Мікалай Міклуха-Маклай: Адзін сярод дзікуноў

Ля гэтага месца відзён быў невялічкі мысок, за якім, здавалася, была невялікая букта [ 6 6 Букта — маленькая зацішная затока, у якой звычайна хаваюцца ў часы вятроў морскія судны. ]. Мы накіраваліся туды. Вялізныя дрэвы, якія расьлі на самым краі скалістага берагу, спушчалі свае галіны да самай паверхні даволі глыбокае вады. Ліяны і іншыя расьліны-чужаеды ўтваралі сваімі гірляндамі сапраўдную заслону між дрэвамі. Толькі на пауночным пясчаным мыску гэтай буктачкі ня было расьліннасьці.

Хутка на гэтым мыску зьявілася група дзікуноў. Яны, як відаць, баяліся нас. Пасьля доўгае нарады адзін з іх вылучыўся з групы. Ён нёс какосавы арэх, палажыў яго на беразе і рукою паказаў, што гэты какос прызначаецца для нас. Потым дзікун хутка зьнік у гушчары лесу.

Я папрасіў у камандзіра шлюпку, каб паехаць на бераг, але не хацеў, каб са мною ехалі матросы. Я ўзяў толькі сваіх абудвых слугаў, Ульсона і Боя, захапіў крыху падарункаў і паехаў знаёміцца з маімі будучымі суседзямі.

Мы пад’ехалі да берагу, дзе я ўбачыў на пяску некалькі тутэйшых пірогаў [ 7 7 Пірога — доўгі вузкі (часьцей выдзяўбаны) човен. ]. Але тут я высадзіцца ня мог з прычыны прыбою. У гэты момант з кустоў вышаў узброены дзідай тубылец. Ён падняў над галавою дзіду і ўсё хацеў даць мне зразумець, каб я адплыў далей. Калі-ж я паказаў яму з шлюпкі некалькі кавалкаў чырвонае тканіны, дык з лесу выскачыла яшчэ з тузін узброеных дзікуноў. Убачыўшы, што тубыльцы не адважваюцца падыйсьці да шлюпкі, я кінуў мае падарункі ў ваду, бо спадзяваўся, што хваля прыб’е іх да берагу. Аднак, тубыльцы, пабачыўшы гэта, энэргічна замахалі рукамі, паказваючы, каб я адплыў. Я зразумеў, што мы перашкаджаем ім увайсьці ў ваду і загадаў маім людзям веславаць далей. Як толькі мы адплылі ад берагу, тубыльцы зараз-жа кінуліся ў ваду, і кавалкі чырвонае тканіны ў момант апынуліся ў іх у руках. Істужкі ім, здаецца, вельмі спадабаліся. Дзікуны вельмі ўважліва разглядалі іх і шмат гутарылі між сабою, але ніхто не адважваўся падыйсьці да мае шлюпкі.

Мая спроба завязаць з дзікунамі знаёмства не ўдалася, і я вярнуўся на карабель, дзе мне сказалі, што бачылі іх у другім месцы на беразе. Я зараз-жа паплыў туды, але дзікуноў там ужо ня было. Толькі далей, у маленькай буктачцы, відны былі з-за сьцяны зеляніва канцы выцягненых на бераг пірогаў. Нарэшце я заўважыў між дрэвамі белы пясок. Я хутка накіраваўся да гэтага месца. Гэта быў вельмі прыгожы куточак. Я ўбачыў вузенькую сьцежачку, якая вяла ў лес. Я з вялікай нецярплівасьцю выскачыў з шлюпкі і пашоў па сьцежцы ў лес, нават не аддаў ніякіх загадаў сваім людзям, якія прывязвалі шлюпкі да бліжэйшых дрэваў.

Прашоўшы па сьцежцы крокаў трыццаць, я заўважыў між дрэвамі некалькі дахаў. Па сьцежцы я прышоў да пляцоўкі, навакол якое стаялі халупы з вялізнымі, амаль да зямлі, стрэхамі. Вёска дзікуноў мела вельмі чысты і ветлівы выгляд. Сярэдзіна пляцоўкі была добра ўтаптана. Навакол расьлі пярэсталістыя хмызьнякі і пальмы. Пабялеўшыя ад часу дахі з пальмавага лісьця прыгожа вызначаліся на цёмна-зялёным фоне вакольнага зеляніва. Ярка-пунсовыя кветкікітайскае ружы, жоўта-зялёнае і жоўта-чырвонае лісьце розных расьлін ажыўлялі агульны малюнак лесу з бананаў, панданусаў, хлебных дрэваў, арэхавых і какосавых пальмаў. Высокі лес агароджваў навакол пляцоўку ад ветру. Хоць у вёсцы ня было ніводнай жывой душы, але ўсюды былі відны сьляды яе жыхароў, якія толькі нядаўна пакінулі яе. На пляцоўцы зрэдку блішчэла вогнішча, а ў другім месцы ляжаў какосавы арэх з недапітым малаком. Тут-жа ляжала кінутае насьпех вясло. Дзьверы некаторых халуп былі старанна заложаны нейкай карою і забіты накрыж пласткамі расколатага бамбусу. У дзьвёх халупах, аднак, дзьверы асталіся адчыненыя, мабыць, гаспадары іх кудысьці сьпяшаліся і не пасьпелі іх зачыніць. Дзьверы былі вышынёю крыху болей за паўмэтра і здаваліся хутчэй вокнамі. Праз гэтыя дзьверы можна было пралезьці ў халупу.

Я падышоў да адных такіх дзьвярэй і паглядзеў у сярэдзіну. У халупе было цёмна і ледзь можна было разглядзець, што там ёсьць. Там былі высокія нары з бамбусу. На доле ляжала некалькі камянёў. Між імі гарэў агонь. На каменьнях стаяў пабіты гліняны гаршчок. На сьценах віселі пучкі чарапашын і пер’яў, а пад дахам — пачарнелы чалавечы чэрап. Заходзіла сонца, і яго праменьні асьвятлялі цёплым сьветам прыгожае лісьце пальмаў, а ў лесе чуліся незнаёмыя крыкі нейкіх птушак. Было так добра, ціха і разам з тым усё было тут такое чужое і незнаёмае, што здавалася хутчэй сном, чым рачаіснасьцю.