Рыгор Барадулін - Свята пчалы

Брылёк
сасмяглы Ліпень перакручвае
І нагінаецца крыніцу выпіць.
Не спіць у шапку, носіць яе радасны
Вусаты Жнівень ледзь не на патыліцы.

Праводзячы вачыма вырай сумны,
Яе рукой прытрымлівае Верасень,
Нідзе не забываецца Кастрычнік,
Нацягвае на вушы Лістапад,

Яна прапахла вапнай і зямлёю.
Зрабілася ад ліўняў і ад сонца
Якраз як сівагракава крыло...
Што апроч снегу бачыла вушанка?

Апошні раз ішлі з гаспадаром
І на яе лісток чырванацыбы
Апаў, як той падлётак на буслянку,
Азяблы, кволы і такі дурненькі...

Апрыкла ўсё, хутчэй бы Сакавік,
І, безумоўна, ён па даўняй дружбе
Гаспадару напомніць пра яе.
Якія ж дні ў вушанцы непаваротлівыя!

Дасвецце займаецца ціхае.
На лістах раса халодае
Узбегла на ўзмежак,
задыхалася
Дзятлінка белагаловая —

Пляменніца дзятла белагрудага,
Унучка завеі ўскудлачанай.
Сукню, што зелянеецца рутаю,
З канюшынай купіла ў складчыну.

Ля дзяўчынанькі шчырэюць з раніцы
Чмялі —
сваты басавітыя.
Адвячоркам туман стараецца
Ногі ўхутаць світкаю...

Навальніца прасторы вымые —
І дзятлінка зноўку клявае.
На чужыне асветліць сны мае
Сваёй галавой бяляваю.

Дзятлінка снежнарутая,
Я к сляза па Радзіме,
чыстая...
Таксама i Беларусь мая
На ўзмежках цвіла
i выстаяла.

Не прачнуўся бор. Залачае.
Песні дрэмлюць пад цёплым крылом.
Мох паклычан лычамі —
У шкоду дзікі ішлі напралом.

Стары,
увесь як ячмень пераспелы,
Ляснік сонца будзіць брыдзе.
Следам туман —
белы-белы,
Заблытаўся ў белай барадзе.
Рукі старога
дрэвы гаілі,
Як пеўня,
за глотку бралі агонь,—
Тысячарука
сосен галіны
Паўтарылі рукі яго.
Калыханку спяваў сасёнкам.
Хутаў немаўлят у халады.
Зеленакрона i сёння
Шуміць
голас яго малады...
Грыбы пайшлі. Жыве з аброку.
Сінеецца верасовы сум.
Яму пакажа неруш па-сяброўску
Апошні ў бары лясун...

Птушкамі колісь былі цыганы,
Лёталі ў вырай,
Ды воллі
Неяк наелі,
I ў неба яны
Узняцца не здолелі болей.

Ах, цыганы...
Вогнішчы, таганы,
Перамяняныя коні.
Толькі грывастыя табуны
Скачуць па снах неспакойных.

Да скону бясконцы
Шляхоў сувой.
Зялёная хата — дуброва.
Толькі цыганскае
Над галавой
Вечнае сонца вандровак.

Дзе ні прыстаў — абжывайся наноў
I зноў
За стары занятак.
Калі не пакрыўдзіў бог цыганоў,
Дык гэта на цыганятак.

Ад вогнішчаў смуглыя, як жалуды,
Сняць яны цёплы кухан.
Вырай курлыча пра халады
Небу на самае вуха.

I цыганам,
Сынам зямным,
Боязна сытых волляў.
Колішнім птушкам,
Дорагі ім
песня,
дарога,
воля...

Ішла над ціхім лесам поўня.
Расы чакалі верасы.
Пад вербамі ў нагрэтым чоўне
Дзяўчына мыла валасы.

Яшчэ худзенькімі рукамі
Вязала, мокрыя, вузлом.
Усмешка на вадзе блукала.
Хмурынкі возера вязло,

Прасілася у косы стрыжка.
Шаптала з берагам карма.
А косак не хапала крышку,
Каб дзве лілеі утрымаць.

Ледзь-ледзь хавалі зайздрасць хвалі,
Аж закіпелі у трысці,—
Мяне i човен падмывалі
ДалЁка з юнай заплысці...

Люблю твой нораў, сцішаны і грозны.
Таксама промню кожнаму жадзён.
Ты павядзеш плячом — шчабечуць вёсны,
Другім — завеі капыцяць загон.

Сама спаткала поўдзень высакосны
І мне паслала шчодры вырай дзён.
Хай будзе на лугах тваіх відзён,
Дыміць не аддыміцца след мой росны.

Я слухаю з табой пчаліны звон.
Дзевятым валам узняла барозны
І сына сейбіта ўзяла ў палон.
Абрусам руні маладой здавён
Заслана ты, як круглы стол шырозны,—
Для ўсіх павінен быць не цесным ён!

Шыбы рады
ад выбухаў мірных звінець.
Плынь закутая глуха ные.
Лёд ірвуць на Заходняй Дзвіне —
Падпіраюць неба слупы ледзяныя.
Узроўі чуюць
на вострых хрыбтах траву:
З аголенымі мячамі
наступае зялёнае войска.
Прачынайцеся,
слухайце —
Лёд ірвуць!
Паплыве ён
Застылым воскам.
Дрэва ракі задрыжала
ад вяршаліны да камля.
Трэснула кара ледзяная
ад нізу да верху.
Лёд ірвуць!
Неўзабаве зноў
загаворыць Зямля
На зялёнай мове лістоў,
поўнай шчырасці i даверу!