Ніл Гілевіч: I чую я голас...: выбраныя вершы, 1954-2008

Гляджу-углядаюся ў рыскі-штрыхі,
Бы ў лёсу пісьмёны:
Чыесьці надзеі... Чыесьці грахі...
Чыесьці імёны...

Чыесьці тут лёсы, чыесьці... А дзе ж
Майго накановы?
Ці мне, на астатку, не ведаць ix лепш,
Лісточак кляновы?

1992

Скора, скора я, выкляўшы касту,
Што загнала народ у бяду,
Набяру сваіх песень у кайстру
I з кавенькай па краі пайду.

Я ix пеў i бадзёра i сумна,
На людзях i ў самотнай глушы.
Можа, часам не вельмі i ўдумна,
Ды заўсёды — ад шчырай душы.

Дзесь на плошчы, наўпроць рэстарана,
Выму з торбы ix, раб хараства,
Дый звярнуся да тлустага пана:
«Можа, купіце — з ласкі Хрыста?»

I пазнаю яго, i з агіды
Скалануся i сплюну да ног:
Гэта ж той графаман прагавіты,
Што нядаўна ад зайздрасці дох...

Пераксціўшыся, сцісну кавеньку
Дый падамся паціху далей.
I ні стогну, ні плачу, ні енку
Крыўда-роспач не вырве з грудзей.

Пра адно буду думаць са страхам,
Каб не ўбачыла тая, крый Бог,
Што сказала мне колісь: «Ты графам
Будзеш жыць без бяды i турбот».

1992

Скарпіёнскіх кампаній
У разгары пара.
Нават пекная пані
Яд пусціла з пяра.

Пэўна, годная мэта
Акрыліла на «плён»?
Дробязь: злосць на паэта,
Што не вырадак ён.

Прастакам для спажывы,
Слоў атрутных паток
Сёння ж пойдзе ў паршывы
Манархісцкі лісток.

Дзе пакутнікаў здані
Па закутках маўчаць —
Пасквіль пекнае пані
Будзе обер чытаць.

Ну, a людзі не клюнуць
На заманлівы «твор».
Не паглянуўшы, плюнуць,
Скажуць: «Ведамы ўзор!»

Скажуць: «Пані ў аблудзе
Шлях абрала крывы...»
Я — не іншы, чым людзі.
Я — такой жа крыві.

І таму, што не іншы
І свой род вызнаю —
Ты даруй, Усявышні,
Мне пагарду маю.

1992

Вы кажаце: я выракся кагосьці?
Kaгo? Фальшывых ідалаў-святош,
Якім паверыў некалі?.. Ну што ж,
Хай Бог даруе хібы маладосці...

Ад той зямлі, дзе маці нарадзіла,
Ад тых магіл, дзе прашчуры ляжаць,
Ад нівы той, дзе сеяў я, каб жаць,
Ад мовы той, што ў цемры мне свяціла,

Не адракаўся i не адракуся!
Запомніце: пярэваратнем я
Павек не скінуся. Душа мая
І ў небе будзе трызніць Беларуссю.

1993

Не рві сабе сэрца, паэце!..
Пачуў я — ці гэта быў сон?..
Як многа змянілася ў свеце
З тых бурна ўзвіхураных дзён.

Якія грамы адгрымелі!
Якія дажджы адгулі!..
А зоры зіхцяць, як зіхцелі.
А хмары плывуць, як плылі.

Не рві сабе сэрца, паэце!
Зноў голас трывожны, як звон.
Нішто не змянілася ў свеце
З тых горка аплаканых дзён.

1993

Першага студзеня.
Сэрца натруджана
Так, што здаецца:
Сціхла, не б'ецца.
Трэцяга лютага.
Некалі любага,
Мілага ў Бога —
Гоняць з парогa.
Пятага траўня.
Значыць — бяспраўна?
Значыць — бяздомна?
Значыць — бяздольна?
Шостага чэрвеня.
Боскае счэрнена.
Хіба што ў песні
Светла ўваскрэсне?
Сёмага ліпеня.
Слёзнымі ўсхліпамі
Памяць скуголіць,
Просіць i моліць.
Восьмага жніўня.
Больш чым наіўна...
Горш чым бяздумна...
Горка i сумна!
Восьмага верасня.
Той, хто зняверыўся
Іншым не прыклад...
Горка i прыкра!
Першага снежня.
Горка i смешна —
Марыць аб нечым
Светлым i вечным.

1993

А памяць бунтуе.
Напэўна, нішто мне
Яе не ўлагодзіць:
Як мора — бушуе,
І дыбіцца ў шторме,
І ходырам ходзіць.

Бясконцыя хвалі
Нястрымана гоніць
У накіпах белых.
І ў тым парыванні
Са дна і з прадонніц
Выносіць на бераг —

Не скарб для скарбонкі
Бурштыны ці перлы —
Не знак суцяшэння,
А толькі абломкі
Калісь пацярпелых
Караблекрушэнняў.

1993

Mae грахі, усе да аднаго,
Па вышняму прысуду —
Мае навек. Я ix ні на каго
Перакладаць не буду.