Леанід Дранько-Майсюк: Стомленасць Парыжам

Аксітанец падаў шаброле — цёплую тлустую надкасць, разбаўленую чырвоным віном, але я нават не дакрануўся да гэтае незвычайнае для мяне стравы.

Мой апошні абед у меладзінным кафэ абудзіў задушлівае шкадаванне, якое звычайна ўзнікае ў прыкрую хвіліну, асабліва на самоце. У тую самую хвіліну, калі робіцца волкай апошняя цыгарэта і тытунёвае цяпло несагравае горла; калі патрэбны запіс назусім губляецца ў блакнотнай глыбіні і калі хочацца шчырасці ад былога друга, якога па-ранейшаму любіць ужо немагчыма.

Мне здалося, што паветра ў кафэ (і не толькі ў кафэ) пачало ператварацца ў сіні пясок, у тую нязвыклую матэрыю, якая неўзабаве паглыне самыя каштоўныя кроплі паэзіі і ў якой назаўсёды знікне так неабходная мне ўлада каханае жанчыны. Улада нада мною. Нібы засцерагаючы сябе ад нейкага яшчэ большага страху, я прымроіў светлы вобраз: вітрыну галантарэйнага магазіна, на якой ляжаў гальштук Апалінэра — чорная фуляравая стужка з белай паласою. Яго можна было купіць зусім нядорага — за адну ласкавую ўсмешку, і я спрабаваў ласкава ўсміхнуцца...

Маё задушлівае шкадаванне крытыкі палічылі б за метафарычную фігуру. Маўляў, паэты выдумляць умеюць. А псіхолагі, пэўна б, сказалі, што ў мяне пачалася звычайная фрустрацыя — нешта падобнае на творчае расчараванне. I яны, дарэчы, мелі б рацыю.

Апынуўшыся ў Парыжы, я расчараваў самога сябе: я не мог узяць з сабою тое, што бачыў, і ўжо амаль не мог далей на ўсё глядзець, нс могучы ўзяць...

Здзіўлены аксітанец заместа шаброле прапанаваў перыгорскую гусіную пячонку з труфелямі, але я папрасіў яго прынесці тры загадкавыя словы (памятаеце?!): «...зайздрошчу гэтай жанчыне», — і стаў чакаць А., стаў чакаць яе ўладу і яе супакаенне: любы мой, усё добра.

Усё добра — першыя словы, што прамаўляліся пасля кожнага дня стварэння, і яны ж — любімыя словы А. Я хачу іх чуць кожную хвіліну, бо толькі яны, сагрэтыя жаданымі вуснамі, заўсёды вяртаюць мяне да творчасці.

А. не проста суцяшае: «Любы мой, усё добра», а па вачах чытае мой настрой, як самы складаны тэкст. Яна ўмее разгледзець у маім позірку ўвесь давыд-гарадок неспакою. Колькі страху ёй, колькі бяздоннага клопату, калі вочы мае цямнеюць! Яна шукае тады жоўтую кветку, любы жоўты цвет у наваколлі — шукае свой колер, каб ягоным святлом ратаваць мяне.

Я захапляюся А. Я бясконца магу расказваць ёй пра яе ж хараство. Але ўсе мае кампліменты і ўсю маю радасць яна заўсёды прымае з абачлівай сцісласцю, гаворачы «але» або гаворачы «не». А. разумее, што ў імгненні любасці больш за гэтыя словы-пацеркі нічога не трэба казаць, бо сказанае больш — ужо няпраўда...

Дык вось, я чакаў сваю каханую, але замест іс прыйшла рэдкая мая госця — разважлівасць і падказала: «Ідзі на Рыўгош».

I я пайшоў на Рыўгош, на левы бераг Сены, шоў — у паэтаў скверык. Ішоў, спяшаўся, нават бег, безуважна пакідаючы за сабой набярэжную

Межысэры, Пон дэ Ар, набярэжную Малакэ з нястомнай постаццю знаёмага букініста...

Аднак не, да набярэжнай Малакэ я не паспеў дайсці. На Пон дэ Ар мяне сустрэла тужлівая пяшчота саксафона. Яна ўзнікла з майго прадчування чаканай перамены, якая — яшчэ хвіліна! — і зменіць усё ў душы. Я па-ранейшаму знаходзіўся ў абдымках задушлівага шкадавання, таму абуджаная пяшчота прынесла настальгічную палёгку. Яна пахла вясновай зямлёю і маладымі кадацкімі яблынямі, якія я некалі бяліў шампаністай вапнаю. Я жыў тады адзін — капаў грады, бяліў яблыні і смаліў днішча старой лодкі. За дзень стамляўся і хутка засынаў, і мая падушка пахла вясновай зямлёю і ўсё тымі ж маладымі непераможнымі яблынямі...

Саксафонная настальгія, як у воблаку, патанула ў дзягілеўскай рабыні — у яе лёгкім расшпіленым паліто і ў яе ружовай сукенцы з шаўковай тафты.

Так, на Пон дэ Ар мяне чакала мая знаёмая парыжанка. Яе нецярплівы позірк прыглушаў эндакрынную трывогу шыі і быў напоены афарыстычнай мараю: толькі той мужчына можа быць мужчынам, які ніколі не пакрыўдзіў жанчыну...

Цяпер ужо яна дакранулася да мяне і далікатна, але ўпэўнена ператварыла мой адамаў сон у адамаву сцябліну. Ад такога дотыку я страціў надакучлівую правінцыю будзённага існавання і здабыў небяснечную лёгкасць. Маё цела набыло паветраныя контуры. Адной-адзінаю хваляй бітумная Сена лёгка б змыла мяне з Пон дэ Ар, але, прабіўшыся праз рымскі цяжар Новага моста, яна не заўважыла маёй бесцялеснасці. Каб не рукі дзягілеўскай рабыні, я адарваўся б ад зямлі і стаў бы толькі адценнем у фарфорава-шэрым святле, што атуляла майго знаёмага букініста і яго вечныя кнігі. Я назаўсёды б забыў пра сваё імя, каб не яе вочы, напоеныя, як і хвіліну назад, усё тою ж мараю: толькі той мужчына можа быць мужчынам, які ніколі не пакрыўдзіў жанчыну...