Jenő Rejtő - Sinjoro Vanek en Parizo

Mi transdonis mian rekomendan leteron, kaj Kupro foriris kun la fotoj.

La rekomenda letero ne estis falsa, nur Kupro pensis, ke mi skribis tion. Bedaŭrinde la fotoj ne interesis min. Mi ne atendis lin. Vi reiris al la vidvino:

– Sinjorino, mi estis en la banko!

– En la banko… – kaj ŝi diris konsternite, – oni promesis en la banko, ke ili aranĝos ĉion! Vidu, sinjoro! Via celo ne estas ruinigi min! Nek mi mem scias, pri kio temas. Sed oni venis, ke mi ne parolu pri mia edzo, nek pri tio, kion li skribis, tiam ili aranĝos… tiun mankon ĉe la banko… krome mi kaj miaj infanoj ricevos renton… Kvazaŭ mi laborus ĉe la banko. – Kaj ŝi petegis plorante. – Vi trovos ankaŭ alian novaĵon, kiel ĵurnalisto… sed kio okazos al mi…

– Kiom da mono vi ricevos pomonate “de tiuj”?

– Sescent frankojn

– En ordo. Diru nenion. Se mi akiros al vi mil frankojn pomonate, ĉu vi rakontos ĉion?

– Sinjoro… Tiam mi rakontos ĉion feliĉe, kion mi scias, sed mi scias nenion.

Do, ĉio, ĉio estas sekreto ĉi tie. Mi telefonas al Bourin. Kial? Li estas potenca homo, kaj se li volas, li donos la mil frankojn al ŝi.

– Ĉu sinjoro Bourin estas tie?

– Jes.

– Mi devas paroli kun vi pro eksterordinare garava, publikinteresa afero inter kvar okuloj. Mi mia nomo estas Almási.

– Mi gratulas! Oni aĉetis viajn fotojn, tiuj estas tre bonaj. – Disinjoro! Nu jes, mi estas rekomendita en la letero, kaj ne Eŭgeno Kupro. Ĉu mi malbonigu la aferon nun?

– Tamen mi ŝatus paroli kun vi, sinjoro.

– Ĉu tiu ĉi afero eskludas, ke ni paroladu en la kefejo Dome apud aperitivo?

– Laŭ via deziro.

Kion donas Dio? Eŭgeno Kupro apreras en la kafejo Dome.

Li ne kuraĝas veni tien, sed li klinis sin kun malfermita buŝo, kiam li eksciis de la kelnero, ke mi sidas kun Bourin ĉe tablo en malproksima angulo. Sankta Dio, kiam donos fortuno al li tian prosperon en Parizo?

Mi tusis, havis febron kaj estis senhejma. Sed mi sidis kun Bourin, tio estis nekontestebla. Mi rakontis al li, ke oni estis suspektinde malvarmkondutaj en la banko, ili promesis alimenton al la vidvino, kaj certe ili kompensis la defraŭditan monon. Estas inde okupiĝi pri tio, ĉu valoras mil frankojn pomonate al la ĵurnalo de Bourin, ke tiu virino parolu?

Bourin ekmeditis.

– De kiam vi kuradas en la intereso de la afero?

– Tri kaj duon horojn.

– Mi dungos vin. Rilate la aferon mi devas paroli kun la direktoro de la banko Mediteraneo, kiu estas mia tre bona amiko. Sendepende de tio, anonciĝu ĉe mi, parte, ĉar vi transdonis vian rekomendan leteron al via amiko, aliaparte, ĉar vi faris tion tre rapide, kaj sensacia afero povos eksplodi el ĝi. Eble ankaŭ mi ekscios ion, ĝis vi vizitos min… Kie vi loĝas?

– Bulvardo St. Honoré, n-ro 27 – mi diris senhezite, ĉar la lavĉambro estis en tiu domo, kaj mi loĝis tie.

Kiam ni disiĝis, mi ankoraŭ tusis, sed mi jam ne vidis Eŭgenon Kupro, kvankam li certe kunportis monon por mi.

Kiam mi turniĝis al la bulvardo St. Honoré, iu haltis antaŭ mi kun disigitaj gamboj. Li estis kolosa, larĝŝultra homo.

– Se mi ankoraŭfoje vidos, ke vi flaraĉos en la banko kaj ĉe la vidvino, mi tranĉos vian gorĝon jen tiel.

Li retordis mian kapon leĝermove kaj elprenis tranĉilon. Li estis terure forta. Li puŝis min sur la veturejon facilmove kaj mansvingis.

– Au revoir, se vi deziras!

Sekvan tagon matene mi jam vekiĝis en la lavĉambro tiel, ke mi havis farendaĵon, celon. Mi sentis, ke mia parolado kun Bourin signifas turnopunkton en mia vivo. Sinjoro Vanek jam foriris, sinjoro Wendriner loĝas en alia apartamento, kaj ankaŭ la fenestroj de Nedda esis fermitaj, ŝi do ne estas hejme. Mi amas… amas ŝin, kion ajn kaŝas ŝia paseo.

Mi estis certa pri tio, ke kun ŝiaj okloj, buŝo kaj kun la tuta estaĵo ne povas esti iu malica, ĉarlatana. Ankaŭ tie latentas ia sekreto. Ĉie nur sekreto!

Mi ekiris al Eŭgeno Kupro, kiu la antaŭan tagon donis al mi sian vizitkarton, kiun li presigis ankoraŭ en Peŝto, ĉar iu lia amiko jam anticipe luis artlaborejon por li malantaŭ la Operdomo en strateto, kaj li diris, ke hodiaŭ matene li transolĝiĝos tien.

Eŭgeno Kupro, kiu ĵus okupiĝis pri sortimetnado kaj surbretigo de multegaj fotoj, li akcepti min tiel, ke li ne sciis, kion diri.

– Almási! Ke mi puŝiĝis ĝuste al vi… Ĉu vi scias, kiom da mono asignis Bourin dank’ al via letero pro la fotoj al mi? Laŭ Ribári, kiu vere scias ĉion, fotoraportisto ankoraŭ ne ricevis tiom da mono en Parizo! Sescent frankojn!

Kaj li transdonis al mi tricent frankojn.

– Aŭskultu min, Kupro. Ribári estas ĉarlatano, kiu de tago al tago estas videbla en la kafejo Globe, inter la tiel nomataj “kozakoj”. Nek mi havas loĝejon, la tuta afero hieraŭ estis nur blago, donu al mi kvindek frankojn, kaj lasu min trankvila…

– Nu, ne ŝercu, kat-skarabo! Dank’ al vi rekomanda letero…

– Ne mi skribis, sed ankaŭ mi ricevis tion.

Li staris kaj pensadis. Poste li ridis.

– Atentu min, Almási! Ni supozu, ke iu alvenas en Parizon, oni trompas lin, kaj li ricevas bonan salajron, kial li devas sekvan tagon tuj fariĝi malriĉa, tiel, ke oni ne trompas lin? Vi ne klarigu al mi. Vi serĉis la raportaĵon, vi scias france, kaj mi petas vin, estu mia partnero.

– Tio ne eblas, Kupro. Sed mi tradukos al vi volonte fotoraportaĵojn el francaj ĵurnaloj. – Mi transprenis kvindek frankojn de li, kion rajtis ĉiu budapeŝta verkisto pruntepeti de ĉiu fotoraportisto.

– Vi do ne blagos min! Ribári promesis al mi, kiam la eksterland delegacio alvenos al la paradmarŝo, li akiros permesilon por mi en la placo Elysées, kie estas prohibite foti.

– Atentu min. Mi iros kun vi al la palaco Elysées, kaj se vi povos foti tie, mi rekonos, ke ĉio ĉi estas vero.

– Kiel vi parolos kun Bourin? Kun Boruin.

– Tiun tagon mi parolis kun li la unuan fojon, kiam ni prezentiĝis unu al la alia sur la strato.

– Rakontu tion al aliulo. Ĉu vi pensas, ke la unuan fojon mi estas eksterlande? Mi pasigis unu jaron en Germanio, unu jaron en Turkio.

– Kiam?

– Antaŭ ses jaroj. Mi vojaĝis tien kun la nacia taĉmento, kaj mi restis tie. Se vi bezonos ian informon pri Turkio, diru al mi trankvile, kara Almási, mi ĉion fotorgrafis tie! Mi havas tricent diversajn bildojn pri la kemalismo.

– Diru! – mi demandis subite. – Ĉu vi konas tie ian paŝaon Emin?

– Kiel?! Jes, kompreneble mi konis lin! Li preskaŭ fariĝis ministro. Eĉ kvindekfoje mi fotografis lin… kato-skarabo.

– Lasu tiujn idiotajn titolojn! – Ĉu vi scias, ke la paŝao estas en Parizo, kaj mi parolis kun li?

– Ĉu vere? Ĉu vi parolis kun li? Atendu do, konval’… nenio, mi diris nur tion, ke vi atendu.

Li komencas serĉadi sur la multe da bretoj. Vigle dekstren-maldekstren, dume li fajfas valson. Fine li trovas bildon kaj transdonas ĝin al mi.

Li estas tiu! La frenezulo, pro kiu mi venigis la policon. La fezo… la liphararo kaj kiel li ridetas…! Eĉ la du platenaj dentoj estas videblaj.

– Jes, antaŭhieraŭ mi parolis kun li – mi diris.

– Turnu la bildon!

Jen tio estis skribita sur la dorsflanko de la foto: “Laŭ la hodiaŭa raporto de la turka novaĵagentejo paŝao Emin dimanĉon vespere mortpafis sin en sia domo en Ankaro. Li estis flustre suspektata pro poker-partio, kaj onidire ĝi estis la kaŭzo de lia faro. 27. VIII. 193…”

Mi konsterniĝis. Kio ĝi estas? Denove alia nesolvebla enigmo. Ĉu eble mi ne komprenas tion?

– Aŭskultu mi, Eŭgeno Kupro! Mi donos al vi bonegan ideon. Atendu min en la kafejo Paco, kaj tie mi tradukos al vi fotindajn aferojn el parizaj ĵurnaloj. Tute ne sekvu la konsilojn de Ribári, ĉar li sendos vin al la Urba Buĉejo aŭ al la ekzekutisto…