Хо Мін - Турэмны дзённік

Цямніца ў Тунчжэне, як і ў Пінмá:
Жывот парожні і волі няма;
Толькі святла і паветра аж лішкі —
Двойчы ўдзень дзверы адмыкае турма.

Склеены рупна старонкі і старых, і новых кніг,
Ды пад імі гэтак жа холадна, як і без іх;
Ці ведаюць тыя, хто спіць пад парчою ў дамах,
Што вязні ад холаду не могуць заснуць і на міг?

Увосень халодная ноч. Халадэча наводзіць тугу.
Сцяўся я ў камячок, а заснуць аніяк не магу.
Поўня на лісці банана. Ад яе яшчэ халадней.
Дзве Мядзведзіцы ў ранак па небе, бачу, бягуць.

Я спавіты. Хіба не падобен на тых
Афіцэраў пыхлівых заморскай шліфоўкі?
Толькі іх аксельбанты — са шнуроў залатых,
А мае са звычайнай, грубай вяроўкі.

Быў ты цвёрды, стойкі быў
I хістацца не любіў;
Слодыч, горкасць падзялялі...
Як жа я цябе згубіў?!

Ты пайшоў. Не вярнуўся. З тугою ў душы
Засталася адна я ў нязвыклай цішы;
I ўлады паспагадалі маёй адзіноце —
Запрасілі ў турме мяне, бачыш, пажыць.

Я ем, жыву дармова, бы ў раю,
Ахоўваюць салдаты плоць маю;
Хаджу па горных стромах, як па небе,
На кручах, нібыта святы, стаю.

Вяроўку мяккую змянілі ланцугамі —
Нібы каштоўнасці, яны звіняць на мне;
Я — вязень, дый са скутымі нагамі
Іду паважна, бы ў саноўным сне.

I

Свінню нясуць канвойныя, зірні,
Свінню нясуць, мяне ж вядуць за повад;
Бач, чалавек, а дзешавей свінні,
Калі пазбаўлен і правоў, і слова.

II

Тысячы ў жыцці існуе бед,
Ды горш за ўсё, калі не маеш волі;
Тады ўжо не належыш сам сабе —
Ідзеш, як конь, на повадзе паволі.

Ноч была цёмная, як мяне павялі,
А шлях пакручасты — не бачна зямлі,
Паслізнуўся, зваліўся ў глыбокую яму.
На шчасце, рукі сяброў паднялі.

Плывём да Наньніна на лодцы, нябогі,
Да вісельні-мачты прывязаны ногі.
На беразе вёскі паўсюль весяляцца,
На рацэ абмінаюць лодкі парогі.

Вязніца сучасная, што й гаварыць —
Усю ноч электрычнасць ярка гарыць;
Ды і тут, як і ўсюды,— рэдкая каша,
I галодны жывот бурчыць, як стары.

Барвовіцца неба скрозь ад вайны,
Ірвуцца на фронт Радзімы сыны;
У турме ж чалавек час бясцэнны марнуе,
Трымаюць і моцных тут кайданы.

Ты ўсяго толькі самы звычайны певень,
Але ранак жыве ў тваім шчырым спеве!
Ты народ сваёй песняй ад сну абуджаеш,
I ў гэтым заслуга твая ўжо, будзь пэвен!

Ён — скура ды косці. Шкілет, выбачай.
Замучылі холад, голад, адчай.
Гэтай ноччу ляжаў яшчэ побач са мною,
А ўранку знайшоў свой апошні ручай.

Шу Цы і Бо I не елі рысу дынастыі Чжоу,
Карцёжнік, не чанаючы кашы турэмнай, пажоўк;
Шу і Бо памерлі ад голаду на гары Шауян,
Гулец у турме сваю смерць таксама знайшоў.

Тут курыць забаронена дужа строга:
Закурыш — табака папоўніць капшук вартавога;
Ён люльку можа смактаць колькі ўлезе,
Зацягнешся ты — і слухай наручнікаў скрогат.

Вецер, як востры меч, скалы горныя граніць, сячэ,
Холад, як вострае шыла, працінае лісцё да ствалоў;
Звон далёкага храма падганяе вандроўцу хутчэй,
Хлапчукі, на дудках іграючы, буйвалаў гоняць дамоў.