Рыгор Барадулін - Свята пчалы

Нож спатыкаецца. Малаток картавіць.
У пярэстрыкі ходзіць дратва.
Арцель інвалідаў у кожным квартале
Перавышае графік.

Прысмерклі вочы. Скручэлі пальцы.
Некалі сумаваць за работай.
Успаміны казіную ножку прыпальваюць,
Выціраюць слязіну ўпотай.

За вокнамі ходзяць цыбатыя ліўні,
Град буйнакаліберны шчапае гонту.
Прыхваткамі шые бацька шчаслівы
На абедзве нагі
сыну
Новыя боты.

Тут пагоркі шалямі вагала.
І трымаюць счахлае вугалле
У зямлі,
як скарб апошні колішні,
Сем'яў партызан
старыя котлішчы.

Пыхнулі з вугалля іскры зоркамі,
Партызанам ззялі ў ночы золкія.

Не спазнаўшы месяца мядовага,
Яблынькі прачнуліся ўдовымі,
Доляй падзяліліся з рабінамі —
Дзічкамі агорклымі зрабіліся.

Галін старэчыя рухі.
Глушэюць у лесе клады.
Крыжы распасцерлі рукі —
Заўчасна не пусцяць сюды.

Павук нешта тчэ на кроснах.
Маўчыць цішыня штодня.
І толькі ў борцях на соснах
Прамыслых пчол сумятня...

Неруш ранішні —
роднае слова,
Мне шукаць цябе, покуль гляджў,
Пад зялёным крылом верасовак,
Пад крысом i спякоты й дажджу.

Слова,
што як нарог для ратая,
Як для ластаўкі —
стромы вільчак,
Ад якога на небе світае,
Ад якога яснее ў вачах.

A пашчасціць — натрапіцца неруш,
Зазвіняць недзе промні наўзбоч.
Неруш свой панясу я аберуч,
Як слязіну з матуліных воч.

Ад абразы, ад позірку злога,
Шлях заблытаўшы для наслання,
Неруш ранішні —
матчына слова,
Мне, як бору,
цябе засланяць!

З суседзямі падзелішся скарынкаю.
Адно не ўмееш з торбаю прасіць.
Як ластаўка,
з падстрэшша рук Скарынавых
Тваё крыляла слова па Русі.

Ты бласлаўляла даланёй кляноваю
Сваіх сыноў.
Слязамі дабяла
Бяліла лён на світку Каліноўскаму
I ў сны Урублеўскага ты Нёманам плыла...

Зеленакосымі, тугімі сеткамі
Злавіла Свіцязь юнакоў спакой.
Хоць ён пабраўся з песняю суседскаю,
Але вяснянкі не забыў тваёй...

З-пад Магілёва дзед пабег бярэзнічкам,
Бабульку аж пад Віцебскам дагнаў,—
Цярэжылі цярэжку,
а Цярэжкаву
Дачку сасватаў віцязь Яраслаў.

Люблю цябе я ў веснавых праталінах,
У белай хустцы маладых снягоў.
Як на грыбы,
багата ты на таленты —
Пільней глядзі i нерушы знаходзь!

Радзі, зямля,
ты — шчодрая i сціплая.
Каб толькі маразоў не знала рунь!
Імя тваё нашчадкам з нетраў выплыве —
Сівых стагоддзяў рэха:
— Бе-ла-русь!..

I

Мой дзед
рыжанін Галвіньш,
Механік па млынах,
На грошы быў не галы
I выпіць —
не манах.
Яго прываражылі
Азёры
ці ільны?
Зрабіўся старажылам
Ушацкай стараны.
Прынамсі,
не малая
Заслуга той
адной,
Якую зваў
Маланкай
З касою ільняной...

ІІ

Кугікала малое —
Мне большала радні.
А камяні малолі,
Спявалі камяні.

Каціўся верасамі
Вясельны каравай:
— Ой, дзеўка,
абрусамі
Застолле накрывай!,.

Ішоў праснак
у прымы
Да бульбы нацянькі.
Андрэева чупрына
Бялела ад мукі.

А на млыны куліўся
Коўш зорны з-за сяла.
Вясёлая Кулінка
«Латышачкай»
была...

ІІІ

Радні i год нямала
Забыўся наш парог.
Адно
«латышкай» маму
Яшчэ завуць парой.

IV

Латышскі стол гасцінны
Наноў
сяброў сабраў,
Як на старым гасцінцы,
Завочна тут ад страў.
Бі,
піва,
п'янай пенай,
Крышы дубовы склеп.
Кляновым лістам,
кменам
Запах уладна хлеб.
...Над ціхаю сядзібай
Сярпок маладзіка.
Чаму ж ты
з жытняй скібай
Дрыжыш, мая рука?..

V

Над ціхаю ракою
З далёкай цішыні
Забыты млын грукоча,
Спяваюць
камяні...

А пад вясёлкай-восілкай,
Як баравая пчолка,
У ясеневай восені
Зблудзіла леснічоўка.

Галіны па-над сцежкамі
Па сажаню ў размаху.
У леснічоўкі ўцешнае
Імя —
«Прагоніш смагу».