Jenő Rejtő - Sinjoro Vanek en Parizo

Mian ĉefartikolon!

Sed kion fari al tiu mizera, nevenkebla, nokto da tempo? Mi havas dekmil frankojn, kvankam centmil aŭ cenmiliono da frankoj estus vana. La tempo estas mono, sed la mono ne estas tempo. La tempo estas nevenkebla. Neaĉetebla, neprokrastebla. Ties pason povus influi nek la kuna forto de la tuta mondo.

La dudek tri jara Almási vizitis dancamuzejon kun studenta timemo. La dancamuzejo estas tiu loko, kie miaspeca homo estas la plej okulfrapa en la praktiko, li estas timida gasto.

Nu bone! Tie estas la amuzejo La Poule! Ni rigardu ĝin!

Ĉio bolis ĉirkaŭ mi! Mi estis dudek tri jara! Mi skribis ĉefartikolon! Alia solena momento estis por mi, kia la unuan fojon en mia vivo, sen ĉiu financa konsidero, en publika loko, mi prenis la menukarton en mian manon! Kompreneble mi mendis tuj ĉampanon. La vespermanĝo jam okazis en pli agrabla ĉirkaŭaĵo, en tiu ĉi nekutima loko, ĉar venis la kuraĝigantoj, la helpantoj, kiuj sciis pli multe pri mi, ol mi mem, kiam mi enpaŝis: la karaj, parizaj virinoj!

Ili ĉirkaŭis min, ni trinkis kaj…

Poste la lumo turniĝis kolore, ni trinkis multe da ĉampano, sed mi preferas la brandon, do la tuto estas distriĝo, nudaj ŝultroj, juveloj, mallaŭta muziko, tie kaj ĉi tie laŭta rido, ĉio ĉi miksiĝis en ian, konfuzan, kapturnan staton.

Kaj eĉ por momento mi ne sentis, ke mi liberiĝis de la urĝa premo de la triumfa aŭroro.

Poste la kanboj venis en mian kapon. Mi pagis kaj entaksiiĝis.

– Al Frusy a Boit! Sur la placo Pigalle! – mi kriis kun turniĝanta kapo.

La ŝofor ekveturis. Estus bone viziti Reneon Kárpát. Se necese, nun mi povus helpi ilin, kaj eble ili scias ion pri Sebao. La rolo de Sebao en Parizo estas enigma. Li malaperas konstante. Krome li havas armen obejkton, kun la sepflama insigno de la legio, kiu kaŭzis tiom da komplikaĵoj…

Mi eltaksiiĝas sur la palaco Pigalle. Trankviligas min la olda placo Pigalle, kie la ĝisosta Parizano amuziĝas. Nur la ĝisosta parizano troviĝas dumtage en la proksimo de Champs Élysées aŭ Operdomo, kie svarmas eksterlandanoj, elkore mi ne ŝatas tiun ĉirkaŭaĵon. Nek la fremdulojn! Ĉi tie sur la placo Pigalle estas alie! Oni ridas bone kaj teruriĝas elkore dum la hororaj terurdramoj en malmultekostaj varieteoj. Oni evakuis ĉi tien el la urbopartoj, invaditaj fare de la eksterlandanoj sian gajecon, konservitan por sia privata vivo. Ĉar oni devas estimi la turistojn, diablo forportu ilin! Tiuj kunportas la monon, kaj ĝi estas antaŭ ĉio, do la apoteke multekosta interna urbo estu ilia. Ĉi tie estas bone, sur la simpla Pigalle, ĉi tie ili estas hejme. La piedirantoj ne estas ĉifonaj kaj ne elegantaj, nur tiel parize trivitaj, ĉar saĝa homo vestas elegante nur sian edzinon. Tiel do li trinkas bieron, kriegas ŝercojn, li eniras sen fanfaronado en kiun ajn dancamuzejon post la laboro, portante ĉiutagan vestaĵon, kaj la plej granda mokincito estas tio, ke li fajfas, se plaĉas io al li, kaj li repostulas sian monon aŭdinte falsajn sonojn.

Mi trovas la dancamuzejon Frusy a Boit. Antaŭ ĝi estas tabulo, kiu reklamas Kolonelon Kárpát, la iaman kapitanon de la cara gvardio, kiu prezenttas originalajn, rusajn kaj kaŭkazajn popolkantojn. Kie lernis Kárpát originalajn, rusajn popolkantojn?

Tute neparolante pri kaŭkazaj?

Enpaŝinte en la ejon mi devas halti konsternite. Timige fremad, tamen bone konata homo proksimiĝas al mi, tute ne homo, sed aperaĵo, kun blonda, granda barbo, kun longa hararo ĝis la nuko, en stranga, rusa ĉemizo de sanktulo aŭ frenezulo, ĉe kies trunko pendis loze ligita ŝnuraro kun kvastaj finaĵoj. Bona Dio, ĉu li estas Reneo Kárpát? Sed kiel li aspektis?! Kiel Leo Tolstoj, la ermito de Jasnaja Poljana, aŭ eĉ plie, kiel Ripp van Winkler en la tria akto de la opero… Li petis min, ke mi ne faru sensacion, li devas roli tiel, laŭ la opinio de la orkestresrto kaj laŭkontrakte. Li estas kantisto de tango-kantisto kaj ludas sur ukulelo, en violkolora lumefekto de reflektoro, li prezentas refrenojn tra funelo, tamen li komponas operojn… Li aŭdis, ke ankaŭ mi havas laboron. Mi eksidu kaj aŭskultu lian programon.

– Mi petas vin – li diris embarasite, ruĝiĝinte ĝis la oreloj, – ankaŭ Maria Pataki estas ĉi tie… Ni kutimas kanti dueton ĉiuvespere. Se tio ĝenas vin, nur diru, mi refaros ĉion.

– Ba, oldulo mia – kaj mi frapetis lian ŝultron ridante – jam delonge ĉio estas kaputa. Mi nur povas ĝoji pro via rolo.

En la fumplena, brua, mucida, vingusta ejo ni puŝadas aliajn, kaj oni puŝadas nin. La paca, bonhumora homamaso drivas nin antaŭen.

– Petro!

Maria Pataki haltigis min.

Ŝi kutimas kanti ĉi tie, kiel la gasto de Reneo Kárpát, laŭ tiu konsento, ke eble ŝi povas eĉ vespermanĝi. Tio dependis de ŝuisto. Kaj baldaŭ vere enpaŝis silur-liphara ŝuisto, vestita parte per svetero, tute ebrie. Grandegaj manikoj pandis el sub lia jako ĝis la pinto de liaj fingroj, kaj li portis brunan artistan kravatron. Kiam Kárpát ekvidis ŝin, li diris al Maria:

– Jen estas via vespermanĝo.

Maria mendis la vespermanĝon, kaj la koncernulo tuj kriegis pugne batante la tablon, ke li volas aŭdi Volgajn kantojn.

Mi paroladis kun Maria. Objektive, amike. Nur simpla simpatio restis el la amo.

…Ĉi tie agadis ankaŭ Rudolfo Schalk Zombori, kiel rapid-desegnisto. Estas fakto, ke li desegnis eksterordinare rapide, sed li apenaŭ klopodis pri tio, ke la bildo similu iomete al la modelo. Li anstataŭgis tiun bagatelon kun tenera ĝentileco, kaj li eternigis ĉiun bela, juna, kun tia rezulto, ke ĝi signifus veran revolucion, se vi farus tion sur la tereno de kosmetikado. Malgraŭ tio, ke li cedis el siaj artistaj principoj, lia monoklo eĉ nun streĉiĝis orgojle en lia okulkavo.

– Kio estas al Ŝebao? – mi demandis de Zombori.

– De kiam li malaperis, mi ne vidis lin. Kvankam li scias bone, ke mi bezonas mian ŝalon. Mi malvarmumas facile.

Ni ne povis paroladi plu, ĉar oni estingis la lampojn. Aŭdiĝis aplaŭdo… La dirigento turnis sin al la publiko, kun barbo ĝiszona kaj solena vizaĝo. Li salutas la publikon kun simpla “Zdravstvujtje”. Kaj mallaŭte li anoncas la titolon:

Zarusnja, ho Zarusnja.

Kiel li scias ruse?

Ŝajnas, ke oni ŝatas tiun rusan kanton, ĉar oni interflustradas ekscitite. Sed tuj Reneo Kárpát, je mia plej granda surprizo prezentas la sekvan kanton:

Nur unu zarusnja estas en la mondo

Volgo, Volgo mia belega paro…

– Sankta Dio! – mi flustras al Zombori. – Ĝi ja estas la kanto, kies titolo estas Nur unu knabino estas en la mondo.

– Pst… Ĝi estas la kanto Zarusnja sur Pigalle! – flustras Zombori.

Kaj mi aŭskultis ĝin konsternite, miaj haroj stariĝis, kiel li daŭrigis.

La bona Dnjester, ve, kiel amas min

Ho, Zarusnja al mi vin…

Kaj malgaje muzikaĉas akompane la ukulelo, kaj la voĉo de Kolonelo Kárpát tremolas, konvene al la plendinda, rusa kanto. Freneza ovacio! La Kolonelo dankas la aplaŭdon per aldono, li metas sian dekstran manplaton sub sian nukon, kaj li kantas kun svingiĝantaj genuoj:

Sevastopolon ni devus iri

Virmeleagron ni volus akiri

Lante, trojko, truas la korb’

Elfalos la Volgo-virkok’

Kaj li aplaŭdas, piedbatas, diras, hej, li turniĝas kun krucitaj brakoj, kaj ambaŭmane li frapas sur la plankon kun la maksimumo de sia bonhumoro, fine li ĝojkrias en rapida kanto “hej, hoj, Lina, en Vladivostok’ la anas’ estis malaltpreza! Hej!”

Kaj li stamfis.

Ĝi tre plaĉis la la publiko, kvankam estis iu, kiu multe pli taksi la kanton Supre de la ondanta Volgo

La rolado de Kolonelo Kárpát komence tre surpirzis min, sed baldaŭ mi alkutimiĝis tion, kiel en Parizo, sed precipe sur Pigalle oni alkutimiĝas al la plej strangaj cirkonstancoj post paso de iom da tempo.