Jenő Rejtő - Sinjoro Vanek en Parizo

Li havis ankaŭ moknomon. Ĉar li mem skribis la tekston al siaj fotoraportaĵoj, kio signifis al li certagradan malestimon, rilate la metion de la verkistoj, sciante, ke li skribas malbone. Sed fine ja gravas la fotografaĵo. Kiun interesas nuntempe, kion oni skribas? La lingvo de nia epoko estas la foto. Tiel do li nomiĝis Bildo la Skribista, Ĉefo la Granda. Eĉ oni jam nomis lin Bildo la Granda, la Ĉefo la Skribista. Li estis malalta, dika kaj gaja kanbo, malgraŭ nia superema konduto li ŝatis nin. Ankaŭ nun, ekvidinte nin, li ĝojkriis:

– Sukera Almási! Alo, konvalo mia! Ĉu vi estas ĉi tie?!

– Ankoraŭ ne, sed mi alvenis per la rapidtrajno vespere. Kiam vi estos atendebla? Kion vi pensas, ke mi nur ŝajnas?

– Grandioze! – Kaj li ridegis tiel laŭte, ke la kelnero turniĝadis nervoze. – Ĉu vi scias, ke vi estas eksterordinare bona gemutulo.

Sur la alstrato fronto de la kafeoj, donanta vidon al la bulvardo de Kapucenoj staris longa, mallarĝa tablo plena de kukoj, bifstekoj, sinkoj, tatarsaŭco kaj sandviĉoj, li tuj kuntrenis min tien, dume oni debatis lian ĉapelon hazarde, sed li ne zorgis pri tio. Li havis treege ĉifitajn, malbelajn ĉapelojn, kaj li asertis, ke li eksterordinare rapide foruzas siajn ĉapelojn pro sia profesio.

– Ĉu la hungara selektitaro estas ĉi tie en Parizo? – mi demandis?

– Jes. Alvenis en Parizon la selektitaj gemutuloj.

Li manĝis kaj instigis ankaŭ min konsumi kelkajn kukojn.

Li staris tie kun nekutima eleganteco, vivgaje kaj bone nutrite, kio kompreneble nervozigis min.

– Diru, violo mia – li demandis, – kion vi faras?

Mi koleriĝis. Li ne komencu tuj kompati min!

– Mi tute ne povas plendi… Mi estas fotoraportisto. Mi prosperas.

– Ĉu vere? – li respondas kun estimo, admiro, scivoleme, demandante kaj fervore. Jam hejme estis videbla tio sur vi.

Ribári – kiu ĝis nun staris apogiĝinte al loĝio kaj atentis nin – nun preteriris nin leĝere kun orgojla vizaĝo, sulkiginte sian frunton kaj fiksrigardis antaŭ sin.

– Ribári! – stridis Kupro, kiel sireno. La granda homo turniĝas, li tenas sian aktujon ĉe ties rando per la mano, sur kiu estas blanka ganto, kaj li rigardas Kupron kun hezitema vizaĝo.

– Vi… Atendu! Ne diru al mi!.. – li pensadas iomete. – Mi scias, kiu vi estas! Vi estis biletkontrolisto en la vaporbanejo.

– Sed sinjoro Ribári… – li blabutaĉas – mi estas Eŭgeno Kupro… la fotoraportisto.

Sed nun la eleganta sinjoro ekvidas min subite!

– Jen Almási! – kvazaŭ li ne estus vidinta min de jaroj, – kion vi faras ĉi tie en Parizo? Kial mi ne vidis vin ĝis nun?

– Ribári! – mi kriis tuj kompreneme, kaj mi falis al lia kolo. – Se mi estus konjektinta, ke vi estas en Parizo!

– Ĉu vi ne kutimas legi ĵurnalojn? Nu, ne gravas. Venu morgaŭ al ni en la hotelon Claridge, se mi ne estus hejme, serĉu min en la Ministerio pri Militaj aferoj… Ĉu vi, Kupro, kion vi deziras fari ĉi tie?

Kaj li frapetis lian ŝultron bonvoleme.

– Nu konval’… sinjoro Ribári, sciu, ke mi estas raportisto… kaj mi forografas. Mi venis ĉi tien provi mian fortunon. Kie estas bona restoracio, ke ni povus tagmanĝi? Mi havas monon.

– Tio ne gravas.

Ni sidis sur la terason de la restoracio, kaj Ribári mendis kun granda faksperto. Li petis krabon, kiel antaŭmanĝaĵon. Kaj li kverelis longe kun la kelnero, ĉar laŭ li la plej bona itala vino chianti el la devenjaro 1920 momente ne estis altebligebla.

– Sinjoro Ribári, kion vi faras en Parizo?

– Diru konvalo mia, kie vi vivas? Mi estas dungita apud la franca ministro de eksteraj aferoj, kiel la anstataŭganto de la gazetara ataŝe de la hungara komerca kabinetkontoro. Kaj vi, Almási morgaŭ iru al mia tajloro kaj pretigu smokingon por vi.

Estas vere, ke li havis tajloron en Parizo, sed ni ĉiuj evitis tiun, ĉar foje Reneo Kárpát kuntrenis lin al policisto por eldevigi la adreson de Ribári. Li tre konsterniĝus, se mi vizitus lin por pretigi smokingon al mi je la konto de Ribári.

– Bonvolu diri, ĉu vi ne povus proponi al mi lertan fotoraportiston? – li demandis indiferente.

– Jes – balbutaĉis Eŭgeno Kupro, – jen mi estas…

– Dio scias… Nu, bone, telefonvoku min, post duonhoro en hoteloClaridge. Ĉu vi havas smokingon?

– Kompreneble!

Tiam aperis Frederiko, la dresita telefonisto de Ribári, kaj tiu komplice, mallaŭte flustris ion en la orelon de la granda homo.

– Diru, ke mi ne estas ĉi tie – respondis Ribári nervoze.

Sed la telefonisto, en kiu perdiĝis granda artisto, malgraŭ tio, ke li estis dekkvar jara knabo, li petegis mallaŭte, sed histerie, ĉar la sinjoro grafo mesaĝas tion, ke alvenis grava telegramo el la hungara konsulejo de Stokholmo. Ribári ekmmordetis siajn lipojn kaj respondis serioze.

– Pardonon… – li diris, – mi devas iri. Mi petas vin Kupro, bonvolu telefonvoki min en la hotelo Claridge.

– Kaj vi sendu telegramon, infano mia, al Budapeŝto, cent vortoj – li transdonis formularon. Li serĉadis en sia poŝo. – Ĉu vi povus ŝanĝi mil frankan monbileton?

– Mi n povas, sinjoro.

– Ej… Donu al mi, Almási, tricent frankojn… dankon, Kupro, mi akceptas ĝin de vi… kiel vi imagas tion?

Fine la knabo forportis la tricent frankojn, kaj mi sciis, ke li ricevos tridek el ĝi, kaj ducent sepdek estos tiu de Ribári.

– Granda knabo estas Ribári – diris Kupro iom pale. – Sed li forgesis pagi por la tagmanĝo… Mi vida, ke vi jam bone ekradikis ĉi tie. Ĉu vi ne dirus, ke mi komencu?

Jen vidu… Ĉu eble la ĉikano portos ian utilon?

– Mi helpos volonte transponti la komencajn malfacilaĵojn – mi respondis enpensiĝinte. Kiel mi ellernis tion de Ribári post paso de tempo. – Ĉu vi havas aparatoN,

– Jes mi havas aparaton, kiu parolas kvin lingvojn.

Mi pensis serĉi ian raportaĵtemon, kiun ni farus kune, kaj Kupro portus ĝin al la redaktejo de la ĵurnalo kun mia lasta rekomenda letero.

Ne! Ĝi ne estis trompo, ĉar neniu ricevis eĉ unu centimon, kiun li ne estus meritinta, kaj ĉiu helpis la alian.

Tamen oni ne povis diri, ke ĝi ne estis trompo.

Nun mi ne parolos pri tio, ke Ribári poste pruntepetis la orkadran monoklon de Eŭgeno Kupro por ĉiam. Eŭgeno Kupro tute ne kureĝis porti ĝin.

Nur Ribári povis surmeti tion sen la plej granda risko.

Mi jam delonge ne kredis la superstiĉon de la transdono de la rekomenda letero. Sed mi havis rekomendan leteron al la ĉefredaktoro de la ĵurnalo Parizo, al Bourin, mi pensis, ĝi estos pli bona por Kupro, ol por mi.

Mi serĉis en la ĵurnalo ŝajne interesan novaĵon… Aha!.. Mortigis sin komerca komisiito de la banko Mediteraneo.

– Iru tien fotografi – mi diris tion kun granda petego, kaj mi laŭtlegis la artikolon al li.

– Ĉu vi pensas, ke ĝi estos bona? – li demandis fervore.

– Vidu, ni vizitos la familion, mi petos kelkajn informojn, fotojn, vi fotografos la infanojn kaj la vidvinon…

Kupro ne sciis, ke mi antaŭ nelonge estis tie kun paŝao Emin kaj taĉmento da policistoj, kaj tiu novaĵo altiris min, ĉar la komerca komisiito mortigis sin ie sur la insulo Galachad…

Ni do iris tien, sed oni akceptis nin tre malvarmkondute. Kial agiti la katastrofon denove? Kial skribi kaj parolis pri tio, kaj foriru sinjoroj. Mi diris, havante minimume tridek ok gradan febron, ke estus pli bone publikigi tion en la ĵurnaloj, ĝi ja preventos la interflustradon pri la dungito de la banko.

En tiu momento mi vidis, ke io estas ĉi tie. La oldulino rigardis timiĝinte al la muro. La junulino malpermese al la oldulino. Dume Eŭgeno Kupro faris kvin fotojn.

Mi ankoraŭ iris en la bankon. Informo: la banko ne havas debeton, rilate la mortintan oficiston. Sed kio estas tiu rigida vizaĝo, kiel oni parolas?