
W błogosławionéj Piastów krainie, —
Bo plenne 2 2 plenny – dający duży plon; płodny. [przypis edytorski] niwy, zamożne wioski,
Bogate miasta kwitnącej Polski,
Nawiedził srogi miecz kary boskiéj
Wróg chrześcijaństwa, zbójca mongolski.
Kędy przeleci Tatarzyn dziki,
Szlak swój naznacza krwi polskiéj falą,
Co noc to szérzej łuny się palą,
Co dzień straszliwsze rozpaczy krzyki;
Już na popiołach zielsko zarasta,
Już kości trupów w polach bieleją,
A jeszcze nowe wioski i miasta,
Kąpią się we krwi i popieleją. —
Wróg swe zagony 3 3 zagon – tu: oddział wojsk tatarskich. [przypis edytorski] daléj zapuszcza,
Morduje, więzi, łupi, bezcześci,
A jak donoszą codzienne wieści,
Że już w Lublinie pogańska tłuszcza 4 4 tłuszcza – pogard.: tłum. [przypis edytorski] . —
Niepłonne 5 5 niepłonny – tu: nie bez pokrycia, mający uzasadnienie. [przypis edytorski] wieści popłoch rozszérza —
Zwiastuny nieszczęść lecą przed wrogi,
I można szlachta, i kmieć ubogi,
Tłumem się sparli 6 6 sparli się – tu: stłoczyli się, zebrali się. [przypis edytorski] do Sandomiérza;
Bo w Sandomiérzu pewniejsze wsparcie,
Zamek kamienny, wysokie wieże,
Gruby ostrokół 7 7 ostrokół – palisada; daw. ogrodzenie o funkcji obronnej, zbudowane z zaostrzonych na końcach, gęsto obok siebie wbitych w ziemię bali drewnianych. [przypis edytorski] warownię strzeże,
A zbrojny zastęp stoi na warcie. —
Dzielnych łuczników skaliste łona,
Zniosły miecz Niemca, Litwina topor,
Oni Tatarom postawią opor,
W nich cała ufność, cała obrona.

Nad Sandomierzém poranek płynie —
Ale tak cicho, tak głucho wszędzie,
Że w całém mieście, w całej krainie,
Z żadnéj się piersi głos nie dobędzie —
Tak głucho w mieście w porannéj chwili,
Że ci co bramy zamkowéj strzegą
Mogliby słyszeć szelest motyli
I liczyć bicie serca własnego. —
Jeden głos tylko, jeden ślad ludzi, —
Dzwonek kościelny milczenie budzi. —
Rój Domiénika zakonnych braci 8 8 Domiénika zakonni bracia – dominikanie. [przypis edytorski]
Niedawno jeszcze w tych stronach gości,
A już sercami narodu włada;
Już lud cudowne rzeczy powiada:
O białych szatach, świętéj postaci,
Nauce, cnotach i pobożności.
I teraz nawet Pańscy kapłani,
Gardząc odważnie postrach 9 9 gardząc (…) postrach – dziś: gardząc postrachem. [przypis edytorski] powszedni,
Co się wokoło rozchodził wszędy,
W bezludném mieście zostali jedni
I w swoich celach modłom oddani,
Sprawują śmiało święte obrzędy. —
Dzwonią na jutrznię – i całą rzeszą
Na ranne modły do chóru śpieszą —