Jenő Rejtő - Sinjoro Vanek en Parizo

Mi vizitis la anglan konsulejon, kaj mi diris kun objektiva vizaĝo, ke mi estas pariza paranco de kolonelo Grey.

– Ĉu vere? Mi pensis tion, ke li havas nur tiun parencon, kiu mortis pro tuberkulozo, kaj ni enterigis lin el la domo, kiu troviĝas sur la bulvardo St. Honoré… Kio estas al vi? Jen seĝo…

Mi iris sur la straton ŝanceliĝante. Jen estas denove la interrilato. Ĝi estis la nokta, funebra procesio. Sed kion faris paŝao Emin kaj la juna frato de kolonelo Grey en la baroka vilao?

Ek, al la biblioteko! Mi devas serĉi la detalojn en la malnovaj ĵurnaloj! Mi sidas en la legejon de la biblioteko.

Jes! Nun mi devas serĉi tion, kion Bourin nomis: La Sensacio! Kio kunligas la okazaĵojn.

Dekkvin diversaj ĵurnaloj, kaj tiom da jarkolektoj kaj nenio, nenio, nur la kutima raporto, kun la foto de la majoro. Sed Dio benu la ilustritajn magazinojn! Tie estas Grey! Sed ĝi estas nenio, sinjoron Grey-Vanek trovis ankaŭ tiu kara Kupro! Sed ĉi tie, nun en la ilustrita magazeno, apud la bildo de la kapitano, eĉ simultane kun lia tragedio: la kazino Galachad.

Kaj sub ĝi mallonga teksto: “La mortinta kapitano volis eldoni malpermesan ordonon, laŭ kiu la ŝipoj alvenantaj el la direkto de Egiptio ne rajtus tuŝi la havenon de la insulo Galachad. Tial li planis la malpermeson, ĉar tre multaj, anglaj oficiroj, traveturantaj, riĉaj komercistoj kaj diplomatoj lasis sian monon ĉe la verdaj tabloj de la kazino de la insulo.”

Kia venko estus, se li povus malkaŝi ĝin. Tiel, ke li skribus la aferon en unu artikolo, ke Grey, Gorĉev kaj paŝao Emin, antaŭ ol ili estus implikiĝintaj en la skandalon de la kartludado, ili endanĝerigis iel la ekziston de la kazino Galachad. Kiel ĉefartikolo! Demando, kiu estas ankaŭ respondo: ĝi estas Galachad, malproksime de la viktimoj, tamen la sola krimulo! Se la publiko postulas kaj diras tion, ĝi solviĝos per si mem. Ĝis tiam ne. Tiu principo de Bourin estas tre bona!

Nu, sed li devus pruvi pri du homoj, ke ili havas interrilaton al Galachad. Kia interligo povas esti inter paŝao Emin, la maljuna Gorĉev kaj la kazino Galachad? Diplomato, vivanta en malproksima Turkio, ĝentlemano el Parizo, kiu neniam vizitis tiun regionon.

Unue ni esploru la aferon de Gorĉev! Laŭ Nedda, ŝi estis 13 jara, kiam la tragedio okazis. Ĵurnalo post ĵurnalo mi foliumis rapide, aŭtomate kaj mi rigardas, rigardas…

Diablo forportu ĝin!

Ĉu diablo? En tiu momento, kvazaŭ vokite, la foto de la baroka domo estas antaŭ mi.

“Neniu aĉetas la loĝdomon de d-ro Aleksandro Gorĉev, mortinta inter tragikaj cirkonstancoj, kiu staras sur la bulvardo St. Honoré.”

Ĝorĉev! Mi foliumas…

Per grandegaj literoj estas skribite sur la unua paĝo de la antaŭa numero: “D-ro Aleksandro Gorĉev mortpafis sin hieraŭ vespere.” Sub ĝi per malpli grandaj literoj: “La konata, rusa akvokato, vivinta en emigracio mortigis sin.”

Kaj jen estas la nomoj! Liaj gefiloj Nedda kaj Ivan! Krome mi eksciis, ke ĉiuspecaj flustradoj devigis lin fari tion. Tio estas vera, ke anticipe li gajnis fabelan monsumon per kartludo, sed post lia morto evidentiĝis, ke li donis tiun por karitataj celoj ĝis la lasta centimo. La afero estas des pli stranga, ĉar la ĝenerale respektata d-ro Aleksandro Gorĉev ne estis riĉa homo.

Mi elŝanceliĝadis sur la koridoron. Kio ĝi estas? Kiel li renkontas la graviton de la baroka vilao? Kiu unue pere de sinjoro Vanek, poste Ŝebao, fine Nedda devigas min fari ion, kion povas fari nur mi.

Eh, stulta superstiĉo!

Sed ĝi estas tiel! Jen mia vivo implikiĝis iel kun la legia romano kaj la tragedio de la familio Gorĉev, knedite en strangan mason.

Kaj, nun jam mi ne povas malhelpi, ke mi iru ĝis la fino de la mondo, rilate la barokan vilaon, ĉar nun jam mi scias ankaŭ tion, ke mi elprenis malnovan ĵurnalon el jako, pendanta en la lavĉambro, kaj sinjoro Vanek avertis min, ke ĝi estas tiu de sia mastro. Oni skribis en, ke Ivan Gorĉev malaperis en Nico pro kartlud-skandalo.

Mi reiras kaj legas plu:

Ĝi tekstas jene: “La plej bona amiko de la mortinta Gorĉev, grafo Vlasta… ĉeestis la katrlud-partion, kaj li asertas tion, ke d-ro Aleksandro Gorĉev estas la plej karaktera kaj eminenta homo, kiu neniel estas akuzebla.”

Ho, tiu grafo Vlasta, ke li fariĝis tiel unuanombra heroo en tiu mistero…

Kie estas la kulpo ĉi tie? La terura interligo?!

Aŭ, kie estas la raportaĵo?

Ni esploru la aferon de paŝao Emin! Mi ja scias la daton parkere. “Li mortpafis sin en sia domo en Ankaro la 27-an de VIII. 192…”

Sur la dua paĝo de la ĵurnalo Paris Soir estas nekrologo. “La granda ŝtatviro, fortamana kaj ambicia, jam preskaŭ transprenis la regadon kiel ministro pri militaj aferoj, tiel li povintus realigi siajn konkerajn planojn.”

Sed tio estas malmulta. Eble mi ekscios pli multe el la turkaj gazetoj.

Mi iras al la turka redaktejo. La oficejo konsistas el kvar-kvin ĉambroj. Estas granda kaoso, kaj mi sukscesas persvadi ilin nur post nekredebla kverelo, ke ili lasu min serĉadi inter la malnovaj jarkolektoj, ĉar nomon nun jam mi ne mencias, nur daton.

Nu, tio estas alia! Preskaŭ la tuta gazeto skribas pri paŝao Emin kaj pri lia subita sinmortigo. Kaj ok diversaj mapoj. Arabio, Sirio, Persio, kun kiuj la paŝao faris certajn politikajn traktadojn. Fine multe da insuloj kaj inter ili… Jes! Eta makulo:

Galachad!

En taŭga momento mi elŝiras la folion, kaj mi iras en la kafejon Globe. Ribári estas bezonata al tio! Li kartludas.

– Mi ŝatus paroli kun vi por momento.

– Transprenu miajn kartojn, kaj ludu anstataŭ mi…

– Temas pri tre grava afero, la partenroj pardonos vin por minuto. – Ribári rigardas al ili elegante. Ili kapjesas moroze, Ribári mansvingas, kiel arkiduko, kaj li venas kun mi.

– Kion vi deziras de mi?

– Mi bezonus iun, kiu parolas turke.

– Estas turko en la kafejo Romo, venu, mi gvidos vin tien. Cetere mi malgajnas en la kartludo.

Longbarba, blankhara sinjoro estas tiu certa turko en la kfrejo Romo. Ekvidinte Ribári-on, li signas per siaj du fingroj la monon. Ribári mansvingas, montras sur min kaj foriras. La turko tradukas la tekston por tri frankoj. Sed oni ne temas pri Galachad. Li turnadas, rigardas la gazeton, fine li konstatas, ke Galachad estas iu el tiuj insuletoj, kiun laŭ la plano de paŝao Emin ili devintus okupi. Se li fariĝus la ministro pri militaj aferoj, li estus okupinta ĝin, sed dume li implikiĝis en ian aferon de kartludado, li gajnis nekredeble multe da mono kaj mortpafis sin.

La interrilatoj komencas elformiĝi. Bankoficisto mortigis sin pro perdo de kartludo. Oni volas sekretigi la detalojn kaj la nomon de la kartlud-klubo. Paŝao Emin planas okupacion. Antaŭ ol li povintus fari tion, kartlud-skandalo… sinmortigo. Provincestro Grey volis eldoni ordonon rekte kontraŭ la kazino. Gajno per kartludo, flustrado, sinmortigo.

Sed mi konas nur la samajn antaŭaĵojn ĉe Gorĉev. Sed mi devas scii ankaŭ aliajn aferojn. Kian rilaton havis Gorĉev al Galachad?

Li havis! Jen estas la bildoj! Kaj la juna frato de kolonelo Grey en la domo de Gorĉev. Mi parolis tie ankaŭ kun paŝao Emin. Kion ili faris en la baroka vilao?

Mi reiris en la bibliotekon.

Mi tralegis denove la artikolojn. Mi foliumadas la nun jam konatajn numerojn de la gazetoj. Kaj jen mi trovas inter la okspeca mont-anoncilo:

“La ludkazino Glalacha sciigas kun sincera kompato, ke nia publike respektata, ŝatata prezidanto mortis inter tragikaj cirkonstancoj.”

Nu, kio ĝi estas nun?

Ĉu ankaŭ la prezidanto de la kazino mortpafis sin, kaj mortpafis sin iu, kies agado estis evidente danĝera al la kazino.

Ĝi ankoraŭ ne estas interrilato, mi sentas tiel, ke paŝao Emin, kolonelo Grey estis kontraŭ la kazino. Sed Gorĉev estis flanke de la kazino. Kial li mortigis sin? Mankas ankoraŭ ĉenero. Sed la ĝis nunaj indikoj jam sufiĉas al la skribo de la artikolo.