Хо Мін: Турэмны дзённік

Ты заўжды памагчы быў, як сябра, гатоў,
Мы пратупалі столькі з табою гадоў;
Праклінаю зладзея, які разлучыў нас
I ў расстанні прымусіў журыцца сяброў.

Ты невысокі, неважнецкі,
Не князь, не цар пыхліва-строгі;
Звычайны камень, нерухома
Стаіш ля ўхабістай дарогі;
I ўсё ж тваіх парад і знакаў
Заўсёды слухаюцца ногі,
Бо ты паказваеш, ці доўга
Ісці нам, стомленым і ўбогім;
I мы ніколі не забудзем
Тваёй сяброўскай дапамогі.

Куга!.. Куга!.. Куга!..
Па татку, што ўцёк ад вайны, туга,
Таму, хоць паўгода ўсяго толькі мне,
З мамкай за татку сяджу я ў турме.

Папаўся ў турму, нібыта ў сіло —
Плаці шэсць юаняў, каб відна было;
У гэтым змрочным, цесным закутку
Купляць даводзіцца нават святло.

У кожнага печ, што займеў кагадзе,
Каструлькі пры ёй стаяць дзе-нідзе;
Зварыш рыс, зварыш суп, потым чай запарыш —
Дыміцца, руплівіца, цэлы дзень.

Выпадкова яго я ў дарозе сустрэў,
Клапатлівы і шчыры — з ім бяда не бяда;
Ён гаворкай сваёю мяне так сагрэў,
Бы пры снезе і холадзе мне свой вугаль аддаў.

Цудоўная душа ў канвойцы Мо, без маскі —
Купляе ежу сам галодным для падпаскі,
На ноч развязвае вяроўкі, кайданы здымае,
Не прымяняе ўлады ён, кіруе толькі ласкай.

Пехатою дзесяткі сутак ішлі,
А сягоння, урэшце, селі на поезд.
Хоць ад вугалю чорныя ўсе мы былі,
Нам здалося раскошай падарожжа такое.

Па волі ён суміўся ўсёю душой,
З поезда скочыў, наўцёкі — куляй;
Шкада, не прабег і паловы лі,—
Канваіры дагналі, назад вярнулі.

Начальнік турмы днямі рэжацца ў карты,
Грошы ў зняволеных вымагае начальнік варты,
Начальнік павета — са «службоваю» хваткай,—
У Лайбіне спакойна, усё, як заўсёды, ў парадку.

Нягоды хоць доўжацца, а канец ім відзён,
Думаў, што скончацца ў Ляочжоу кашмары.
Усміхнуўся: за мной ужо сотня пройдзеных дзён.
Ды за ўсмешкаю не схаваеш смутку на твары.

Чым мацнейшае зелле, тым яно ўсё гарчэй,
Цяжкі шлях — найцяжэйшы ў канцы самым будзе.
Недалёка і суд, недалёка і сам мандарын,
Дык чаму ж мяне водзяць усё ды не судзяць?

Здаюцца сумленнымі ўсе, калі спяць,
Злосны ці добры — як прачнуцца, можна пазнаць;
Дабрыня і зласлівасць — не ад прыроды даюцца,
У выхаванні карэнне іх трэба шукаць.

Ужо думаў — апошні цяжкі пераход,
Ужо думаў — крок да свабоды адзін;
Але нам напрыдумвалі новых нягод:
Пераводзяць ізноўку пеша ў Гуйлін.

«Дзень у турме — нібы тысяча вёсен на волі»,—
Продкі казалі, і я гэту мудрасць пацвердзіць гатоў!
Чатырох такіх месяцаў у няволі даволі,
Каб яны падаліся даўгімі, быццам дзесяткі гадоў.
Таму што : Чатыры месяцы надгаладзь еў,
Чатыры месяцы сну не меў,
Чатыры месяцы я не мыўся,
У леткай сарочцы па цэлях гібеў.
Вось чаму : Хістаюцца зубы мае ад цынгі,
Валасы ссівелі зусім ад тугі.
Пахудзеў, пачарнеў, як галодны д'ябал,
Свярбіць усё цела і зводзіць духі.
Ды на шчасце : Я ўсё стрываю, што б ні было.
Не згасне маёй Радзімы святло!
Няхай маё цела змарнее ў пакутах,
Я дух загартую шэльмам назло.

Мне кажуць, што хварэю ад клімату чужога,
Я ж знаю: па Радзіме сум раніць, нібы нож:
Як у турме хварэць — няма страшней нічога,
Павінен плакаць я, а я спяваю ўсё ж.